КъМР-ни Миллет музейинде «Неонацизм бла уруш: тюнене эм бюгюн» деген кёрмюч ачылгъанды. Анда Уллу Ата журт урушдан башлап, бюгюнлюкге дери фашизмге къажау къазауатны юсюнден экспонатланы кёрюрге боллукъду. Ол «Боевое братство» битеуроссей жамауат организацияны КъМР-де регион бёлюмюню башламчылыгъы бла къуралгъанын белгилерчады.
Аны ачылыууна КъМР-ни Парламентини спикери Татьяна Егорова, культура министрни орунбасары Къарчаланы Аминат, «Боевое братство» битеуроссей жамауат организацияны КъМР-де регион бёлюмюню башчысы Гелястанланы Барисбий, энчи аскер операцияны ветеранлары, аскерчилени жууукълары, жамауат да къатышхандыла.
Кёрмюч къазауатда жан бергенлени хурметине бир минут шумсуз туруудан башланнганды.
Татьяна Егорова кёргюзтюлген экспонатла нацизм келтирген хатаны, зорлукъну, шёндюгю заманда Донбассда жашагъанла сынагъан къыйынлыкъланы ачыкъ этгенин белгилегенди.
- Биз фашизмни жокъ этгенли 80 жылгъа жууукълаша келеди, шёндю да ол адам улугъа быллай къыйынлыкъла келтиргенин ангылагъан къыйынды. Бу экспонатлагъа къарай, Новороссияны, Донбассны халкълары Россейге къайтыргъа ыразы болгъанларын бютюнда ангылайбыз. Дагъыда билемисиз не зат жарсытады? Совет союзда бай, айныгъан регион бизни кёз аллыбызда неонацизм жайылгъан жерге бурулгъанды, бизге къажау запад къыралланы айтханларына бойсунуп башлагъанды. Кёрмючде болгъан документле, материалла уа анга шагъатлыкъ этедиле,-дегенди спикер.
Татьяна Борисовна бюгюнлюкде энчи аскер операцияда кёп жерлешлерибиз Ата журтубузну жалынчакъсызлыгъын къолларына сауутла алып къоруулагъанларын чертгенди. «Жигит жашларыбызгъа жюрегимден ыразылыкъны айтыргъа сюеме. Тюзлюк ючюн жан бергенлени атлары ёмюрлюк боллукъдула»,-деп къошханды эмда кёрмючню къурагъанлагъа ыспас этгенди. «Республиканы хар инсаны да кёрюрге керекдиле аны»,-деп къошханды.
Къарчаланы Аминат а кёргенинден кёлю толгъанын айтханды. Кёрмюч неонацизм, фашизм адам улугъа келтирген къыйынлыкълагъа эс бурургъа чакъыргъанын белгилегенди. «Бу ачы сёзлени магъанасын бизни къырал иги ангылайды. Аппаларыбыз, аталарыбыз къанлы урушда анга къажау тургъандыла. Алай фашизм биягъы тирилирге кюрешеди. Бюгюн а бизни жашларыбыз бу зорлукъгъа къажау тургъандыла, Ата журтубузну къоруулай, жигитликле этедиле, кишиликни юлгюсюн кёргюзтедиле. Аланы арасында уа Къабарты-Малкъарны батыр уланлары да къоруулайдыла мамырлыкъны»,-дегенди ол.
Гелястанланы Барисбий кёрмючню къураргъа болушлукъ этген ведомстволагъа ыразылыгъын айтханды. Экспонатла аскерчилени батырлыкъларын кёргюзтген бла бирге жамауатны бирикдирир мурат бла къуралгъанын белгилегенди ол. «Неонацизмни адамлыкъ ышанлары жокъду. Алай душман салгъан кючге къарамай, Хорлам бизники боллукъду. Биз не къадар бириксек, муратыбызгъа ол къадар терк жетерикбиз»,-деп белгилегенди ол.
Жыйылыуда дагъыда Ич ишле органланы ветеранларыны республикалы советини башчысы Муаед Пихов, Донецк республиканы Жигити Мурат Барсагов, энчи аскер операцияны ветераны Герман Шевчук да сёлешгендиле.
Ала аскерчилени асламы жаш адамла болгъанлыкъгъа, Ата журтубузну эркинлиги ючюн жанларын аямагъанларын айтхандыла. Муаед Пихов бюгюнлюкде республиканы билим берген 160-дан аслам учреждениясына афган урушну, энчи аскер операцияны жигитлерини атлары аталгъанларын эсгертгенди.
Мурат Барсагов а жууукъ кезиуде СВО-ну ветеранларыны жамауат организациясы къураллыгъын, аны регионлада, муниципалитетледе да бёлюмлери боллукъларын билдиргенди.
Герман Шевчук жер-жерли къазауатлагъа къатышханын, алай энчи аскер операция аладан кюйсюз болгъанын, бизге къажау кёп къыралланы биригиулери тургъанларын чертгенди. «Кёрмючде суратлада жашланы кёбюсюн таныйма, алагъа тюбегенме. Биз аланы жигитликлерин эсибизде тутаргъа борчлубуз. Ол кезиуде ала тизгинлерибизде къаллыкъдыла»,-дегенди ол.
Кёрмюч 22 мартха дери ишлерикди. Экспонатланы юслеринден айтханда, аланы бир кесеги Уллу Ата журт урушну тарыхына аталыпдыла. Ол санда Совет Союзну Жигитлери Байсолтанланы Алимни бла Кубати Кардановну орденле эм майдалла бла кительлери бардыла. Экинчи жарымы уа энчи аскер операциягъа жораланыпды. Мамырлыкъ ючюн жан берген аскерчилени суратлары энчи жерни алгъандыла. Дагъыда къырал саугъала, аскерчилени кереклери, сауутла, аскер бёлюмлени байракълары, аскер кийимле, медицина керекле да бардыла.
Экспозицияны башламчысы – «Боевое братство» организацияны Прохладныйде бёлюмюню башчысы Михаил Мельников бизге айтханыча, экспонатланы арасында минала да бардыла, ол санда «лепесток» деген ат аталгъан сауутла. Аланы уа украинлы аскерчиле мамыр адамла жашагъан жерледе къоюп кетедиле.
- Биз СВО баргъан жерледе бола, аскерчилерибизни батырлыкъларын жамауатха ачыкъ этерге кереклисине тюшюннгенме. Эки жыл мындан алгъа биринчи экспонатланы Прохладныйде кёргюзтген эдик. Андан бери уа кёрмючге кёп зат къошулгъанды, ма бюгюн жашларыбызны бери келген жууукълары да музейге жангы затла берирге айтхандыла. Биз кёрмючню республиканы битеу районларына, шахарларына бла эллерине элтирге, жамауатха кёргюзтюрге сюебиз. Ол аскерчилерибизге, аланы жууукъларына, бютюнда уа ёсюп келген тёлюге магъаналыды,-дегенди ол бизге.
Михаил Мельников республиканы оноучуларына, энчи КъМР-ни Башчысы Казбек Коковха аскерчилеге этилген жандауурлукъ болушлукъ ючюн ыразылыгъын да билдиргенди.
Тикаланы Фатима.
Суратланы Мамайланы Алий алгъанды
