Къабарты-Малкъарны Жамауат палатасыны советини жыйылыуунда адамланы тозурагъан юйледен кёчюрюуню программасы къалай толтурулгъаны тинтилгенди.
Палатаны башчысы Хазратали Бердов, жыйылыуну ача, бу проблема бек магъаналы болгъанын, адамла кезиулерин кёп жылланы сакълагъанларын чертгенди.
Программаны толтурууну юсюнден билдириуле бла республиканы къурулуш эм жашау журтла коммунал мюлк министрини орунбасары Роман Котченко бла Нальчикни администрациясыны башчысыны биринчи орунбасары Анатолий Тонконог сёлешгендиле. Роман Андреевич белгилегеннге кёре, жашаргъа жарасуз журтланы хайырланыудан кетериуню проблемасына къырал даражада уллу эс бурулады. Саулай Россейде да аллай юйле бир миллиондан аслам квадрат метрни тутадыла, бу программаны толтурууда Къабарты-Малкъар алчыланы санындады. Ол «Шахар болум» миллет проектге киреди.
- Бизде бу программа 2019-2023 жыллагъа жарашдырылгъанды, анга 2017 жылгъа дери тозурагъаннга саналгъан журтла киргендиле – битеу да кёп фатарлы 62. Ала 17 минг 200 квадрат метр жерни аладыла. Бу юйледе 1050-1100 адам жашагъанды. Программа 4 кесекге юлешиннгенди, артда тауусулгъан къошакъ келишимлени хайыры бла аны болжалдан алгъа тамамларгъа оноу этилгенди, быйылны мартында ол ахырына жетдирилгенди, адамла барысы да жангы фатарлагъа кёчюрюлгендиле. Юч жылны ичинде республикагъа бу жумушлагъа 560 миллион сом жиберилгенди. Аны беш миллиондан къалгъаны хайырланылгъанды. 2021 жылгъа дери тозурагъаннга саналгъан юйле эндиги программагъа тюшерикдиле, - дегенди ол.
Роман Котченко айтханыча, адамла ыразы болмагъан кезиуле чыгъадыла, бирле юй 5 неда 3 къатлы болурун сюедиле, башхалары районну жаратмайдыла, ючюнчюлери кеслеринде къаллай бир квадрат бар эсе, жангы фатар да андан аз болмазын излейдиле. Болсада жорукъладан таяргъа жарамайды. Сёз ючюн, инсанны фатары, къагъытлада жазылгъаныча, 30 квадрат метрни алады, алай ол кеси къошакъ отоула ишлеп, квадратурасын кёбейтгенди, алай аны эсепге тюшюртмегенди. Аллай болумлада законнга бузукълукъ этерге жарамайды. Онг болгъан къадарда, властьла инсанланы излемлерин толтурургъа кюрешедиле, деп къошханды ол.
Анатолий Тонконог, финансированияны юсюнден айта, программаны биринчи кесегин толтургъанда адамла 1023 квадрат метрден кёчюрюлгендиле, фонддан 39 миллион бёлюннгенди, къалгъан 45 миллионну муниципалитет къошханды, дегенди. Адамланы 70 проценти фатарланы алышыу келишимлеге кёре жангы фатарлада жашап башлагъандыла, талайы бла иш сюдге дери жетгенди. Программаны экинчи эм ючюнчю кесеклерини юсюнден атханда, былайда сёз эм алгъа эски коммунал юйледен (общежитияладан) кёчюрюуню юсюнден барады.
Экинчи кезиуде Ашуров эм Калининградская орамлада юйледе жашагъанлагъа жангыла берилликдиле, аланы жартысы кёчюрюлгенди, къалгъанлары да быйыл тынгылы фатарлада жашап башларыкъдыла. 2023 жылда аварийный фондну 4 мингден аслам квадрат метри кетерилликди, анга, башха юйледен сора да, Ингушская, 14, Мовсисян, 4, Крылов 9, Суворов, 119, Канкошев, 112 коммунал фатарла да кирликдиле. 2024 жылны тёртюнчю кесегинде дагъыда Ашуров, Кадыров орамлада коммунал юйлеге къараллыкъды. Андан сора бараклагъа эс буруллукъду. Бу ишлеге 1 миллиард 82 миллион сом къоратыллыкъды, ахча федерал, регион бюджетледен бёлюнюрюкдю. Фатарла хазыр эм энди ишлене тургъан юйледе да алынадыла.
-Даулашла Свобода орамда эски юйню юсю бла да баргъандыла. Андан адамланы талайы Кадыров орамда жангы фатарлагъа кёчюрюлгендиле, алай жартысы, сюдге тарыгъып, тургъан жерлеринде къалгъандыла. Бу юйге энтта къараллыкъды, бусагъатда специалистле аны жашау этерге къоркъуулугъа санагъандыла, эксперт организация тинтиуле бардырлыкъды,-дегенди докладчы.
Палатаны келечиси Шауаланы Артур Нальчикде, ол санда аны ара орамларында къурулушну бардыргъанда, шахарны сыфатын сакълаугъа, аны бузмаугъа эс бурулгъанын бла къалгъанын соргъанды. Анатолий Тонконог ангылатханыча, жангы кёп фатарлы юйню ишлеп башлардан алгъа застройщик битеу тийишли органладан эркинлик алады.
Жыйылыуну эсеплерине кёре сейирлери болгъан организациялагъа эсгертиуле этилгендиле.
Кульчаланы Зульфия.
