«Кавказ щIыналъэм и къэкIуэнур» телеграм-каналым хъыбар къызэритамкIэ, «Кавказым и купщIэхэр» зи фIэщыгъэ щIэныгъэ лъэщапIэм и етIуанэ зэхуэсыр Осетие Ищхъэрэ - Аланием иджыблагъэ щекIуэкIащ.

Кавказ щIыналъэм щыпсэу лъэпкъхэм я тхыдэм, зэрахьэ хабзэхэм, я жылагъуэ зэхэтыкIэхэм хэлъ щхьэхуэныгъэхэр къэзыхутэ щIэныгъэлIхэр махуищым нэблагъэкIэ зыхэта зэхуэсыр теориерэ Iуэхугъуэ зэмылIэужьыгъуэхэмкIэ гъэнщIат, «къэхутакIуэрэ» «гъэнэхуакIуэрэ» унэтIыныгъитIым тещIыхьа псалъэмакъ щхьэпэхэмкIи къызэгъэпэщат.

Зэхуэсым и лэжьыгъэм хэтащ Кавказ Ищхъэрэм хиубыдэ щIыналъэхэм, Мэзкуу, Санкт-Петербург, Рязань, Тэн Iус Ростов къалэхэм къикIа щIэныгъэлIхэр, лъахэхутэхэр, къэхутакIуэ ныбжьыщIэхэр.

Апхуэдэу щIэнIуатэм кърихьэлIащ УФ-м и Президентым и полномочнэ лIыкIуэу Кавказ Ищхъэрэ щIыналъэм щыIэм жылагъуэ пэхуэщIэхэр гъэзэщIэнымкIэ и IуэхущIапIэм и унафэщI Карпов Андрей, Осетие Ищхъэрэ - Аланием ЩIалэгъуалэ IуэхухэмкIэ и къулыкъущIапIэм и унафэщI Джусоев Руслан, Осетие Ищхъэрэ - Аланием сату-экономикэ IуэхухэмкIэ и зэгухьэныгъэм и лIыкIуэ Сокаев Марат сымэ. КъулыкъущIэхэм я псалъэмакъым къызэрыхэщамкIэ, кIуэ пэтми къызэщIэплъэурэ дунейм къыщекIуэкI Iуэхугъуэхэм ятепщIыхьмэ, щIэнIуатэм жылагъуэ-политикэ икIи экономикэ мыхьэнэшхуэ иIэщ, тхыдэ щIэныгъэм и практикэ къарум хигъэхъуэнуи Iэмал кърет.

ЩIэнIуатэм къыщаIэта псалъэмакъ купщIафIэхэм ящыщу куэдым гъэщIэгъуэн къащыхъуащ  УФ-м Хамэ къэрал IуэхухэмкIэ и министерствэм Дунейпсо зэхущытыкIэхэмкIэ и къэрал институтым (МГИМО) и лэжьакIуэ Яновский Олег и къэпсэлъэныгъэр. Ар теухуат щIыпIэхэм щекIуэкI зауэхэр лъэпкъ дуней еплъыкIэхэм къызэращтэмрэ цIыхубэм я гупсысэкIэм ар хэухуэна зэрыхъумрэ. «Дунейм щекIуэкI Iуэхугъуэхэр интернетым и IэмалхэмкIэ нэхъ псынщIэу зэлъэщIыса мэхъу, цIыхухэри а хъыбархэм зыщIашэ. Здыщыпсэу щIыпIэхэм нэхъ пэблагъэу щекIуэкI зауэ хуэIухуэщIэхэм цIыхур хуейми хуэмейми хэша мэхъу, абыхэм къыщекIуэкIым щIэупщIэу, къызыхэкIа щхьэусыгъуэхэр къилъыхъуэу, зэса экономикэ гъащIэм яжь къызэрыщIихуным иригупсысэу щытыкIэ ирегъэувэ. Арыххэуи, хъыбарегъащIэ IэнатIэхэм къат апхуэдэ хъыбар лIэужьыгъуэхэр цIыхубэм я зэхэщIыкIым и шыбзэм щIэгъэкIа мэхъу, щыIэныгъэр зэщызыкъуэ щIыпIэм нэхъ гъунэгъуу укIуэтэху и щIэжым купщIэ нахуэхэр зиIэ зы пкъыгъуэу хоувэ, абыкIэ е зихъумэжу е зиухеижу», – жеIэ Яновский Олег.

ЩIэщыгъуэ къащыхъуащ Псыхуабэ дэт, Бзэхэм щыхурагъаджэ къэрал университетым и доцент Григорьевэ Аллэ гу зылъита Iуэхухэри. Дунейм къыщекIуэкI политикэ икIи жылагъуэ Iуэхугъуэхэр цIыхубэм зэрахэIуэм, ахэр утыку псалъэмакъхэм къызэрыхэщым къэралым иригъэкIуэкI политикэр жылагъуэм зэрабгъэдилъхьэфым елъытащ. «ЦIыхум бгъэдэлъхьэн хуей, жылагъуэ мыхьэнэшхуэ зиIэ сыт хуэдэ къэхъугъэми щхьэусыгъуэ иIэщ, абы къалэн зыхуегъэувыж, пщэрылъ пыухыкIахэр зыщещIыж. Ахэр нахуэу утыку къилъхьа зэрыхъум елъытащ цIыхубэм яIэну еплъыкIэхэм хэлъ зэщхьэщыкIыныгъэхэри», – жиIащ Григорьевэм.

Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и доцент Азычэ Юзаннэ и къэпсэлъэныгъэр теухуат Кавказым щыпсэу лъэпкъхэм я къежьапIэмрэ щIыналъэм и этнополитикэ тхыдэмрэ. «ЩIэныгъэм куэд лъандэрэ щызэфIэува Iуэху еплъыкIэм ипкъ иткIэ, Кавказым щыпсэу лъэпкъхэр гупитIу зэщхьэщагъэкI: щIыдэлъху лъэпкъхэмрэ тхыдэ къэхъугъэ зэмылIэужьыгъуэхэм яужькIэ къэкIуа лъэпкъхэмрэ жиIэу. Псоми зэрытщIэщи, щIыдэлъху лъэпкъхэр щIыналъэм къыщекIуэкI политикэ гъащIэм нэхъ куууэ хэпщIащ, абы и къызэгъэпэщыкIэ хъунум нэхъ жану хохьэ, лъэпкъ Iуэхум щынэсам деж, цIыхубэр нэхъ зэкъуегъэувэ. Абы къыхэкIыу Кавказым щыпсэу лъэпкъхэм я зэхуаку дэлъ зэхущытыкIэхэр, Iэмал зэриIэкIэ, политикэ нахуэм тегъэтын хуейщ, щытыкIэр зымащIэми къызэщIигъэплъэну шынагъэ зэрыщыIэм къыхэкIыу, бзэм, щэнхабзэм, политикэм, экономикэм епха къэрал мардэхэр зэпэшэчауэ икIи сакъыу мыбдеж къыщыхэлъхьэн хуейщ. Лъэпкъхэм ижь лъандэрэ къадэгъуэгурыкIуэ хабзэхэр дзыхьымрэ пэжыгъэмрэ ятещIыхьауэ зэрыщытым къыхэкIыу, а лъапIэныгъэхэм я мыхьэнэр кIуэщIакъым, уеблэмэ иджырей дунейм нэхъ къару яIэ хъуащ, къэралым къыхилъхьэ политикэм ахэр къыхилъытэмэ, къэхъункIэ узытегузэвыхь зэныкъуэкъу куэд къемыжьэу игъэужьыхын къаруи иIэщ», - жиIащ Азычэм.

ИщхьэкIэ къызэрыщыхэдгъэщащи, щIэнIуатэр «къэхутакIуэрэ» «гъэнэхуакIуэрэ» унэтIыныгъитIым тещIыхьауэ екIуэкIащ. Япэ гупым хэтахэм я къалэным хыхьэрт Кавказ Ищхъэрэм щыпсэу лъэпкъхэр зэзышалIэ, гъунэгъу зэхуэзыщI, купщIэ нахуэхэр зиIэ теплъэгъуэхэм телэжьэныр, тхыдэ и лъэныкъуэкIэ абыхэм яIэ лъабжьэр къэхутэныр. ЕтIуанэ гупым а теплъэгъуэхэм я купщIэр зэхэщIыкIыгъуэу, жылагъуэм зэдай зэрахуэхъун гъэнэхуэкIэ яIэу жылагъуэм зэралъэгъэIэсыпхъэм егупсысын хуейт. Практикэ мыхьэнэ зиIэ мы лэжьыгъэм зыхуигъэувыж пщэрылъхэм ящыщщ тхыдэ щIэныгъэр къэхутэныгъэ къущу къэмынэу, цIыхубэр зэрыгъуэзэн Iэмэпсыми абы къыхэщIыкIын зэрыхуейр.

Фигу къэдгъэкIыжынщи, «Кавказым и купщIэхэр» щIэныгъэ лъэщапIэм и лэжьыгъэр «Кавказ щIыналъэм и къэкIуэнур» зи фIэщыгъэ, кадрхэр гъэхьэзырынымкIэ къэралпсо программэм къигъэув мардэхэр зэфIэхыным хуэунэтIащ, ар гъэзэщIа хъунымкIэ кIэлъыплъакIуэ нэхъыщхьэу къоув УФ-м и Президентым и полномочнэ лIыкIуэу Кавказ Ищхъэрэ щIыналъэм щыIэр, Президент грантхэмкIэ фондыр, Политологхэм я урысейпсо зэгухьэныгъэр.

ШУРДЫМ Динэ.