Къашхатауда физкультура-саулукъ кючлеу комплекс (ФОК) былтыр ачылгъанды. Анда спортну оюн тюрлюлери эм гимнастика бла кюреширча зал бла 300 къараучуну сыйындырырча трибунала, 25-метрлик бассейн, фитнес зал, тренажёрлары бла отоу, административ эм болушлукъчу кабинетле, кийинирча, жууунурча жерле, жанында футбол майдан барды. Жараугъа чекленнген онглары болгъан адамла келалырча да мадарла этилгендиле. Анда волейболдан, гитче-футболдан, жюзюуден республикалы эм регионла аралы эришиулени бардырыргъа да боллукъду. ФОК ишлеп башлагъанлы алай кёп заман озмагъанды, алай жетишимле уа бардыла.

  Комплексде иш къалай къуралгъаныны юсюнден биз аны директору Уяналаны Рамазанны жашы Азрет бла ушакъ этгенбиз.

         - Азрет, эм алгъа, комплекс къалалй программагъа кёре ишленнгенин, мында уруннган тренерлени юслеринден айтсанг эди.

  - Физкультура-саулукъ кючлеу комплекс «Россейде физкультура бла спортну айнытыу» федерал программаны толтурууну чегинде ишленнгенди, хайырланыугъа былтыр сентябрьде берилгенди, ахча бла районну бюджетинден жалчытылынады. 1-чи номерли спорт школубуз да комплексдеди, спорт школну тренерлери да мында ишлейдиле. Орунбасарым Улбашланы Тахир саулукъ кючлеу къауумгъа келгенле бла ишлейди, аланы араларында медицина ишчиле, устазла, башха учреждениялада уруннганла да бардыла. Илияс ала бла саулукъ кючлеу гимнастиканы бардырады.

         - Мында спортну оюн тюрлюлери бла кюреширча мадарла этилгендиле.

 - Хау, оюн залда волейболдан, баскетболдан ойнайдыла, ары асламысында абаданла ингирде ишден сора келедиле, солуйдула. Мында инструктор Гажонланы Илиясды. Къышда неда кюнню халы аман болса, залда футболдан жараула ётдюрюледиле, спортну бу тюрлюсю бла бизде профессионал даражада школчула кюрешедиле, аланы тренер Лукияланы Борис юйретеди. Гитче футболдан да «Къашхатау» деген командабыз барды, анга студентле, школубузну бошагъанла, абадан, жаш адамла да киредиле. Комплекс ачылгъанлы ала юйрениулерин мында бардырадыла, былтыр республиканы чемпионатында хорлагъандыла. Жарауларын а Токъуйланы Равиль бардырады. Теннис ойнарча эки столубуз барды, аны сюйгенле кёпден, ала бош хазна болмаучудула. Фитнес, тренажёр залла да бардыла. Анда битеу керекли оборудование бла жалчытылыннгандыла, алада инструктор Альберт Къушхабиевди – ол ауур атлетикадан спортну устасыды.

Спортда жетишимле болдуруу, сёзсюз ахшыды. Алай мен ойлагъандан, эм игиси адамларыбыз орамда турмагъанлай, бир тюрлю аман затлагъа алданмагъанлай, заманларын ма былай зауукълу, саулукъларына да хайыр келтире оздургъанларыды - кюндюз ала ишде неда окъуудадыла, ингирде уа спорт бла кюрешедиле.

- Комплекс уллу жерни алады, отоулары, заллары да кёпдюле. Кесигизде эришиуле неда бир башха мероприятияла уа къураймысыз? Сора умутландыргъан спортчуларыгъызны эсгерсегиз эди.

- Былтыр тутушууну грек-рим эм эркин тюрлюлеринден, ММА-дан республиканы биринчиликлерин, боксдан районну биринчилигин бардыргъанбыз. Алада кесибизни школдан жетишимли Тюменланы Марат, Хасауланы Смайыл (ол артда Россейни бла Европаны биринчиликлеринде да хорлагъанды), Мецелланы Ибрагим эм башхала болгъандыла. Герийланы Абдул-Керим бу кюнледе Калининградда «Янтарные перчатки» деген халкъла аралы эришиуде хорлагъанды. Занкишиланы Казбек Россейни жыйымдыкъ командасына киреди, Олимпиада циклгъа тюшюп, оюнлагъа къатышыргъа кюреширикди. Бёзюланы Харун боксда, Уяналаны Альберт эркин тутушууда атларын айтдыргъандыла. Жараулагъа белгили спортчула да келиучюдюле, алгъаракълада къонакъда Тюменланы Биберт болгъанды. Районда бокс иги айныпды, аны ючюн айгъа бир кере Бабугентден, Бызынгыдан, Къашхатаудан, Малкъардан боксчуланы жыйып, жарауну бардырабыз.

Сора волейболдан спорт школну тиширыу командасы барды, аны тренер Макытланы Арсен хазырлайды. Районда ахшы ойнагъан спортчуладан жыйымдыкъ комана къуралгъанды, ол республикада хорлап, энди Россейни биринчигинде эриширикди.

         - Районда эм уллу бассейн сиздеди. Жюзерге сюйгенле кёпмюдюле?

- Бассейинге жууукъдагъы элледен – Бабугентден, Жемталадан, Аушигерден да келедиле. Анда сабийлени жюзерге Азамат Гобеев юйретеди, ол пятиборьядан СССР-ни чемпионуду, отставкада полковникди, сынамлы спортчуду. Алгъаракълада суу-спорт байрам къурагъан эдик да, сабийле анда жюзе, эрише, керти да зауукълукъ алгъандыла. Азамат Тохович а ветеран организациядан нёгерлери бла алагъа шоколаддан этилген майдалла, башха хычыуун саугъала хазырлагъан эди.

Адамла бир бирден уялмазча, фитнесге, жюзюуге да ыйыкъны тиширыу эм эр киши кюнлеге юлешгенбиз. Тиширыула бассейннге бла фитнесге геуюрге, орта эм шабат кюнледе келедиле, эр кишиле уа - баш, бараз, байрым кюнледе.

         - Ала профессионал халда жарау этгенлеге чырмау болмаймыдыла?

 - Угъай, профессионал спортчула школда энчи кюрешедиле. Алай белгилерге керекди, комплекс профессионал спортчуланы хазырлар ючюн угъай, адамланы саулукъларын игилендирир муратда ишленнгенди. Районда спорт бла кюреширча онгла эндиге дери болгъандыла, кёп ахшы спортчула жолларын мында башлагъандыла. Алай эндиге дери быллай уллу комплекс болмагъанды. Бир кюннге бери орта эсеп бла 100 адам келедиле.

         - Жарау этгенде, жюзгенде, адамны саулугъуна чып тюшерге къоркъуу, айхай да, чыгъады. Ачыгъаннга неда батханнга медицина болушлукъ этерча онг бармыды?

- Спорт бла кюрешгенде, жюзгенде ачыгъан адам болса, комплексде ишлеген тренерле барысы да биринчи медицина болушлукъну эталлыкъдыла, дарманларыбыз да бардыла. Алай экинчи жылдан башлап штатыбызъа медсестраны (аны кесини кабинети боллукъду) бла къутхарыучуну къошаргъа дейбиз. Район администрацияда бу тилегибизни къабыл кёргендиле.  

         - Бери саулукъларын кючлендирирге жюрюгенлени жыл санлары уа къалайды. Сора ФОК-га къаллай борчла салынадыла?

- Комплексге келип жарау этерге сюйгенлеге жыл сан жаны бла чек салынмайды, сабийледен башлап 70-жыллыкъ абаданлагъа дери хар сюйген келип заллада жарау этип, бассейнде жюзюп кеталлыкъды. 

Борчубуз – арагъа не къадар кёп адам келирча этергеди. Бек алгъа, физкультура саулукъгъа керекди. Экинчиси, сабийле орамлада, айханымча, бошуна айланмазча, аман къауумлагъа къошулмазча этерге спорт ахшы амалды. Жаш тёлюню тюз юйретиуде, гитчелени аман ниетлилени хаталарындан сакълауда ФОК-ну уллу жумушну тамамларгъа онгу барды.

         - Бу сорууну биринчи берирге да керек болур эди, кесинги юсюнгден айтсанг эди. Спорт бла кюрешгенмисе, адамны жашауунда аны магъанасы барды, алда къаллай умутларынг бардыла?

- Мен профессионал халда ауур атлетика бла кюрешгенме, тренерлерим а Вячеслав Савельев бла Лев Кодзоков болгъандыла. Спорт бла алгъа кесибизде, Агромелиоративный институтха окъуугъа киргенимде уа Нальчикде кюрешгенме, анда Уяналаны Владимирде жарау этгенме. Спортну устасына нормативни толтургъанымдан сора аскерде къуллукъ этерге кетгенме. Ауур атлетикада спортчуну саулугъуна чып тюшмей хазна къалмайды, аркъамы ачытханымдан сора профессионал спортну къойгъанма, алай жарауну уа бардырама, пауэрлифтинг бла кюрешеме. Москвада ветеран спортчуланы араларында эришиу боллукъду да, анга къатышыргъа деп турама, анда кесими сынаргъа, гитчелеге юлгю кёргюзтюрге сюеме.

Ушакъны Кульчаланы Зульфия бардыргъанды.