Къабарты-Малкъарны къурулуш эмда жашау журт -коммунал мюлк министри Бербеков Алим «ЦУР КБР» бардыргъан тюзюнлей эфирге къатышханды. Бу жолгъу тюбешиу да «ВКонтакте» социал сетьде регионну Правительствосуну бёлюмюнде ётгенди. Министр къараучуланы сорууларына жууапла бергенди, Къабарты-Малкъарда бардырылгъан проектле, ишлене тургъан объектле бла да шагъырейлендиргенди.
– Алим Хазешевич, суу бла жалчытыугъа не заманда да уллу магъана бериледи. Бизни республикада бу жаны бла не зат этиледи, сора «Таза суу» программаны чеклеринде къаллай умутла бардыла?
– Ол программаны чеклеринде былтыр онтёрт объектни къурулушун башлагъанбыз, тийишли ишлеге 138 миллион сом чакълы къоратыллыкъды. Объектледен бирин 2022 жылда окъуна битдиргенбиз. Къалгъанларын а быйылны ахырына ишлеп бошаргъа керек эди да, жетисин шёндюге дери сюегенбиз, энтта да жетисин а келир айда хазыр этерге таукелбиз. Ишле муниципалитетлени кёп къалмай барында да бардырыладыла.
– Къараучуларыбыздан бири сорады: «Жаш юйюр субсидия къалай алыргъа боллукъду»?
– «Гражданланы жашау журтла эмда коммунал жумушла бла жалчытыу» деген къырал программагъа жыл санлары 35-ден озмагъанладан къуралгъан юйюрле къатышыргъа боллукъдула. Толу болмагъан, сабийли неда ансыз юйюрлеге да бардыла онгла. Айтханымча, жыл санлары отуз бешден артыкъ болмасын. Ызы бла ала жашау болумларын игилендирирге тийишли болгъанлагъа саналыргъа керекдиле. Анга кёре уа кеслери жашагъан муниципалитетледе аллайланы тизмесинде турургъа.
– Элледе кир-кипчикни ташып кетериуню низамы тазалыкъ мардалагъа келишемиди?
– Аллай графикле регион операторну онгларына эмда ол излемлеге кёре жарашдырыладыла. Дагъыда муниципалитетледе контейнерле орналгъан тийреле болгъанына да къаралады. Сёз ючюн, бир-бирлеринде ол жокъду. Алай ала болмагъанлыкъгъа да ташыйдыла кир-кипчикни уа. Ол да графикден чыкъмай алай.
– «Бизни элде кир-кипчикни чыгъарыу осалды, «Экологистика» уа айтханыбызгъа эс бурмайды. Аны юсюнден кимге тарыгъыргъа боллукъду?» - деп сорады къараучуладан бири.
– Бу организация тарыгъыуланы сансыз эте эсе, биринчиден, ол мен айтханнга къараргъа керекди – муниципалитетде контейнерле орналгъан тийре болгъанына. Аны ишин муниципалитет кеси этерге борчлуду. Андан сора да, бизни министерствогъа эмда Роспотребнадзоргъа сёлеширге боллукъду.
– Кир-кипчик заманында кетерилир ючюн, «Экологистикагъа» кёбюрек машина керекди. Ол алай къачан боллукъду?
– Энди жоллада аны жангы техникасы асламыракъ болгъанын ким да эслеген болур. Быйыл организация алты машина сатып алгъанды. Андан аз алгъаракъда ары дагъыда аллай бири келген эди. Сора 2019 жылда сатып алыннган онтогъуз машинаны да жангыртыргъа умут этедиле. «Экологистика» быллай техниканы лизинг халда келишимле этип алай алады.
– Республикада кёп тюрлю объектле ишлене тургъанларын барыбыз да кёребиз. Регион къаллай программалагъа къатышады эмда бу жаны бла не тюрлю жетишимле бардыла?
– «Билим бериу» миллет проектни хайырындан шёндю бизде оналты объект ишлене турады, «Саулукъ сакълауну» чеклеринде уа – алтысы. Онжети объектни къурулушу «Жашау журт эмда шахарда болум» миллет проектни чеклеринде бардырылады, «Демографиягъа» къатышханыбызны хайырындан а эки объект ишленеди. Сора инфраструктура кредит алып, бир объектни къурулушун башларгъа умут этебиз. Дагъыда тюрлю-тюрлю къырал программаланы, сёз ючюн, «Маданият», «Шимал Кавказны айнытыу», «Эл тийрелени комплекс халда айнытыу» дегенча аллайланы чеклеринде онтёрт объектни къурулушун башларгъа умут этебиз.
Бу мен айтхан проектлени эмда программаланы чеклеринде этиллик ишлени хайырындан адамланы жашау болумлары игиленирикди, билим бериу, солуу, спорт да айнырыкъдыла, деп умутубуз алайды.
– Быйыл а къайсы объектле берилликдиле хайырланыргъа?
– Жети орта школ. Ала Нальчикде, Басханда, Майскийде, сора дагъыда Сармаково, Красносельское, Псынабо элледе боллукъдула. Дагъыда юч саулукъ сакълау объект ишленирикди: Куба элде амбулатория, Элбрус элде больница, Октябрьское элде фельдшер-акушер пункт.
– Бизде «Шахарда болум къурау» деген аллай программа болгъанын барыбыз да билебиз. Аны юсю бла къол кётюрюу жууукъ кезиуде башланырыкъды. Бу башламчылыкъны чеклеринде не зат этиллигин билдирсегиз эди.
– Быйыл аны чеклеринде 41 жамауат тийрени эмда 74 арбазны тап халгъа келтирирге сюебиз. Ала бла байламлы келишимлеге къол салыннганды. Белгиленнген ишлеге 234 миллион сом къоратыллыкъды. Андан 227 миллионун федерал бюджетден бергендиле, 2,3 миллионун – республиканы бюджетинден, 4,7 миллион сомну уа жер-жерли бюджетледен къошарыкъдыла. Программагъа муниципалитетлени кёп къалмай бары да къатышадыла. Ала конкурс айырыуланы ётгендиле, келишимлеге да, айтханымча, къол салыннганды. Ишлени барын да сентябрь башланнгынчы тамам этерге таукелбиз.
Андан сора да, «Гитче шахарла» конкурсда Нарткъала хорлагъанды да, анга къыралны бюджетинден берилген 85 миллион сомгъа ара паркы жангыртыллыкъды. Муниципалитет кесини бюджетинден, сора дагъыда башха жерледен мажарып, аны юсюне 9,6 миллион сом къошарыкъды.
– Быйыл дагъыда не зат ишленирикди?
– Тогъуз орта школну къурулушларын башларыкъбыз. Дагъыда Аушигерде, Элбрусда эмда Псыхурейде бирер Маданият юй ишлеп тебирерикбиз. Сора Шалушкада - эки, Элбрус районда уа бир спорт объект сюерге сюебиз. Суу бла жалчытыуда да беш объектни къурулушун къолгъа аллыкъбыз.
– Адамланы тозурагъан юйледен кёчюрюу уа къалай барады?
– Республиканы Башчысы буйрукъ берип, аны алгъын кесегин бизни регион болжалындан эки жыл алгъа тамамлап чыкъгъанды. Иш алай болгъаныны хайырындан, программаны ызы бла келген кесегин башларгъа къолубуздан келгенди. Ары уа тозурагъаннга 2017 жылны аллындан башлап саналгъан юйле киредиле. Шёндю бу программа хазырды, анга къатышырыкъ муниципалитетле бла да келишимле этилгендиле. Ары Нальчик эм Нарткъала шахарла, сора Прохладна райондан Красносельское, Учебное эм Солдатское элле киредиле. Саулай айтханда, отуз мингден артыкъ квадрат метр тозурагъан жашау журтлада жашагъанланы жангы фатарлагъа кёчюрюрге керекбиз. Быйыл эмда келир жыл ишни ючден бирин тамамларыкъбыз, хар нени да тынгылы этеригибизге толу ышанама.
Улбашланы Мурат хазырлагъанды
