Астрономхэм иджыблагъэ хьэршым къыщалъэгъуащ дыщыпсэу ЩIы Хъурейм ирагъэщхь планетэ. Ар, зэрыгурыIуэгъуэщи, ящыщкъым ди Дыгъэм и хъуреягъыр къэзылъэтыхьхэм. Апхуэдэхэм щIэныгъэлIхэр зэреджэр экзопланетэщ («экзо» псалъэр «и щIыбкIэ щыIэ» мыхьэнэр къикIыу пасэрей алыджыбзэм къыхэкIащ).
Тхыдэ мыжыжьэм дриплъэжмэ, экзопланетэ зэрыщыIэм астрофизикхэр япэу щыхьэт щытехъуар 1992 гъэращ.
Мазэ блэкIам и 28-нэ махуэм ирихьэлIэу, телескопхэмкIэ зрагъэлъагъужу, щIэныгъэлIхэм зи гугъу тщIы къэщIыгъэхэм хуэдэу къахутам я бжыгъэр 4949-м нэсащ. Ахэр егъэщIылIащ планетэ системэу 3643-м. Я нэхъыбапIэр ди Дыгъэм и гуэдзэн Юпитер, Нептун, Сатурн планетэхэм ещхьу, гъащIэ здэщыIэнкIэ Iэмал лъэпкъ зимыIэ планетэ абрагъуэхэщ, я щхьэфэхэм япэу къыщыпIууэну пкъыгъуэ нэхъыщхьэри укъэзылыпщIу гъуэз къэплъащ.
Ауэ щыхъукIи, ищхьэкIэ зи гугъу тщIа уафэщIыр ЩIы Хъурейм нэхърэ тIукIэ нэхъ хьэлъэщ, и зэпрыупIэ-и бгъуагъымкIэ 1,2-кIэ нэхъ инщ, зэрытпэIэщIэри нэхум илъэс 66,5-м и кIуэцIкIэ зэрызидз гъуэгуанэм хуэдизщ, вагъуэ жьэражьэу зэкIэрэхъуэкIри, «плъыжь цIыкIужьей» («красный карлик») зыхужаIэм хуэдэщи, ди Дыгъэм нэхърэ процент 60-кIэ нэхъ цIыкIущ.
Алъандэрэ щыIами-щымыIами дызыщыгъуазэу щымыта GJ 1252 b уафэщIыр и теплъэкIи, и зэхэлъыкIэкIи дыщыпсэу ЩIы Хъурейм ещхьу тезыгъэчыныхь щIэныгъэлIхэм къызэралъытэмкIэ, и щхьэфэм и нэхъыбапIэр къырылъэми, абыхэм я зэхуакум гъащIэ гуэр ущыхуэзэнкIэ зэрыхъунум уезыгъэгупсысщ.
Мы Iуэхум яужь ит астрофизикхэм къызэрахутамкIэ, зи гугъу ящI экзопланетэр «плъыжь цIыкIужьейуэ» зэкIэрэхъуэкIым гъунэгъубзэу бгъэдохьэ, зэпыу имыIэу зэрыхуэгъэзари и зы лъэныкъуэ къудейрщ. Ауэ щыхъукIи, зрагъэщIэгъуэкIа уафэщIым астрономхэм гу зэрылъатауэ щытари TESS хьэрш телескопымкIэщ.
КЪУМАХУЭ Аслъэн.
