Нартанда школ-интернатда Малкъар халкъны къыраллыгъы къайтарылгъаннга атап эсгериу ингир болгъанды. Белгилисича, «Крокусда» теракт ючюн битеу Россейде да байрамла бир талай кюн бардырылмай тургъандыла. Бизни республикада да малкъар халкъны автономиясы жангыдан къуралгъаны бла байламлы ишле ол кюнледе тыйылгъандыла. Болсада, жашау барады, биз терактлада ёлгенлени унутурукъ тюйюлбюз.
«Бизни холлда къуралгъан кёрмючге бир къарачыгъыз – анда таулу усталаны ишлерине сейир этерчады! Агъачны, темирни, жюнню эбин билгенле, ариулукъну сезгенле, алтын къоллула…къалай, нек кёчюрюрге боллукъ эди аллай огъурлу, фахмулу халкъны? – дегенди интернатны директору Алисултан Алишанов. – Зулмудан сора тюнгюлмеген миллетде уллу кюч барды. Бюгюнлюкде таулу халкъны жазыучулары, врачлары, алимлери битеу да къыралыбызда белгилидиле. Таулула терк айнып баргъанлары кимге да баямды. Ол барыбызны да бек ёхтемлендиреди!»
«Минги-Тау» журналны баш редактору Додуланы Аскер кёчгюнчюлюкню къыйынлыгъын жаланда таулула угъай, башха халкъла да сынагъанын чертгенди. Азияда къарачайлыла, таулула, чеченлиле, ингушлула, немислиле, месхетин тюркле эм башха кёчгюнчюле бир бирлерине билеклик этгендиле. Бек башы уа къазахлыла, узбеклиле, къыргъызлыла къолларындан келгенича болушхандыла. Фашистле бла урушдан сора битеу да къыралыбыз къарыусуз болгъан кезиуде башха халкъла да жарлы жашагъандыла, алай законсузлукъ чекгенлеге ариу сёз тапхандыла, гыржын берирге да кюрешгендиле. Додуланы Аскер сабийлеге Къулийланы Къайсынны назмуларын окъугъанды, ала халаллыкъны, адамлыкъны юсюнден эдиле. Ким билсин, адам адамгъа болушхан тёре болмаса эди, къайтырмы эдик биз Азиядан.
Эсгериу ингирни бардыргъан интернатчыла кёп тарых шартла келтиргендиле. Къалай сейирди: битеу эркинликлери сыйырылгъан халкъ урунууда алчы жерлени алгъанды. Таулула уллу Азияда иш кёллюлюклери, бирликлери бла белгили болгъандыла. Дагъыда бир сагъыш этерча шарт: ол кезиуде аталарыбызны-аналарыбызны, аппаларыбызны-ынналарыбызны ийманлары таркъаймагъанды чыртда, жаланда кючленнген этгенди. Таулуланы тёгереклеринде жашагъанла бизни адамларыбыз арапча окъугъанларын, Къуранны билгенлерин кёргендиле. Билим къаллай уллу кючдю, битеу эшиклени ачхан. Додуланы Аскер бусагъатда да таулула билимге багъа бергенлерин, окъургъа итинип тургъанларын чертгенди эм академик Залийханланы Михаилни, жазыучу Гуртуланы Бертни, дагъыда орус тилге кёчюрюлген шёндюгюлю поэтлени китапларын интернатны библиотекасына саугъалагъанды.
«Минги-Тау» журналны жууаплы секретары Шауаланы Разият а кесини сабийлигин эсгергенди. «Алгъын кёчгюнчюлюкню юсюнден айтыргъа окъуна къоркъа эдиле. Аны сынагъанла бирге жыйылып, шош эсгере, тауушсуз жашагъандыла. Шукур, бусагъатда ол заманны юсюнден ачыкъ жазгъан да этедиле, архив материалла да басмаланадыла, ол да иги шартды, Азияда къалгъанларыбызны алларында ол сыйлы борчубузду – кёчгюнчюлюкню сюзерге, тинтирге, китапла басмаларгъа, бир затны да унутмазгъа»,-дегенди ол сёзюню ахырында.
Эсгериу ингирде интернатчыла назмула окъугъандыла, тепсегендиле, «Иоканта» студияны жырчылары уа фахмулары бла жыйылгъанланы къууандыргъандыла. Дагъыда сахна оюнла да кёргюзтгендиле.
Сора интернатны директоруну орунбасары Ёзденланы Мадина къонакълагъа школ-интернатны кёргюзтгенди: хар отоуда тизгин-тазалыкъ. Бери бир юйюрден тюшген ёксюзлени бир биринден айырмайдыла, ала бир жерде жашайдыла. Бусагъатда къыйын болумлары ючюн сабийлерине къараялмагъанла да бу къырал юйде балаларын къояргъа эркиндиле. Шукур, мында бир таулу сабий да жокъду. Дагъыда бир кёллендирген зат: таулула ёксюзлени интернатдан аладыла, тюз кеслерини жашлары-къызларыча ёсдюредиле. Сууап иш этерге итиннгенле аз тюйюлдюле. Совет жыллада интернатда 250 – 300 сабий тургъанды, бусагъатда уа 90 чакълы бир боладыла.
Байсыланы Марзият.
Суратла авторнудула.
