КIуэ­кIуэ Казбек лэжьыгъэ IуэхукIэ мэкъумэш IуэхущIапIэхэм я унафэщI­хэм яIущIащ. «Отбор» жы­лапхъэгъэкI центрым кърихьэлIахэр теп­сэлъыхьащ ­хамэ къэралхэм кърашу щытахэм я пIэ иувэнухэр къы­зэрызэрагъэ­пэщ щIы­кIэм.

ЗэIущIэм хэтащ КъБР-м экономикэ зыужьыныгъэмкIэ и министр Рахаев Борис, мэкъумэш хозяйствэмкIэ и министр Сыжажэ Хьэсэн, Прохладнэ щIыпIэ администрацэм и унафэщI Журавлёв ­Андрей, КъБР-м зыужьыны­гъэмкIэ и корпорацэм и унафэщI Чочаев Ахъмэт сымэ. Мэкъумэш лэжьа­кIуэ­хэмрэ республикэм и Iэтащхьэмрэ гъавэ Iухыжыгъуэр зэрекIуэкIым и гугъу ящIащ, лэжьыгъэм епха Iуэхухэр ­къаIэтащ, IуэхущIапIэхэр хамэ къэралхэм кърашу щыта Iэмэпсымэхэм хуэмыны­-къуэу лэжьа зэрыхъунум, къэра­лым абыхэм зэрыза­щIигъэкъуэ­фыну щIыкIэм теп­­сэлъыхьащ.
КъБР-м Мэкъумэш хозяйствэмкIэ и министерствэм къызэритымкIэ, гъавэр пIалъэм къыкIэрымыхуу Iуахыж. Дызэрыт зэманым ирихьэлIэу гуэдзрэ хьэуэ гектар мин 70-м нэс IуахыжакIэщ. Абы щыщу гектар мин 44,2-р гуэдзщ, гектар мин 18,7-р хьэщ. Псоми зэхэту къытрахар тонн мин 239,4-м нос, зы гектарым хуэзэу - центнер 34,4-рэ. Ар процент 3,2-кIэ нэгъабэрейм нэхърэ нэхъыбэщ.
КIэртIоф пасэр гектар мин 0,7-м къыщатIыжакIэщ. Зы гектарым хуэзэу ику иту къы­щIахыж хабзэр центнер 392,1-ти, иджы псори зэхэту кIэртIоф тонн мин 26,9-рэ ­къатIыжащ. Ар процент 16-кIэ нэгъабэрейм нэхърэ нэхъыбэщ. Губгъуэ лэжьакIуэхэм иджыри гъавэр гектар мини 7,2-м щыIуахыжащ. Псори зэхэту ар мэхъу тонн мин 68,7-рэ.
ЗэIущIэм къыщаIэта Iуэху­хэм язщ республикэм жыла­пхъэгъэкI лэжьыгъэр зэрыщекIуэкIыр. IуэхущIапIэ па­жэу абы и лъэныкъуэкIэ къалъытэр «Отбор» Iуэху­щIа­-
пIэрщ. 1991 гъэм къызэрагъэпэщауэ щыта центрыр Прохладнэ щIыналъэм хыхьэ Комсомольское къуажэм дэтщ. Мэкъумэш-промыш­леннэ комплексым и жыла­пхъэгъэкI къудамэм мы ­агрофирмэр пашэ щыхъуащ. Абы щагъэхьэзыр нартыху лъэпкъыщIэхэр, гъавэхэкI жылэхэр. IуэхущIапIэм щIым зэрелэжь IэмалыщIэхэр щаубзыху, мэкъумэшхэкIхэм ­що­лэжь. Ар ядолажьэ Урысейми хамэ къэралхэми къэкIыгъэ гъэкIынымкIэ щыIэ институтхэм. Псалъэм пап­щIэ, Аргентинэм, Китайм, нэгъуэщI къэралхэм щыщ щIэныгъэлIхэм.
2004 гъэм Урысейм щагъэунэхуа къэкIыгъэ лъэп­къыщIэхэр хъумэнымкIэ къэ­рал комиссэм къабыл ищIауэ щытащ «Отбор» IуэхущIапIэм щагъэкIа «Ирида» нартыху жылэр. А лэжьыгъэр фирмэм иригъэкIуэкIат Воронеж нартыхумкIэ дэт щIэныгъэ-къэ­хутакIуэ институтым и гъусэу. 2007 гъэ лъандэрэ «Ирида»-р къэрал реестрым хатхауэ, Курыт, КъухьэпIэ-Сыбыр щIыналъэхэм щыхасэныр фIыуэ къалъытэ.
Хъупхъэхэх IуэхукIэ «Отбор» центрыр хохьэ нартыху лъэпкъыщIэхэр къэгъэхъу­нымкIэ зэзыгъэуIу советым, жылэ хэгъэхъукIын IуэхукIэ - Нартыхум елэжь лъэпкъ зэгухьэныгъэм.
Жылэ зэрыхихым нэмыщI, фирмэм егъэкI гуэдз, хьэ, горох, дагъэ зыщIаху сэхуран, рапс, сое. «Отбор» фирмэм щолажьэ щIэныгъэ куу зыбгъэдэлъ IэщIагъэлIхэр. IуэхущIапIэм зэманым декIу IэмэпсымэфIхэр иIэщ, и лэжьыгъэр зыхуей хуэзауэ зэрыригъэкIуэкIыфын Iэмалхэр бгъэдэлъщ.
2018 - 2019 гъэхэм КъБР-м зыужьыныгъэмкIэ и корпорацэм зыкъыщIигъакъуэри, ­агрофирмэм иухуащ илъэ­сым тонн 5000 къыщIэзыгъэкI, нартыху лъэпкъыфIхэм я жылэ зыгъэхьэзыр завод. IуэхущIапIэм фIыкIэ узыщегъэгугъ хамэ къэралхэм ­кърашу щыта икIи ипш хъу­-   ну жылэхэр гъэкIынымкIэ. «Отбор»-м и жылэхэр щызэбграш Къэбэрдей-Балъкъэрым щегъэжьауэ Алтай крайм нэс. Абы къыщIигъэкIхэм къыщIоупщIэ КавказщIыбым, Азие Курытым, Африкэ Ищхъэрэм, Белорус­сием, Монголием щыщ IэщIагъэлIхэр. Илъэс къэс ­хохъуэ фирмэм хамэ къэралхэм яхуригъашэхэм я бжыгъэм. «2021 гъэм нартыху, гуэдз, хьэ жылэу сом мелуан 29-рэ и уасэ хамэ къэралхэм ярищамэ, 2022 гъэм и япэрей мазихым къриубыдэу фирмэм сом мелуан 22-м щIигъу и ­уасэ ищакIэщ», - щыжиIащ зэIущIэм «Отбор»-м и унафэщI Джыназ Расул.
КъБР-ми Урысей псоми я мэкъумэш IуэхущIапIэхэм я дежкIэ мыхьэнэшхуэ иIэщ «Отбор» фирмэм нэхъри нэхъ щIэгъэхуэбжьауэ зиужьыным, абы къыщIигъэкI мэкъумэшхэкIхэм зэрыхуэныкъуэм къыхэкIыу. Зэхуэсым къекIуэлIахэр тепсэлъыхьащ абы и лэжьыгъэр ефIэкIуэн, и инфраструктурэм зиубгъун папщIэ къэралым къыхуищIэ­фынухэм.
ЗэIущIэр щызэхуищIыжым, КIуэкIуэ Казбек къыхигъэщащ къэралым дэтхэнэ гупыж узыншэми жану зэры­зыщIигъакъуэр, псом хуэмы­дэу, мыхьэнэшхуэ зиIэ лъэныкъуэхэм.