Бюгюнлюкде адамны турмушун техникасыз кёрген къыйынды. Технологияла жашауну къалайына да сингнгендиле. Алай ала хайыр бла бирге хата да келтиредиле. Жангыз да ариу суратлагъа тюшебиз деп, къаллай бир адамны жашауу юзюлгенди. «Газета.ru» чыгъаргъан эсеплеге кёре, 2011 жылдан бери кеслерин суратха алдыра тургъанлай 259 инсан ёлгенди, аладан 159-су индиячыладыла, экинчи жерде уа Россей барады, къыралыбызда алай жоюлгъанланы саны 16-ды, бизни ызыбыздан тизмеде АБШ (14) бла Пакистан (11) келедиле.
Талай жыл мындан алгъа уа аллай иш республикада да болгъан эди. «mir24.tv» телеканалда айтылгъаныча, Ставрополь крайдан туристле Гижгит кёлню къатында ариу суратлагъа тюшерге сюйгендиле. Ала «Нива-Шевроле» машиналарында алайда жарны эм бийик жеринде тохтагъандыла, алай бир такъыйкъада водитель машинаны тыялмай къалгъанды. Ол бла къызла машинадан чыгъалгъандыла, алай ичинде къалгъан эки жаш а суу тюбюне кетгендиле. Къутхарыучула аланы экинчи кюн 15 метр теренликде тапхандыла.
Тинтиуле ачыкълагъанларыча, ёлюмлени асламысы сууда, бийикликден жыгъылгъанда неда транспортда боладыла. Адамланы, жанларына да къоркъуу сала, суратха тюшерге не кёллендиргенини юсюнден РФ-ни МЧС-ини регионда бёлюмюню психологу Станислав Труфановдан соргъанбыз. Станислав Александрович айтханыча, инсан суратха ол неда бу ахшы кезиуню эсде къалдырырча, артда анга къарап, зауукълукъ алыр, ол заманда сынагъан сезимлерин къайтарыр ючюн тюшеди. Алай бюгюнлюкде сурат адамны жашырынлыгъы тюйюлдю, аны энди кёбюсюнде кеслерини жашауларын дуниягъа кёргюзтюр муратда хайырланадыла. Интернет жайылгъаны бла уа ол иш бютюн тынч этиледи, узакъдан хар ким да, суратха къарай, оюмун жазады, аны ахшы, осал жерлерин да белгилейди. Ма аны ючюн кёпле суратларын жамауатны сейирсиндирирча, аны юсюнден ариу сёзле эшитирча тюшюрюрге кюрешедиле. Къоркъуулу жерледе, сёз ючюн юйню башында, жарны къыйырында, поездни аллында, сурат алдырыу а кеслерине эс бурдурууну бир амалыды. Алай хазыр суратлагъа къарагъанла ала къаллай къоркъуулукъ бла этилгенлерини юсюнден сагъышланмайдыла, дейди психолог.
-Былайда белгилерге тийишлиди – кёп къоркъуулу «селфилени» профессионал каскадёрла бла спортчула этедиле, алай ала суратха тюшерден алгъа иги кесек заманны хазырланадыла. Суратда биз ала ётген жарауланы угъай, жангыз да ахыр эсепни кёребиз. Ала этгенни къайтарыргъа сюйгенле да чыгъадыла, алай ала хазырланыуну, страховканы юсюнден сагъыш этмейдиле. Ол а неге келтиреди – акъылбалыкъ болмагъанла оюла тургъан мекямны башына минедиле, ол а аякъ тюплеринде сынады да кетеди. Барыбызны да табийгъат берген сезимлерибиз бардыла, аладан бири жаннга сакълыкъды, болсада хар не да алай бош тюйюлдю, - деп эсгертеди Станислав Труфанов.
Психолог ангылатханнга кёре, инсан ол неда бу муратына жетер ючюн, кёп затын кем этерге болады. Сёз ючюн, ол жангы телефон сюеди, аны алыргъа уа ахчасы жетишмейди. Аны багъасын жыйышдырыр ючюн, ол аш-азыгъына чек салады. Къоркъуулу селфиле бла да хал алайды. Адамла эс бурурча суратха тюшер, кесини даражасын кётюрюр ючюн, инсан жанын аямайды. Алай бла кёплени жашаулары юзюледи.
Башха сылтау – адам кеси кесине тийишли багъа бичмегениндеди, кесин башхаладан аман, осал, эриши суннганындады. Тёгерегинде жамауатны ыразылыгъын табар ючюн, ол суратны юсю бла кеси кесин жаратыргъа кюрешеди. Бу тузакъгъа асламысында акъылбалыкъ болмагъанла тюшедиле, аны ючюн ата-анала алагъа быллай къыйын кезиулеринде болушургъа керекдиле. Бек алгъа уа, ёсе келген тёлюню жашауда керти да магъаналы затла – адамлыкъ, кертичилик, шуёхлукъ, адеплилик дегенча ышанла – неден да багъалы болгъанларына тюшюндюрюрге тийишлиди.