Кёп болмай  КъМКъу-ну -излем жаны бла проректоруну къуллугъун толтургъан  Светлана Хаширова, университетни атындан Москвада копазитле бла байламлы онунчу битеуроссей форумгъа къатышханды. Ол «Жангы излемле бла амалланы кезиуюнде композитле бла байламлы бёлюмню айнытыу» темагъа жораланнганды. Аны чеклеринде Россейден эм тыш къыралладан белгили   производительле  магъаналы  проблемаланы сюзгендиле. Андан сора да,  импортну алышындыругъа, илму,  билим бериуге эм башха соруулагъа къаралгъанды.                                                                                                                                                   

 РФ-ни Правительствосуну Председатели Михаил Мишустин форумгъа къатышханланы алгъышлай, бёлюмде жетишимлени белгилегенди эм къыралны жанындан анга энчи эс  берилгенин да чертгенди. Ол айтханнга кёре, бёлюмню айнытырча «жол карта» жарашдырылгъанды,  аны хайыры бла сегиз жылны ичинде  къырал толусунлай  кеси аллына компазитлени чыгъарырча боллукъду эм алчыланы  тизмесине къошулургъа онг табыллыкъды. 

Аны ючюн экосреданы къурарча кюреширге – илму организацияланы, стартапланы, уллу промышленный производстволаны бирикдирирге эм къыралны жанындан да  болушлукъ тапдырылыргъа тийишлиди. Бюгюнлюкде сагъынылгъан шартла бла байламлы профильли ведомствола тири кюрешип башлагъандыла.  

Михаил Владимирович къысха заманда  МС-21 авиалайнерни тыш къыралдан келтирилген композитлерин кесибизникилеге  алышыргъа онг табылгъанын да белгилегенди. Быллай магъаналы проектге  Къабарты-Малкъар къырал университетни алимлери да   къатышадыла. 

Бусагъатда  Россейде  углерод волокнону  бар тюрлюсю чыгъарылады, ол санда  эталон тюрлюлери да. Алай бла саулай  СНГ-ны алып айтханда, чий нефтьден  бийик технологиялы материалла этерча онгла жаланда бизни къыралда  бардыла. Компазит материалла промышленностьда, энергетикада, медицинада, къурулушда,  космосда, электорникада эм башха бёлюмледе хайырланыладыла. Аланы  энчилеклери  бек сууукъгъа эм иссиге да аламат тёзгенлериндеди. Ол себепден  самолетланы, машиналаны, кемелени, ракеталаны, приборланы эм   оборудованияланы да  къурамларына къошадыла.   

КъМКъУ-ну келечилери 3D полимерле къурагъандыла. Ала  роботланы, беспилотниклени, экзоскелетлени, протезлени, космонавтланы скафандрларын этгенде эм  авиатехникада  хайырланыладыла. Аны бла байламлы вуз белгили  биригиуле бла байламлыкъ жюрютеди. 

 Импортну алышныдырыуну эм бийик технологияла бла жалчытыуну юсюнден айтханда, медицина  бёлюмде алкъынчы уллу иш тамамланыргъа керекди.  Болсада  КъМКъУ  «Приоритет 2030» проектни чеклеринде  медицинагъа жараулу  полимерле къурап башлагъанды, аланы жараулукъларын билирча  быйыл клиникалы сынаула да  ётедиле. 

Форумда  Светлана Хаширова «Бийик температуралы  термопластик полимерле эм  композитле: РФ-да бюгюннгю болум эм айнытырча онгла»  тема бла байламлы докладын окъугъанды. Андан тышында  Санкт-Петербургну  политехника университети (СПбПУ) бла бирге бардыргъан  магистрлеге программала бла шагъырей этгенди.

- Бийик технологиялы  полимерле бла  композитлени къурауда къыралны ахшы онгу барды. Аны бла бирге тийишли кадра  да хазырланадыла. Болсада бу жаны бла ишни теркирек бардырырча материалланы,  продукцияны эм  обоудованияны чыгъаргъанланы  система халда бирикдирирге тийишли. Бусагъатда аллай ахшы юлгюледен бирине    «Эльбрус» инженеринг араны бла   СПбПУ араны санаргъа боллукъду. Жыл жарымны ичинде темерни орунуна хайырланнган бийк технологиялы    термопластик полимерлени жарашдырыргъа онг табылгъанды.  Ала белгили аналогларына  оздурмагъанларын  да энчи белгилерчады,- деп къошханды Светлана Юрьевна. 

Коррекциялы  чеклеринде КъМКъУ  полимер композит  материалла къурагъан эм чыгъаргъа биригиуле бла байламлыкъда ишлерча келишимле да къуралгъанды. 

Магометланы Сулейман.