Огъары Бахсанда башланнган Адыр-суу аууз жангыз Минги тауда угъай, саулай Шимал Кавказда да эм ариу жерледен бириди. Аны себепли туристлени, къаячыланы да бери сюйюп келгенлери сейир тюйюлдю. Бийик таулагъа чыгъардан алгъа, ала бир кесек солуу алырча, хауагъа юйренирча, озгъан ёмюрню 30-чу жылларында мында 2380 метр бийикликде, наратла таласында, туристлеге деп объект ишлегендиле. Жолоучулукъланы сюйгенлени къаууму Москваны Менделеев атлы химия-технология институтуну преподавательлери эм студентлери бла бирге Уллу-Тауну тюбюнде биринчи чатыр шахарчыкъны орнатхандыла.

Андан сора алайда альпинист лагерь ишленнгенди, алгъа анга «Азот», ызы бла уа «Химик» деп атагъандыла. Ол кезиуге талада адамла жашарча эки павильонну, ашхананы, клубну къурулушлары бошалгъанды, спорт майдан да хайырланыргъа берилгенди. Бир кесекден аны аты «Уллу-Тау» дегеннге тюрлендирилгенди. Тала бютюн айбатландырылгъанды, бусагъатда ол отоулары, ашханасы, клубу, спорт майданлары, саунасы, видеозалы бла тынгылы арады. Анда бир кереге 300-ден аслам адамны сыйындырыргъа боллукъду, бери кесибизден, къоншу регионладан сабийле да келип солуйдула.

 «Уллу-Тау» альпинист юйретиу-спорт ара Кавказда эм бийикде орналгъан комплексди. Быллай тамашалыкъ ариу жерде тири солууну сайламазгъа онг жокъду. Ол хыйсапдан туристлени бир къаууму таулагъа ёрлерге атланадыла, башхалары тёгерекде къудуретни кёрюр ючюн жолоучулукълагъа чыгъадыла. Альпинистлеге 70-ден аслам маршрут жарашдырылгъанды, аладан эм кёп а Адырсу-Башы, Тютю-Башы, Чегем-Башы, Жайлыкъ (бийиклиги 4200 - 4533 метрди) сайланадыла. Барысыны да жюреклери уа, сёзсюз, Уллу таугъа (4207 метр) тартады. Аны къарлы башы базадан иги кёрюнеди. Адамла ийнаннганларыча, тауну тюбюнде айтылгъан мурат толмай къалмайды, аны ючюн бери кёпле жетерге кюрешедиле.  

  Лагерьге келген альпинистлени сынамлары бирча тюйюлдю, араларында устала, таулагъа энди чыгъып башлагъанла да бардыла. Мында бийик усталыкълы альпинистлени хазырлагъанлы 80 жылдан атлагъанды, таулагъа чыгъыуну къыйынлыгъына кёре битеу 6 къаууму барды. Альпинист разрадны кёбейтирге неда керекли значокну алыргъа боллукъду. Районну карталары эм маршрутлары бла картотека жыйышдырылгъанды. Тауланы башларына альпинистлени биргелерине сынамлы инструкторла барадыла. Туристлеге да ауузлагъа, кёллеге, чучхурлагъа, чыранлагъа бла башха ариу жерлеге сейир жаяу маршрутла жарашдырылгъандыла.

 Базаны директору Моллаланы Расул айтханыча, быйыл подъёмникни ишинде чурум чыкъгъаны ючюн лагерь бир кесек кечирек ачылгъанды. Анда жангыз да туристле бла альпинистле угъай, МЧС-ни бла чекчи заставаны спортчулары юйрениу-жарау этиу жыйылыуларын бардырлыкъдыла, хар сюйген а, ариу табийгъатда, таза хауада солуй, керти да зауукълукъ табарыкъды. Расул Сафарович билдиргенича, кюнню халы иги болса, солугъанланы къауумун сентябрьни ахырына дери келтирирге жарарыкъды.

Анатолий ТЕМИРОВ.