КъМР-ни Парламентини спикери Татьяна Егорова законла чыгъарыучу органны президиумуну кезиулю жыйылыуун бардыргъанды. Анда «КъМР-ни Конституциясына тюзетиулени юсюнден» законну проектине да къаралгъанды. Аны депутатланы къаууму хазырлагъандыла.
Парламентарийлени документ бла Законодательство, жер-жерли самоуправленияны соруулары жаны бла комитетни башчысы Борис Мальбахов шагъырей этгенди. Аны айтханына кёре, РФ-ни Конституциясына 2020 жылда 14 мартда тюзетиуле кийирилгенлери (1-ФКЗ номерли федерал закон) эмда федерал законлагъа тюрлениуле хазырланнганлары бла байламлы КъМР-ни Парламентини Председатели 2020 жылда 8 октябрьде къабыл кёрген  буйругъу бла КъМР-ни Конституциясына тюзетиулени хазырлау жаны бла ишчи къауум къуралгъанды.
-Бу сорууланы магъаналылыгъын эсге алып, ишчи къауумгъа Парламентни депутатлары, КъМР-ни Башчысыны бла Правительствосуну Администрациясыны, прокуратураны, РФ-ни Юстиция министерствосуну КъМР-де Управлениясыны, Баш эм Конституциялы сюдлени, Жамауат палатаны, КъМР-де Адамны эркинликлери жаны бла уполномоченныйни аппаратыны келечилери, алимле, жамауат биригиулени, жер-жерли власть органланы къуллукъчулары да къошулгъандыла. Аланы арасында юристле, къырал эм муниципал ишде сынаулары болгъан адамла бардыла. Алай бла законну проектин хазырлау ишге къырал власть органланы, жамауат организацияланы, контроль-надзор структураланы келечилери, алимле да киргендиле,-дегенди Мальбахов.
Ишчи къауум къуралгъаныны юсюнден билдириуню КъМР-ни Парламентини пресс-службасы республикалы газетледе былтыр октябрьде басмалагъанды. Анда къауумну  борчлары ангылатылгъандыла.
Борис Мальбаховну билдиргенине кёре, бу кезиуде къауумну 6 жыйылыуу болгъанды. Алада документге келген 70 предложение тинтилгенди, РФ-ни субъектлеринде бу сорууну тамамлауну сынаулары сюзюлгенди. Алай бла законну проекти хазырланнганды.
КъМР-ни Конституциясыны 137-чи статьясына тийишлиликде законну проектин депутатланы къаууму кёргюзтгенди - битеу парламентарийлени ючден бири. «Законлада тохташдырылгъан битеу излемле толтурулгъандыла»,-деп билдиргенди Борис Мальбахов.
Алай бла КъМР-ни Конституциясына 40 тюзетиу хазырланнганды. Анда республикада власть органланы ишлерин къурауну бир-бир соруулары белгиленнгендиле, ала политика системаны айнытыр, инсанланы конституциялы эркинликлерин жалчытыр мурат бла кийириледиле. Тюзетиуле РФ-ни Конституциясыны жангы редакциясы бла келишдирилгендиле.
-Законопроектни 70-чи статьясына хазырланнган тюзетиулеге тийишлиликде, Россей Федерация бла Къабарты-Малкъар бирге тамамлагъан жумушла белгиленипдиле. КъМР-ни Башчысына кандидатха излемле къатыланнгандыла. КъМР-ни Конституциясыны 79-чу статьясында бу къуллукъгъа кандидат РФ-де жашаргъа кереклиси тохташдырылгъанды,-дегенди депутат.
РФ-ни Конституциясыны 129-чу статьясына кийирилген тюзетиулеге тийишлиликде, КъМР-ни баш документини 127-чи статьясы кючюн тас этгеннге саналгъанды. Ол а республиканы прокурорун салыуну низамы бла байламлыды. Энди бу къуллукъгъа кандидат субъектни толтуруучу власть органлары бла келишдирилмейди.
Республиканы Конституциясындан дагъыда судьяланы статусу, федерал сюдлени ишлерин къурауну соруулары кетерилгендиле. Энди ала федерал законлада белгиленедиле.
Федерал конституциялы законда 2023 жылда 1 январьдан сора къыралны субъектлеринде конституциялы сюдлени ишлери тохтатылгъаны белгиленнгенди. Аны бла байламлы КъМР-ни баш законундан КъМР-ни Конституциялы сюдюню юсюнден болумла кетериледиле. Аны бла бирге КъМР-ни Парламентини полномочияларына КъМР-ни Конституциясын ангылатыу жумушла къошулгъандыла.
Жер-жерли самоуправление органланы юслеринден болумла да федерал излемлеге келишдириледиле. Дагъыда федерал законлагъа кийирилген тюзетиулеге кёре, КъМР-ни Башчысыны эм Парламентни полномочияларын шарт тохташдырыргъа тийишлиди.
Редакция тюрлениуле да бардыла. РФ-ни Конституциясыны 95-чи статьясыны жангы редакциясында РФ-ни Федерация Жыйылыууну Федерация Советин къурауну низамы белгиленипди. Анга кёре КъМР-ни Конституциясында «Россей Федерацияны Федерация Жыйылыууну Федерация Советини келечиси» деген сёзле «Россей Федерацияны сенатору» деп алышынадыла.
-Законну проекти юч окъулууда сюзюллюкдю. Парламентни ишини планына кёре аны биринчи окъулууда 2021 жылда апрельде тинтирге белгиленеди,-дегенди Борис Мальбахов.
КъМР-ни Парламентини Регламентине кёре, законну проекти КъМР-ни Башчысына, депутатлагъа, Правительствогъа, Жамауат палатагъа, КъМР-де Адамны эркинликлери жаны бла уполномоченныйге, жууаплы органлагъа берилгенди. Ала проектге кеслерини эсгертиулерин бла предложенияларын хазырларгъа боллукъдула. Документ КъМР-ни прокуроруна эмда РФ-ни Юстиция министерствосуну КъМР-де Управлениясыны къарауларына да берилгенди.
Президиумну жыйылыуунда дагъыда федерал законланы проектлерине къаралгъанды, башха субъектледе законла чыгъарыучу органланы башламчылыкълары сюзюлгенди. Ала Урунуу, Жер, Жашау журт, Суу кодекслеге тюзетиуле, къыралны инсанларыны саулукъларын сакълау, жер-жерли самоуправление органланы ишлерин къурауну битеулю принциплери, розница базарланы, экология экспертизаны тамамлауну соруулары бла байламлыдыла.