Къабарты-Малкъарны Жамауат палатасында республиканы билим бериу учреждениялада сакъат эм къыйын ауругъан сабийлени окъутуу не халда болгъаны тинтилгенди.

Жыйылыуну ача, палатаны билим бериу, илму, жаш тёлюню ишлери эм добровольчествону айнытыу комиссиясыны башчысы Байчеккуланы Нина чекленнген онглары  болгъан балала барысы да тийишлисича билим алырча битеу онгла къурауну магъанасын чертгенди. Жарыкъландырыу эм илму министерствону битеулю билим бериу жаны бла бёлюмюню башчысыны орунбасары Залина Эдгулованы, сейирлери болгъан органланы келечилерини докладларыны эсеплерин чыгъара, комиссия толтуруучу власть эм жер-жерли самоуправление органла, бу жаны бла ишлеген ведомствола битеулю инклюзив эм къошакъ билим бериуню айнытырча мадарла этедиле, сакъат балала окъурча тийишли онгла къурайдыла, деген оюмгъа келгенди. Сёлешиуде, къымылдауда-жюрюуде, ара нерва системаларында, кёзлеринде, къулакъларында сакъатлыкълары болгъан, акъыл эм психика жаны бла айныулары тыйылгъан сабийлеге билим бериу учреждениялада энчи къауумла къураладыла. Былтыр аланы окъутуу къалай бардырылгъанын тохташдырырча тинтиуле да бардырылгъандыла. Ала ачыкълагъанларыча, школгъа дери билим бериу организацияланы 92 процентинде быллай балала тынгылы билим алырча онгла бардыла, 2022 жыл бла тенглешдиргенде, ол кёрюмдю 26 процентге кёпдю.     

Андан тышында, 6 къырал эм муниципал учрежденияда саусуз сабийлеге эм гитче заманларындан себеплик этиледи, ата-аналагъа балаларыны саулукъларын сакълау, аланы юйретиу жаны бла болушадыла. 2023-2024 окъуу жылда саулукъларында зараны болгъан 3 116 окъуучу бардыла, аладан 1 852-си сакъатладыла, 1430 сабий адаптив программа бла окъугъандыла. 2023 жылда инклюзив халда 3 087 балагъа билим берилгенди, ол а 2022 жылдан тёрт процентге (114 сабий) кёпдю. Мектепледе коррекциялы классланы саны 93-ге жетеди. Хар окъуу жылны аллында айныуларында тыйгъычлары болгъан сабийлени алгъадан ачыкълау жаны бла тинтиуле бардырыладыла, аланы эсеплерине кёре школ комиссияла эсгертиуле этедиле.

Чекленнген онглары болгъан сабийле тюрлю-тюрлю акциялагъа, эришиулеге, мероприятиялагъа къатышадыла. Юлгюге, былтыр 168 школ спорт клуб ишлегендиле, аладан 140-ы бир федерал реестрге киргендиле. Алада жараугъа 19 700 адам жюрюгендиле, аладан 300-ю сакъат балаладыла. Ала клублада волейбол, баскетбол, футбол, женгил атлетика, гитче футбол, шахматла, стол теннис эм спорт туризм бла кюрешгендиле. Билим бериуню федерал стандартына тийишлиликде ауругъан окъуучуланы дерсден тышында юйретиуге да борч салынады, ала бла психологла, логопедле, медикле, къошакъ билим бериу жаны бла устазла ишлейдиле. Андан тышында школлада битеулю айнытыу жаны бла 247 программа бардырыладыла: естественный илмуладан, социал-гуманитар, турист-краеведение, физкультура-спорт, чыгъармачылыкъ. Саусуз балала аладан къайсысына да жюрюрге эркиндиле. Ала не жаны бла да тынгылы билим алырча 424 устаз эм специалист ишлегендиле, аладан 49 логопедле, 7 дефектологла, 1 сурдо-тилманч, 193 педагог-психолог, 137 социал педагог, 37 тьютор эдиле.

Сакъат сабийлеге усталыкъ сайларгъа да болушадыла. Алай бла «Абилимпикс» чемпионатны мастер классларына 500-ден аслам акъылбалыкъ болмагъан къатышхандыла. Адаптип программалагъа кёре энчи жарашдырылгъан китапла да жетишедиле, бу жаны бла кемчилик жокъду.

Ауругъан сабийле бла ишлерини юсюнден жыйылыуда Педагогика колледжни директору Фатима Ашабокова, Къабарты-Малкъар гуманитар-техника колледжни директоруну орунбасары Марина Бербекова, Къабарты-Малкъар къырал университетни Билим бериу модельлени жарашдырыу управлениясыны инклюзив билим бериу бёлюмюню таматасы Настуланы Людмила, Нальчикни бешинчи мектебини директоруну билим бериу-юйретиу жаны бла орунбасары Мадина Степина айтхандыла.

Этилген билдириулеге кёре, жетишимле бла бирге кемчиликле да бардыла. Эм уллу жарсыу учреждениялада специалистле жетишмегенлери бла байламлыды. Тынгылы психология-педагогика болушлукъсуз, школ комиссияласыз инклюзив билим берирге амал жокъду. Школгъа дери, мектепни кесинде эм усталыкъ билим берген учреждениялада эм иги сынамны жаяргъа тийишлиди. Анга кёре жыйылгъанла районланы бла шахарланы жер-жерли администрациялары целевой халда устазланы хазырларча келишимле жарашдырыргъа керек болгъанларын, сакъат сабийле ёсдюрген юйюрлеге мюлк, башха жаны бла да болушулукъ этилирге кереклисин чертгендиле. Ахырында битеу сейирлери болгъан ведомстволагъа бла органлагъа эсгертиуле жарашдырылгъандыла.

Кульчаланы Зульфия.