КъМР-ни ни Парламентини кюз арты сессияда ахыргъы  пленар жыйылыуунда экономика соруулагъа энчи  эс бурулгъанды. Ол санда 2022 жылны эм 2023-2024 план кезиуню бюджети экинчи окъулууда къабыл кёрюлгенди, быйылны баш финанс документине тюзетиуле кийирилгендиле эмда  жылны аллындан бери озгъан тогъуз айны ичинде ол къалай толтурулгъаны сюзюлгенди. 
Кадрла
Кенгешни спикер Татьяна Егорова бардыргъанды. Аны ишине вице премьер-министр Марат  Хубиев,  Адамны эркинликлери жаны бла уполномоченныйи Зумакъулланы Борис, прокурор Николай Хабаров эм башхала къатышхандыла. 
Биринчиден, депутатла кадр соруулагъа къарагъандыла. Мурат Догов Май сюд районну 2-чи номерли участкасыны жарашдырыучу судьясына салыннганды. Мурат Сохроков а КъМР-ни Контроль-эсеплеучю палатасыны аудиторуну къуллугъуна къабыл кёрюлгенди. 
финансла
Депутатла КъМР-ни келир жылны баш финанс документин экинчи эм ахыргъы окъулууда къабыл кёргендиле. Финансла министр Елена Лисун белгили этгенича, 2022 жылны эм 2023-2024 план кезиуню бюджетини файдалары биринчи окъулуудан сора  иги да кёбейтилгендиле: 2022 жылда 6 миллиард  486 миллион, 2023 жылда 4 миллиард 680 миллион, 2024 жылда уа 3 миллиард 391 миллион сомгъа.  
Налог эм  андан тышында файдала ёсгендиле, ол санда келир жылда 179,9 миллион сомгъа. Министр билдиргенича, келир юч жылда республиканы экономикасын айнытыуну прогнозуна тийиишлиликде адамланы файдаларындан (НДФЛ), отлукъ эм нефть продукциядан, ичги затлагъа акцизледен жыйыллыкъ налогланы ёлчеми ёсдюрюлгенди. Сёзге, келир жыл акцизледен 139 миллион, ичги продукциядан 5,4 миллион сом, НДФЛ-ден 6,9 миллион сом жыйыллыгъы белгиленеди. 
 Республикагъа хакъсыз берилген файдала келир жыл 6 миллиард 305 миллион сомгъа,  2023 жылда  4 миллиард 460 миллион эмда 2024 жылда уа 3 миллиард 082 миллион сомгъа кёбейтилгендиле. 
Файдала бла бирге бюджетни къоранчлары да 5 миллиард сомгъа ёсгендиле.  Ахча бюджетле аралы трансферлеге, жол фондха, айлыкъгъа  эм башха жумушлагъа къоратыллыкъды. Ол санда Къырал юридический бюрону ишин жалчытыугъа 13,7 миллион сом берилликди.  
 Саулукъ сакълау министерствогъа льготалары болгъан инсанлагъа дарманла сатып алыргъа къошакъ халда 200 миллион, саулукъ сакълау учрежденияланы жангыртыугъа да 20 миллион сом бёлюнюрюкдю. «Алай бла келир жыл инсанланы дарманла бла жалчытыугъа 811 миллион сом къоратыллыкъды»,-дегенди докладчы.  
Жарыкъландырыу, илму эм жаш тёлюню ишлери жаны бла министерствогъа уа  муниципал школланы окъуучуларына китаплагъа 66,2 миллион сом, ёксюз сабийлени жашау журтла бла жалчытыугъа 50,7 миллион сом салыннганды. Бир къырал экзаменни бардырыу низам тюрленнгени бла байламлы жангы излемлени  тамамлаугъа 33,3 миллион сом бёлюнюрюкдю. 
55,9 миллион сом  культура  айнытыуну арасыны къурулушуна, 21 миллион сом а культура учреждениялагъа оборудование сатып алыргъа  берилликди.   
- Алай бла, битеу тюзетиулени эсге алып, КъМР-ни 2022 жылда бюджетини файдалары 52,6 миллиард  сом, къоранчлары уа 53,5 миллиард  сом болгъандыла. Бюджетни къурау жаны бла битеу федерал излемле бла келишимле сакъланнгандыла,-дегенди докладыны ахырында Елена Лисун.
Парламентни Бюджет, налогла эм финанс рынокла жаны бла комитетини башчысы Михаил Афашагов, докладны сюзе, бюджетде онкология араны, культура араны къурулушларына, депутатла белгилеген башха жумушлагъа ахча салыннганына ыразылыгъын айтханды.   Биринчи окъулуудан сора уа анга 23 тюзетиу берилгенди, аладан 15-син КъМР-ни Башчысы кёргюзтгенди. «Документге парламентарийле берген эсгертиулени тамамлаугъа 647 миллион сомгъа  жумушла къошулгъандыла»,-деп билдиргенди ол.
КъМР-ни 2022 жылда бюджети къабыл кёрюлгени бла бирге бир-бир республикалы законланы статьяларыны кючлери тохтатылгъандыла. 
Депутатла быйылны  баш финанс документине тюзетиулени да сюзгендиле. Елена Лисунну айтханына кёре, налог эм андан тышында файдала   миллион сомгъа кёбейтилгендиле. Аны бла бирге федерал арадан 4,4 миллиард сом берилгенди. 
Республиканы къырал борчун азайтыргъа къолдан келгенин энчи белгилегенди министр. Жылны аллында ол 7,3 миллиард сом болгъан эсе, шёндю 6,9 миллиардха жетдирилгенди. «Жылны ичинде багъалы банк кредитле алынмагъандыла, аны хайырындан ахчаны аяргъа онгубуз болгъанды»,-дегенди Елена Лисун.
Алай бла республиканы 2021 жылда бюджетини файдалары 51,7 миллиард сомгъа, къоранчлары уа 51,1 миллиард сомгъа жетгендиле. Ол 590 миллион сом профицит бла къуралгъанды. 
Ызы бла парламентарийле быйылны бюджети жылны аллындан бери озгъан тогъуз айны ичинде къалай толтурулгъанын сюзгендиле. Елена Лисун белгили этген тарихлеге кёре, файдала 35,3 миллиард сом болгъандыла.  Ол а жылны план кёрюмдюсюню 78 процентиди. Къоранчла 33,5 миллиард сомдан асламдыла  – жылны планыны 68 проценти. 
- Ахчаны 83 проценти социал магъаналы жумушлагъа къоратылгъанды,-деп билдиргенди министр. 
 Жыйылыуда Борчлу халда медицина страхования фондну КъМР-де жер-жерли бёлюмюню 2022 жылда эм 2023-2024 план кезиуде бюджети да сюзюлгенди. 
Жаш депутатла
«КъМР-де къырал къуллукъланы тизмесини эмда КъМР-де къырал граждан службаны къуллукъларыны тизмесини юсюнден» республикалы законну 2-чи статьясына тюзетиуле эки окъулууда къабыл кёрюлгендиле.  
Парламентни келир жылда жай сессияда ишини планына да къаралгъанды. Контроль эм регламент жаны бла комитетни башчысы Кансаланы Еленаны айтханына кёре, 16 республикалы законну  хазырларгъа, Къырал Думагъа законодательный башламчылыкъла берирге белгиленеди. Жай сессияда жамауат эм парламент тынгылаула, «правительстволу сагъатла» бардырыргъа, «тёгерек столла», ол санда республиканы шахарларында бла эллеринде, къураргъа белгиленеди. 
Жыйылыуда КъМР-ни Парламентинде Жаш тёлю  палатасы жылны ичинде ишини эсеплери да чыгъарылгъандыла. Аны башчысы Екатерина Борисевични айтханына кёре, пандемиягъа да къарамай, жаш депутатла 21 жумуш къурагъандыла, алагъа мингден аслам  адам къатышханды. Ала уа жаш адамланы экономика, право билимлерин игилендириуге, чыгъармачылыкъ фахмуларын ачыкълаугъа бурулгъандыла. 
Парламентни комитетлери, федерал жаш тёлю палата  бла хайырлы байламлыкъла къураугъа энчи эс бурулгъанды. Жылны ичинде уа жаш депутатла 6 законопроектни хазырлагъандыла, аладан бири жаш тёлю политика бла байламлыды. 
Ахырында Татьяна Егорова КъМР-ни Парламенти 2021 жылда тамамлагъан ишни юсюнден доклад этгенди. 
Жыйылыуну жаба, Татьяна Борисовна, жылны ичинде магъаналы жумушла толтурулгъанларын белгилеп, депутатлагъа ишлери ючюн ыразылыгъын билдиргенди эмда аланы Жангы жылны байрамы бла алгъышлагъанды.

Тикаланы Фатима.