Бу кюнледе Суратлау искусстволаны музейинде белгили суратчы Абайланы Асиятны «Жазмала» деген онунчу энчи кёрмючю ачылгъанды. Ол республиканы маданият жашауунда бек къууанчлы, жарыкъ, сейирлик иш болгъанды.
Абайланы Асият кесини энчи хаты, ызы болгъан суратчыды. Болсада бу кёрмючде аны алыкъа биз танымагъан, билмеген ызлары бла тюбешгенбиз: ол къараучулагъа эрттегили цивилизацияланы эсгертмелеринде белгилени къалай кёргенин суратлагъанды. Шумерлени къушлары, майя халкъны орузламасы, Египетде озгъан ёмюрледен бери тургъан эсгертмеледе жаныуарла…Адам улу дорбунда жашагъан кезиуюнде къаялада ишлеген суратлары. «Буруннгулула уугъа чыгъып, ашларын тапхандан сора, бош заманларында сурат ишлей эдиле. Ариулукъгъа итиниу адамны адам этгенди, жаныуарланы дуниясындан айыргъанды. Ариулукъгъа итиниу акъылны айнытады, ол бизни къаныбызда, жаныбыздады», - дейди Асият кеси уа.
КъМР-ни Суратчыларыны биригиуюню башчысы Жанна Канукова: «Бу кёрмючде хар суратны ишлерден алгъа Асият тарых, философия китапланы окъугъанды, тюрлю – тюрлю халкъланы мифологияларын тинтгенди, аланы белгилерин, суратлау тиллерин билгенди. Ол бек терен, заман да, кюч да алгъан ишди. Жети жылны ичинде жазылгъан чыгъармала кимни да сейирсиндирликдиле», - дегенди.
Суратчы Руслан Цримов: «Асият атлары айтылгъан ата–анасыны этгенлерин къайтармай, ызларындан бармай, кеси аллына ишлейди. Сёзсюз, бек фахмулуду», - дегенди. Анатолий Жилов, Ибрагим Сурхайханов, Эдуард Мазлоев да кёрмючге бийик багъа бергендиле.
Асият къысха сёзюнде дунияларын алышхан ата–анасын да эсгергенди. Атасы РФ-ни сыйлы суратчысы, КъМР-ни халкъ суратчысы Виктор Абаев бизни республикада Художниклени союзуну башчысы болуп тургъанды, анасы Болатланы Людмила уа таулу тиширыуланы араларында бийик художестволу билимни биринчи болуп алгъанды. Виктор кеси заманында Огъары Малкъарны суратларгъа бек сюйгени белгилиди. Асият да анасыны элине чыгъармачылыгъында аслам эс бурады, бу кёрмючде да Огъары Малкъарны сураты бар эди.
«Атам бла анам манга бек уллу саугъала къойгъандыла, алай мен аланы жаланда энди ангылап, хайырланып башлагъанма, - дегенди Асият.- Ала экиси да совет жыллада чыгъармачылыкъларында кеслерини жоллары бла барыр ючюн кёп къыйын салгъандыла, къыйналгъандыла. Ол заманлада идеология кючлю болгъаны себепли, бетин сакъларгъа хар суратчыгъа да къыйын эди. Атам-анам керти суратчыла болургъа кюрешип, алгъан эркинликлерин манга къойгъандыла».
Кёрмючге келген Болатланы Людмиланы эгечи Аналаны Рая: «Жаннетли болсун Люда, Асиятны алгъа колледжде, артда уа Владикавказда университетде окъутхан эди. Осетинли суратчы Шалва Бедоев биринчи атламларындан окъуна «бу къыз бек фахмулуду» деген эди. Шемякинни курсларында Парижде да окъугъанды. Андан сора да, кюн сайын бир жангы зат билмей, китап окъумай къалмайды. Алай баш устазлары уа атасы бла анасы болгъандыла. Ол дуния бар эсе, ала бюгюн къууаннгандыла», - дегенди.
Асиятны энчи кёрмючлери къайда къуралсала да, кёп халкъны жыядыла. Канадада энчи кёрмючюнде тыш къыраллы адамла кеслерине Кавказны табийгъатын ачхандыла. Нек десек да, бизни жерибизни ариулугъун – тамашалыгъын кёпле билмейдиле.
Бир талай жыл Асият колледжде, университетде устазлыкъ этип тургъанды. Артда толусунлай битеу заманын чыгъармачылыкъгъа берир ючюн, ишинден кетгенди. Алай окъуучулары педагогларын унутмай, аны энчи кёрмючюне келгендиле. Асият да аланы хар бирини жетишимлерин соргъанды, къууаннганды.
Битеу алып айтханда, бу кёрмюч республикалы даражада байрам халда озгъанды. Хар келген художникге энтта да сакълайбыз ишлеринги дей эдиле. Устала, къараучула да сюйген, хурмет этген Абайланы Асият иш кёллю адам болгъанын чертгендиле.
Байсыланы Марзият.
Суратла авторнудула.
