Санкт-Петербург дэт Эрмитажыр къэрал, художественнэ, щэнхабзэ-тхыдэ музей абрагъуэщ. Дунейпсо гъуазджэм и фIыпIэу абы щахъумэ хьэпшып мелуани 3 хуэдиз - сурэт лъапIэхэр, скульптурэхэр, хьэпшып тIорысэхэр, археологхэм къагъуэтыжа гъэщIэгъуэнхэр.
Екатеринэ II гъуазджэм дихьэхырти, хуейт абы и хъугъуэфIыгъуэ нэхъ цIэрыIуэ дыдэхэр зыIэригъэхьэну. Игу дыхьат Ватикан щыIэ «Лоджии Рафаэля» лэжьыгъэхэр. Абыхэм сурэт тращIыкIыжыну Ватикан ягъэкIуащ нэхъ сурэтыщI Iэзэ дыдэхэр. Урыс сурэтыщIхэм къанэ щымыIэу лэжьыгъэхэм я щIыкIэ-зэхэлъыкIэхэр яджри, Iуэхум пэрыуващ. Абы кърикIуа лэжьыгъэм ущеплъыфынущ Эрмитаж Иным и пэш № 227-м.
XVIII лIэщIыгъуэм Елизаветэ II и унафэкIэ Петербург ЩIымахуэ уардэунэм (Зимний Дворец) и ухуэныгъэр щрагъэжьащ. 1754 гъэм щыщIэдзауэ илъэси 8-кIэ унэм и кIуэцIымрэ и щIыбымрэ яIэну теплъэм елэжьащ архитектор Растрелли Франческэ. Япэрей проектымкIэ унэм барокко щIыкIэ иIэн хуейт. Ауэ иужьым теплъэр классицизмым хуагъэкIуэжащ. ЩIымахуэ уардэунэр ухуэн яухащ Елизаветэ II тетыгъуэр иубыдын ипэ къихуэу. Пащтыхь гуащэр хуейт пащтыхь унэм пэмыжыжьэу, лъэныкъуэ зригъэзу псэкIэ зыщигъэпсэху унэшхуэ щытыну. Аращ унэм и фIэщыгъэри къызытекIар. ФранджыбзэкIэ зэпхъуэкIмэ, «эрмитаж» псалъэм «уи закъуэ ущыхъу унэ» жиIэу къокI. 1775 гъэм яухуэн яуха унэр япэщIыкIэ къагъэсэбэпащ шей ефапIэу, театр щагъэлъагъуэу, пшыхьхэр щрагъэкIуэкIыу.
Пащтыхьым зэхуихьэс сурэтхэмрэ хьэпшыпхэмрэ куэд къахэхъуэри, къэрал мыхьэнэ яIэ хъуащ – музей комплекс зэрагъэпэщащ. XIX лIэщIыгъуэм абы зэхуихьэсар Урысейм и гъуазджэ хъугъуэфIыгъуэ нэхъ ин дыдэт. 1768 гъэм Эрмитажым и мылъкум къыхэхъуащ сурэт 5000. Абыхэм яхэтт Фук Жан и лэжьыгъэ цIэрыIуэхэр. 1772 гъэм князь Голицын къыдэIэпыкъури, пащтыхь гуащэм Кроз Пьер Барон Франджым щыIэ и сурэт гъэтIылъыгъэхэр зыIэригъэхьащ. Абы хыхьэрт XVI-XVIII лIэщIыгъуэхэм я сурэт нэхъ цIэрыIуэ дыдэхэр. Эрмитажым нэхъри и цIэр Iуащ, барон Кроз и сурэт гъэтIылъыгъэхэр щIалъхьа нэужь - Рафаэль, Рембрандт, Рубенс, Тициан сымэ я IэдакъэщIэкI 600-м нэблагъэ. Сурэтхэм нэмыщI абы щIалъхьэ хъуащ пасэрей хьэпшыпхэр, скульптурэ гъэщIэгъуэнхэр, пасэрей ахъшэхэмрэ медалхэмрэ. 1779 гъэм Эрмитажым щахъумэхэм къахэхъуащ Британием и премьер-министрым зэхуихьэса сурэтхэр. Абы Дейк Ванрэ Рембрандтрэ я лэжьыгъэхэри хэлът. 1718 гъэм Париж къыщащэхуащ граф Бодуэн и гъэтIылъыгъэу сурэти 119-рэ. Нэхъ иужьыIуэкIэ Эрмитажым къашащ пасэрей скульптурэхэр. Абыхэм яхэтт Микеланджело и IэдакъэщIэкIхэри. 1771 гъэм Эрмитаж Иным и ухуэныгъэр ирагъэжьащ. 1796 гъэм ирихьэлIэу Екатеринэ II иIэт сурэт цIэрыIуэ 3996-рэ. Николай I и пащтыхьыгъуэм щыгъуэ Эрмитажым и пащтыхь музей къызэIуахащ. Музей комплексыр ЩIымахуэ уардэунэм и ухуэныгъэм хеубыдэ. 1917 гъэм Эрмитажым и гъэтIылъыгъэхэр хуэдиплIкIэ бэгъуащ, цIыху щхьэхуэхэм зэхуахьэса сурэт е скульптурэ цIэрыIуэхэр абы хагъэхьэжри.
Ди зэманым Эрмитажыр ухуэныгъэшхуихыу зэхэтщ: ЩIымахуэ уардэунэр, Эрмитаж театрыр, Эрмитаж Иныр, Эрмитаж ЦIыкIур, ЭрмитажыщIэр, ЩIымахуэ уардэунэм и унэ щхьэхуэр. Абыхэм яхэтщ гъэлъэгъуэныгъэхэр щрагъэкIуэкI зал 365-рэ. Эрмитажым хеубыдэ штаб Нэхъыщхьэр, Пащтыхь фарфор заводым и музейр, «Старая деревня» хьэпшып хъумапIэр, Меньшиковым и быдапIэр. Санкт-Петербург дэт Эрмитажыр километр зэбгъузэнатIэ 233-рэ мэхъу.
Къэрал Эрмитажыр дуней псом цIыхухэр нэхъыбэ дыдэу зэкIуалIэ и музеипщIым ящыщщ. 2018 гъэм абы 9-нэ увыпIэ къихьауэ щытащ цIыхуу екIуалIэм и бжыгъэмкIэ – мелуани 4,2-рэ. 2019 гъэм Эрмитажым зыщаплъыхьащ цIыху 4 956 524-рэ. Абы щыгъуэ 8-нэ увыпIэр къихьащ. 2021 гъэм 6-нэ хъуат екIуалIэхэм я бжыгъэкIэ - 1 649 443-рэ.
XX – XXI лIэщIыгъуэхэм Эрмитажым и ныбжьэгъухэм я дунейпсо фонд къэунэхуащ. 2002 гъэм экспозицэхэм къахэхъуащ Малевичым и «Черный квадрат» сурэтхэм ящыщ зы.
Зыгъэхьэзырар ГУГЪУЭТ Заремэщ.
