Адэжьхэм фIыгъуэ ину къытхуагъэна ди Хэку-анэм и лъапIагъыр нэсу къыщыбгурыIуэр абы, зымащIэкIэ нэхъ мыхъуми, пэIэщIэ ухъуа нэужьщ. ЩыIэкъым yщaлъхуa Xэкум xуэбгъадэ хъун сыт хуэдэ щIыналъи. КъызэрысщыхъумкIэ, адыгэхэр абы хуабжьу дыхуэнэхъуеиншэщ, Xэкум худиIэ лъагъуныгъэр, анэдэлъхубзэм хуэдэ дыдэу, къыддалъхури. Хэкум игъафIэр хахуэ, лъэщ мэхъу, цIыхупсэр къулей зыщI а гурыщIэм апхуэдиз къару иIэщи. Ар зимыIэжми, пэIэщIэ хъуами, псалъэжьым зэрыжиIауэ, ихъуреягъыр къощIыIэкI, нуру къепс дыгъэри зи фэр пыкIа мазэри и зэхуэдэу.
ШыщхьэуIум и 1-м ди щIыналъэм щагъэлъэпIащ зи Хэкур зыгъуэтыжа адыгэм и махуэщIыр. Дунейпсо Адыгэ Хасэм и тхьэмадэ Сэхъурокъуэ Хьэутий и жэрдэмкIэ «Трэк» хьэщIэщым ирагъэблэгъат адэжь щIыналъэм къэзыгъэзэжахэм ящыщ куэд. Iуэхум ирахьэлIа мылъкур УФ-м и Президентым къыбгъэдэкIа грантым къыхахащ.
- Си гуапэу сэлам фызох ди зэIущIэ дахэм къытхуеблэгъа псоми. А махуэм адыгэхэм ди дежкIэ мыхьэнэшхуэ иIэщ, сыту жыпIэмэ тхыдэм хэт къэхъукъащIэ хьэлъэхэм зэкъуиуда ди лъэпкъыр зы хъужыныр дэтхэнэми ди хъуэпсапIэщ, - жиIащ Сэхъурокъуэм, къызэхуэсахэм захуигъазэу. - Куэдым фощIэж: блэкIа лIэщIыгъуэм и 90 гъэхэм я кIэуххэм ирохьэлIэ ди лъэпкъэгъухэм ящыщ куэдым ди деж къыщагъэзэжа зэманыр. ДрогуфIэ икIи дрогушхуэ зи Хэкур зыгъуэтыжхэм я бжыгъэм илъэс къэс зэрыхэхъуэм. Сирием къыщыхъуауэ щыта къаугъэхэм аргуэру къакIэлъыкIуащ IэмалыншагъэкIэ куэд ди щIыналъэм къызэрихьэжар. Ахэр иджы къэзыгъэзэжа къудейкъым, атIэ ди къэрал иным и цIыху нэс хъуахэщ. ДАХ-р, КъАХ-р набдзэгубдзаплъэу дапщэщи якIэлъоплъ гугъуехь куэд зышэча ди къуэшхэм, я Iуэхухэр зыIутымрэ я щыIэкIэ-псэукIэмрэ щыгъуазэ зыхуащIу, Iэмалу щыIэхэмкIэ зыщIагъакъуэу, яхуэсакъыу. Хэкум къэзыгъэзэжа балигъхэр лэжьапIэ IэнатIэкIэ къызэгъэпэщыным, я бынхэм щIэныгъэ егъэгъуэтыным дыхущIокъу. Дэ псори зэгъусэу дызэдопсэу, дызэрощIэ, дызэрыIыгъщ. Лъэпкъым и дежкIэ ар фIыгъуэшхуэщ.
Сэхъурокъуэм зэрыжиIамкIэ, адэжь щIыналъэм къэзыгъэзэжхэм яхэтщ IэмалыншагъэкIэ мыхъуу, езыхэм я фIэфIыныгъэкIэ, Хэку-анэм хуаIэ лъагъуныгъэр я гъуэгугъэлъагъуэу къэкIуэжахэри. Псори зэхэту къапщтэмэ, хамэщI щыпсэу адыгэхэм ящыщу мини 5-м щIигъум псэупIэ ящIыжащ Урысей Федерацэр. Абыхэм ящыщ дэтхэнэми хэлъхьэныгъэ хьэлэл хуещI ди къэралым и зыужьыныгъэм, и ехъулIэныгъэм.
Дуней хъурейм щызэбгрыдза адыгэм и нэхъыбапIэр ноби хущIокъу къыщIэхъуэ щIэблэр хэкупсэу игъэсэну. «Лъэпкъ и къуэпс кIуэдыркъым», - щIыжиIар аращ пасэрей адыгэм. НобэкIэ къэзымыгъэзэжыфахэми куэду яхэтщ а гуращэр зи гумрэ зи псэмрэ щызыгъафIэхэр. Хэкум зи лъэр тезыгъэувэфахэри, шэч хэмылъу, ирогушхуэ адэжьхэм къыхуащIа уэсятыр зэрагъэзэщIэфам, зи пкъыр хамэщI щыIэми, зи гур щалъхуа щIыпIэм къыщынахэм я псэр зэрагъэгуфIам.
ХьэщIэщ екIум а махуэм щызэхуашэсахэм яхэтащ лъэпкъыр зы хъужыным, абы и хабзэмрэ щэнхабзэмрэ хъумэным, а фIыгъуэхэр щIэблэм щIэин лъапIэу къахуэгъэнэным зи къарурэ зэфIэкIрэ езыхьэлIэ хэкурысхэри. Апхуэдэхэт, къапщтэмэ, Нарткъалэ щыпсэу адыгэлI щыпкъэ, пасэрей уэрэдыжьхэмрэ пшыналъэхэмрэ зэхуэзыхьэс икIи зыгъэзащIэ, «Адыгэ псалъэ» газетым и ныбжьэгъуфIу куэд лъандэрэ къекIуэкI Тохъу Мухьэмэд Жандэр и къуэр, жылагъуэ лэжьакIуэ цIэрыIуэ, «Хэку» лъэпкъ зэгухьэныгъэм и советым хэт Зэрахъэ Станислав Хьэрун и къуэр. Дунейпсо Адыгэ Хасэм къыбгъэдэкI дамыгъэ лъапIэмрэ абы и ЩIыхь тхылъымрэ иратащ а махуэм а хэкупсэхэм.
Пшыхьыр адыгэ хабзэм тету екIуу, купщIафIэу екIуэкIащ. Абы ирагъэблэгъахэм къыхуащтащ лъэпкъ шхыныгъуэхэр зытелъ Iэнэ берычэтхэр.
КЪАРДЭН Маритэ.
