Къырал берген болушлукъну хайырындан бизни республикада гитче эмда орта предпринимательство (МСП) бла кюрешгенлени пандемияны кезиуюнде онгдурургъа амал болгъанды, дегендиле КъМР-ни Экономиканы айнытыу министерствосунда.
Министр Рахайланы Борис айтханыча: «Былтыр жаз башында къаллай болушлукъ берилген эсе да, аны бла мындан арысында да жалчытыргъа умут барды. Сёз ючюн, иш хакъ тёлерге деп, быллай предпринимательствогъа бу айны ортанчыларында грантла бериу башланырыкъды. Эм магъаналы предприятияланы онглары, былтыр апрельден башлап, быйылгъы озгъан айгъа дери финансла-экономика жаны бла кёрюмдюлерине кёре тергелгендиле. Ала уа организацияланы къолайлыкълары артыкъ терк осалына кетмегенин кёргюзтедиле».
Быллай организацияланы саны 70-ден артыкъ болады. Ала ишлерин промышленность, эл мюлк, жашау журт-коммунал мюлк, туризм, санатор-курорт, транспорт, жол мюлк, цифралы айнытыу сфералада бардырадыла. Тийишли тизмени КъМР-ни Правительствосу былтыр апрельде жарашдыргъанды.
Былтыр сегиз минг чакълы предпринимательге налогла тёлеу жаны бла онгла берилгендиле. Ала ставкаланы азайтыу, налог эмда страховой тёлеуледен эркин этиу неда аланы болжалына салыу амалланы хайырланнгандыла. Энтта да 362 субъект аренда тёлеулеринде льготала къоллу болгъандыла, беш минг предпринимательге уа финансла жаны бла (субсидияла, поручительство, азайтылгъан ставкалары бла кредитле) себеплик этилгенди. Кёплеге консультацияла берилгендиле, контроль-надзор органла уа эки жюзден артыкъ тинтиулени бардырмай къойгъандыла.
Коронавирус ауруу жайылгъан кезиуде экономикагъа бла социал сферагъа себепликге деп гитче эмда орта бизнесге болушлукъ бериуню право жаны бла мурдору жарашдырылгъанды, былтыр жаз башында эм къыйын кезиуде аслам иш этилгенди, дегенди министр.
Эсге сала айтсакъ, КъМР-ни Башчысыны буйругъу бла тийишли План жарашдырылгъан эди. Анда гитче эмда орта бизнесге себеплик этиу жаны бла 43 жумуш барды. Былтыр субсидияла бла 255 миллион сом берилгенди. Аны аслам кесегин (233,7) федерал бюджетден жибергендиле, къалгъанын а регионну бюджетинден къошхандыла.
КъМР-ни Гарантияла берген фонду да онгдургъанды МСП субъектлени. Сёз ючюн, алгъын поручительство этилген келишимлени юсю бла тёлеулени болжалына салгъанды. Быйыл а 34 предпринимательге билеклик этгенди. КъМР-ни быллай субъектлеге эм аз кредитле бериу фонду да андан алгъын микрозаймла алгъанланы тёлеулерин кечирек къайтарыргъа къойгъанды. Аны хайырын 94 предприниматель кёргенди.
Республиканы къырал эмда муниципал надзор этиу органлары гитче эмда орта предпринимательство бла кюрешгенлени ишлерин келир жылны ахырына дери тинтирик тюйюлдюле. Алай къыйын болум болса неда гражданланы жашауларына бла саулукъларына къоркъуу чыкъса уа, жерине барып къарамай къоярыкъ тюйюлдюле.
Консультацияла бериуню юсюнден айтханда, Гитче эмда орта предпринимательствогъа билеклик этиу арагъа быйыл 215 соруу келгенди. Анда аланы юсю бла толу жууапла бергендиле. Соруула кёбюсю предпринимательство бла кюрешиуню, бизнесде тыйгъычланы, къыралдан болушлукъ алыуну юсюнден эдиле.
Пандемия ючюн хата кёрген предприятиялагъа бла коммерциялы болмагъан организациялагъа къырал алгъын не бла болушхан эсе да, энтта да алай себеплик этип башларыкъды, деп ышандыргъанды Рахай улу. Хар ишчи ючюн бир МРОТ тенгли грантла, ФНС-ге заявление берилсе, тёленирикдиле. Аланы алыу а бу айны биринчисинде башланнганды. Алгъын сынамны эсге тюшюре, бу амалны бютюнда кёп субъект хайырланнганын белгилегенди министр.
Социал сферада къармашхан коммерциялы болмагъан организациялагъа уа учуз (3%) кредитле берилликдиле. Бу программа быйыл мартдан июльгъа дери бардырылгъанды. Аны хайырын кёрюрге сюйгенле ишчилерини санын ондан биринден асламысына азайтыргъа керек тюйюлдюле. Кредитни ёлчеми бир МРОТ-ха кёре тергелликди. Ахча 18 айгъа берилликди. Бир игиси – биринчи жарым жылны ичинде процентле тёлерге керекмейди.
«Бу амалны хайырындан предпринимательле иш хакъ тёлерча ахча табаргъа боллукъдула. Биз оюм этгенибизча, сагъынылгъан программала шёндюгю заманнга келишедиле, кеслери да эм биринчиден адамланы иш бла жалчытыргъа болушадыла», - дегенди министр.
Улбашланы Мурат.
