Къабарты-Малкъарны Жамауат палатасында къыралны Президентини 2020 жылны 21 июлюндан «Россей Федерацияны 2030 жылгъа дери айныууну миллет борчлары» деген буйругъу къалай толтурулгъаны тинтилгенди.
Жыйылыуну ача, палатаны билим бериу, илму, жаш тёлюню ишлери эмда добровольчествону айнытыу жаны бла комиссиясыны башчысы Байчеккуланы Нина юйретиуде Россей дунияны он эм иги къыралыны санына кирир ючюн, билим бериу управление органла ишлерин тирилтирге керек болгъанларын белгилегенди.
Аны бла байламлы республиканы билим бериу, илму эмда жаш тёлюню ишлери жаны бла министрини орунбасары Екатерина Мисостова регионда «Шёндюгюлю мектеп», «Хар сабийни жетишими», «Цифра билим бериу» деген проектле тамамланнганларын билдиргенди. Ол айтханыча, энчи эс бусагъатдагъы излемлеге келишген школланы ишлеуге бёлюнеди. Аны чегинде былтыр Прохладна районну Солдатская станицасында бла Чегем шахарда школла ачылгъандыла, алада 750 окъуучугъа жер барды.
Ново-Ивановское элде да 440 сабийни сыйындырлыкъ мектепни къурулушу бошалгъанды. Андан сора да, бу эки жылда 6 324 окъуучу жери бла 10 билим бериу объект ишленирикди. 2022-2026 жыллада 176 битеулю билим бериу учреждениягъа ремонт этилликди, ол муратлагъа 2,5 миллиард сом бёлюннгенди.
«Цифра билим бериу» проектге кёре, мектеплени мюлк-техника хазналары игилендириледи, 54 школгъа компьютерле, ноутбукла алыннгандыла. Школланы барысына да Интернет тартылгъанды. Устазланы квалификацияларын ёсдюрюуге да эс бурулады – жангыз былтыр 3296 педагог бла воспитатель курсланы ётгендиле. Жаш тёлюню фахмусун ачыкълауда уллу магъананы къошакъ билим бериу система тутады. Ахыр эсеплеге кёре, къошакъ билим 10 7488 сабий алды, ол 8-18-жыллыкъ окъуучуланы 70 процентиди. Былайда «Антарес» араны да сагъыныргъа тийишлиди.
Екатерина Мисостова добровольчествону айнытыуну юсюнден да айтханды. «Социал тирилик» федерал проектге кёре, волонтёрлагъа ишлерин бардырыргъа не жаны бла да онгла къураладыла, аланы саны кёбейирча мадарла этиледиле, ол мурат бла республиканы Башчысында Добровольчествону соруулары жаны бла совет да къуралгъанды. 2018 жылдан бери «Къабарты-Малкъар Республикада волонтёрствону айнытыуну ресурс арасы» деген организация да ишлейди. Жамауат биригиулени, коммерциялы болмагъан организацияланы, къырал эм муниципал учрежденияланы мурдорунда добровольчество бла кюрешгенлени саны 35 528 адам болгъанды. Волонтёрствогъа болушлукъ этиуде республика битеуроссей конкурсда хорлагъанланы къауумуна киргенди, анга ахча субсидия да берилгенди.
Билим бериуде проблемаланы юслеринден айта, комиссияны члени, Нальчикни 6-чы номерли орта мектебини директору Аслан Текуев школлагъа бюгюнлюкде асыры уллу ауурлукъ тюшгенин билдиргенди. Республикада 2021-2022 жыллада 266 билим бериу учреждение саналады, алагъа 116 минг сабий жюрюйдю. 38 мектепде окъуутуу эки сменагъа бардырылады, дерслеге тюшден сора 12 120 (10,8 процент) адам келедиле. Ол шахарны ара кесегинде кёп къатлы юйлени аслам ишлегенлери бла да байламлыды, алада адамла жашарыкъдыла, сабийлери окъурукъдула. Алай эсе уа, аланы тийрелеринде да жангы школла ишленирча энчи подпрограмма керекди. 50 процентге эм андан кёпге эскирген школланы саны 176-ды, ол мектеплени 65,7 процентиди.
Аслан Текуев иш хакъ бла байламлы сорууну да кётюргенди. «Арт 7 жылны ичинде бир сом да къошулмагъанды. Школла айлыкъны оптимизация этип, ставкаланы азайтып, устазланы сагъатларын онг болгъан къадарда кётюрюп, бирде уа мардадан да оздуруп, кёбейтгендиле. Оптимизацияда вожатыйлени, социал педагогланы, психологланы, юйретиу иш жаны бла орунбасарланы ставкаларын кетергендиле. Логопедле, педагогла-дефектологла дегенча специалистле да жокъдула. Аласыз а юйретиуню качествосу тюшеди, деп къошханды директор.
Устазланы азлыкълары да проблемаладан бириди, быйылгъы окъуу жылда 65 педагог жетмейди: тыш къыраллы тилледен – 13, орус тил бла адабиятдан – 8, физикадан – 7, математикадан – 7, географиядан – 4, информатикадан да – 4, къалгъан предметледен да талайы. Устазланы араларында уллайгъанла да асламдыла, 35 жылдан жашла жангыз да 16 процент боладыла.
Палатаны башчысыны орунбасары Людмила Федченко окъутуу бла бирге сабийни ариу ниетлеге, халге юйретирге тийишлиди, алай болса, жаш тёлю хар билим, тин жаны бла да айнырыкъды, Ата журтун сюерикди, халкъына жарарыкъды, дегенди. Ол чекленнген онглары болгъан сабийлени окъутуугъа да эс бургъанды.
Комиссияны келечиси Анна Дьяченко уа озгъан заманны ахшы сынамын къайтарыргъа тийишлисин айтханды. «Бизге алгъыннгы системагъа къараргъа, анда болгъан ахшы затланы бюгюннгю билим бериуге сингдирирге, запад стандартланы уа къояргъа керекди», – дегенди ол. Атажукино элни прогимназиясыны директору Карина Тезадова учрежденияда медицина болушлукъ этиуню тийишлисича къурауну проблемасын кётюргенди.
Жыйылыуну эсеплерине кёре, битеу сейирлери болгъан органлагъа бла учреждениялагъа эсгертиуле этилгендиле, деп билдиредиле Жамауат палатаны пресс-службасындан.
Кульчаланы Зульфия.
