ЩIэныгъэм и лъагъуэхэш ныбжьыщIэхэр

Зи щэхухэр нэсу къэтIэщIа хъуа бзэ ду­нейм тету къыщIэкIынкъым. Ар кIа­дэм ещхьщ - къызэтепхыху, зы телъы­джэ гуэр къыдэкIыу, къызэбгъэдзэкIы­ху, зы хьэлэмэт гуэр и щIыIу къэхъуу. Бзэр ­хъугъуэфIыгъуэ псо ирокъу, и зэхэ­лъы­кIэ-гъэпсыкIэм хэлъ щхьэ­хуэныгъэм къищынэмыщIауэ, лъэп­къым и гу­рыгъу­зи, и гугъапIи, и хъуэп­са­пIи ихъу­мэу. Зы ныбзэ фIэкIа мыхъу­ми, бзэм и зы Iуэхугъуэ къыщыпIэткIэ, къызэ­къуихыр щIэныгъэм и къигъэ­хъуа­пIэ ­мэхъу, лъэпкъ гупсысэм и зы налъэ егъуэ­тыж. Апхуэдэ зы жэрдэмт Хьэ­тIохъущокъуэ Къазий и цIэр зе­зыхьэ Адыгэбзэ Хасэм иджыблагъэ ири­гъэ­кIуэкIа, «ЩIэнхабзэ лъахэ» зи фIэщыгъэ зэпеуэри.

КъэхутакIуэ ныбжьыщIэхэм я хэгъэгупсо зэпеуэр мы гъэм еплIанэ зэхохьэ. Абы зыхуигъэувыж пщэрылъхэм ящыщщ щIэблэр анэдэлъхубзэм нэхъ набдзэгуб­дзаплъэ хуэщIыныр, и дахагъымрэ къулеягъымрэ зыхегъэщIэныр, бзэм и лэжьэ­кIэм хэлъ гъэщIэгъуэнагъым дегъэхьэ­хыныр, а псом кърикIуауэ анэбзэр нэхъы­фIу егъэ­лъагъуныр, ирипсэлъэныр яфIэфI щIыныр.
ЗэIущIэ купщIафIэр щекIуэкIащ ЕгъэджакIуэхэм я IэщIагъэмрэ щIэныгъэмрэ щыхагъахъуэу Налшык къалэм дэт центрым. Мыбы щызэпеуащ къэхутэныгъэм дихьэх, 8 – 11-нэ классхэм щIэсхэр. Ныб­жьы­щIэхэм утыку кърахьа лэжьыгъэхэр теухуат адыгэбзэм куэду щылажьэу, адыгэ гъащIэм щхьэпагъ щызиIэ псалъэ­хэм я лъапсэр къэхутэным: «унэ», «махуэ», «нэху», «цIыху», «гъуэгу», «уафэ», «гъатхэ», «хуабэ», «гупсысэ», «нэхущ», «хужь».
ЕджакIуэм къихутэн хуейт псалъэ къыхихар и анэдэлъхубзэм зэрыщылажьэ щIы­кIэр: и купщIэр, псалъэ зэпхахэм зэрыхэувэр, къызэрыхъу щIыкIэр, къытекI псалъэхэр. Абы къищынэмыщIауэ, еджакIуэм къихьын хуейт къэхутэныгъэ зри­щIэкI псалъэр къызыхэхуэ псалъэжь­хэр, жыIэгъуэхэр, къуажэхьхэр, псын­щIэ­рыпсалъэхэр, къигъэлъэгъуэн хуейт дэтхэнэ зы жьабзэ къэгъэщIыгъэми псалъэр зэрыхэлажьэ, хилъхьэ мыхьэнэр, къиIуа­тэ гупсысэр. Апхуэдэу еджакIуэм щапхъэу къихьыну и пщэрылът хъыбарыжь­хэм, таурыхъхэм псалъэр къызэры­щы­кIуэр; ар фIэщыгъэу къагъэсэбэпамэ, ­художественнэ тхыгъэхэм узэрыщрихьэлIэр (прозэми поэзиеми). Къинэ­мы­щIауэ, псалъэр щызэхихым езы къэхутакIуэр зригъэгупсысыр, и нэгу къыщIигъэхьэр лэжьыгъэм хипщэни хуейт.
КъэпщытакIуэхэм къалъытэнут зэ­пеуэм­ хэтым и лэжьыгъэр утыку къы­зэрырихьэ бзэм и шэрыуагъыр, утыку ­къищI гупсысэр зэрызэкIэлъыгъэкIуа щIы­кIэр, псалъэм и тхыдэр зэпкърыха, къэIуэта зэрыхъуам и кууагъыр, къигъэ­сэбэп щапхъэхэр псалъэм и тхыдэр нэгъэсауэ зэпкърыхыным зэрытелажьэр, къэпсэлъэныгъэр хухэха пIалъэм (дакъикъипщIым) къызэритIасэр.
Зэпеуэм къыхыхьа ныбжьыщIэхэр хуабжьу жьакIуэт, къыхаха Iуэхугъуэхэр зэпкърахын папщIэ, лъэныкъуэ куэдкIэ къэху­тэныгъэ ирагъэкIуэкIат еджакIуэхэм. Языхэзми и ехъулIэныгъэхэр нэры­­лъа­гъу­т­, ауэ ар къызыхэкIари гурыIуэгъуэщ: егъэджакIуэхэм гъуэгу пэж ирагъэлъэ­гъуат, Iуэхум кIуэрабгъукIэ хашат.
ЕджакIуэхэм я лэжьыгъэхэр къэзып­щыта гупым хэтащ КъБКъУ-м адыгэбзэмрэ литературэмкIэ и кафедрэм и егъэджакIуэ, доцент УнэлIокъуэ Вячеслав, КъБКъУ-м ЕгъэджакIуэхэр щагъэхьэзыр и колледжым и егъэджакIуэ Лъостэн Марианнэ, Адыгэбзэ Хасэм и цIэкIэ – Табыщ Мурат.
КъэпщытакIуэхэм къыхагъэщащ еджа­кIуэ ныбжьыщIэхэм утыку кърахьа къэху­тэныгъэхэр псоми къазэрехъулIар, щIэ­щыгъуэ куэд абыхэм зэрыхалъэгъуар, дя­пэкIи узэлэжь хъун хьэлэмэт Iэджи къызэрыщIагъэщар. Ауэ, сыт хуэдизу лэжьыгъэхэм гур хамыгъахъуэми, екIуэ­кIыр зэпеуэти, увыпIэхэр тегуэшэн хуейт. КъыщIидзар мыращ.
КъэпщытакIуэ гупым хэтхэм Гран-прир хуагъэфэщащ Дзэлыкъуэкъуажэ дэт ку­рыт еджапIэм №1-м и 11-нэ классым ще­джэ Дол Динарэрэ 9-нэ классым щеджэ Аброкъуэ Радимэрэ. ЕгъэджакIуэр Бей Жансурэтщ.
Япэ увыпIэр иратащ Хьэтуей къуажэм дэт, Дол Хьэсэнбий и цIэр зезыхьэ курыт еджапIэм и 9-нэ классым щеджэ Къанло Аидэ. ЕгъэджакIуэр БищIо Мафурэщ.
2-нэ увыпIэр зэдагуэшащ Джэрмэншык къуажэм дэт курыт еджапIэм и 9-нэ классым щеджэ Джыназ Даринэрэ (егъэджакIуэр ГъукIэпщокъуэ Iэсиятщ) Тамбовскэ къуажэм дэт, Щомахуэ Алексей и цIэр зезыхьэ курыт еджапIэм и 7-нэ клас­сым щеджэ ТIахъуш Алёнэрэ (егъэджакIуэр Щомахуэ Дусэщ).
Зэпеуэм хэтахэм ящыщу 3-нэ увыпIэр ялъысащ Инарыкъуей къуажэм дэт, Пэнагуэ Азэмэтджэрий и цIэр зезыхьэ курыт еджапIэм и 9-нэ классым щеджэхэу Ды­щэкI Ясминэрэ Шэрий Дисанэрэ (егъэджакIуэр Хьэрэдурэ Эммэщ). Къармэхьэблэ дэт, Къамбий Мухьэб и цIэр зезыхьэ курыт еджапIэ №1-м и 9-нэ классым щеджэ Кърымщокъал Мэрьем (егъэджакIуэр Бей Маринэщ).
ФIыщIэ яхуэфащэщ мыпхуэдэ лэжьыгъэ мытынш, ауэ щхьэпэ, бзэм и щэхухэм куууэ щызыгъэгъуазэм зи еджакIуэхэр къыхэзышахэм. Щытхъу яхуэфащэщ щымышынэу абы хыхьэу екIурэ ещхьу утыку ита еджакIуэхэми.

ШУРДЫМ Динэ.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

09.12.2023 - 12:35

ЗЫ ЦIЫХУ НЫБЖЬ 85 ГЪУЭГУАНЭ

Прохладнэм щыIэ сабий унэ-интернатыр илъэс 85-рэ зэры­рикъум и щIыхькIэ, абы и гъэ­сэнхэм деж щыIащ КъБР-м и Парламентым и УнафэщI Его­ровэ Татьянэрэ депутатхэмрэ.

09.12.2023 - 10:38

ЗЫ УПЩIИ ИРАГЪЭКIУЭТЭКIАКЪЫМ

Дыгъэгъазэм и 7-м Къэбэрдей-Балъкъэ­рым и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек, хабзэ ­дахэ зэрыхъуауэ, «Эфир занщIэкIэ» республикэм щыпсэухэмрэ журналистхэмрэ я упщIэ­хэм жэуап яритащ.

09.12.2023 - 09:25

ХЬЭ ХЬЭУЛЕЙХЭМ ПСЭУПIЭ ХУАЩIАЩ

Налшык къалэм и уэрамхэм сабии балигъи ягъэшынэу дэт хьэ хьэулейхэм унафэ ягъуэтащ.

09.12.2023 - 09:03

IЭДИИХУ ЧЭЩАНЭМ И КЪАЛЭЖЬ

Инжыдж и нэпкъ лъагэм илъэс щэ бжыгъэхэр и ныбжьу къытетщ Iэдииху чэщанэр. Хъыбарыжьу абы къыкIэлъекIуэкIыр пхуэбжынкъым.

08.12.2023 - 16:03

ХЬЭРЫЧЭТ ЩIЭНЫМ ХЭЛЪ ГУГЪУЕХЬХЭР

Къэбэрдей-Балъкъэрым экономикэ зыужьыныгъэмкIэ и министрым и къуэдзэ Белецкая Ольгэ иджыблагъэ иригъэкIуэкIащ республикэм хьэрычэт щыщIэн Iуэхум теухуа зэIущIэ.