КъМР-ни Башчысында стратегиялы айнытыу эм миллет проектле жаны бла советни кезиулю жыйылыуунда Россейни Президентини «РФ-ни 2024 жылгъа дери айнытыуну стратегиялы борчларыны эм миллет муратларыны юсюнден» указыны чеклеринде жарашдырылгъан проектле республикада къалай толтурулгъанлары сюзюлгенди. Кенгешни ача, Казбек Коков битеу да бирге 12 миллет проект болгъанын, республика аладан 11 къатышханын эсгертгенди. Былтыр а аланы жашауда бардырыргъа федерал бюджетлен 5,6 миллиард сомдан аслам бёлюннгенди.
- Миллет проектле жашауну битеу сфераларын айнытыргъа онг бередиле, алай аны бла бирге бизге уллу борчла салыннгандыла. Алада хар биринде да тийишли ёлчемле тохташдырылгъандыла, алагъа жетиширге борчлубуз,-дегенди эмда жыйылыуда кемчиликлени ачыкълап, аланы тамамлауну жолларын излерге чакъыргъанды.
Биринчиден, экономиканы айнытыу программала къалай толтурулгъанларына къаралгъанды. КъМР-ни премьер-министрини биринчи орунбасары Мурат Керефов «Гитче эм орталыкъ предпринимательство», «Хакъла аралы кооперация эм экспорт» эмда «Урунууну файдалыгъы» деген миллет проектлени чеклеринде жарашдырылгъан регион программаланы тамамлаугъа жууаплыды.
Аланы мурдорунда 5 регион программа хазырланнганды. Ала уа республиканы экономикасын айнытыугъа, адамланы бизнес бла кюреширге кёллендирирге, экспорт продукцияны кёбейтирге бурулупдула. Мурат Анатольевич хар проектни юсюнден да энчи билдиргенди. Аны айтханына кёре, алада быйылгъа тохташдырылгъан ёлчемле толтурулгъандыла.
Юлгюге, «КъМР-де предприниматель ишни игилендириу  программаны чеклеринде къырал эм муниципал иеликде болгъан объектлени тизмеси жангыдан сюзюлгенди. Анда 130 объектге энтта 40 жангысы къошулгъанды. «Алай бла уа гитче эм орталыкъ бизнесге себепликни кенгертирге онг боллукъду»,-дегенди ол.
Докладчы предпринимательлени кредитле бла жалчытыуну юсюнден да айтханды. Регион программада 218 кредит берирге план салыннган эсе, ол артыгъы бла толтурулуп, 221 предприятиягъа болушлукъ этилгенди. Ол санда КъМР-ни Гарантия фондуну юсю бла да.
Ызы бла май указлада белгиленнген социальный жумушла къалай тамамланнганларына къаралгъанды. Вице-премьер-министр Марат Хубиев «Демография», «Билим бериу», «Культура» эм «Саулукъ сакълау» миллет программаланы чеклеринде къуралгъан 20 регион проектлени жашауда бардырыугъа жууаплыды.
Аны айтханына кёре, аланы асламында тохташдырылгъан ёлчемле тамамланнгандыла. Энчи эс а демографияны игилендириуге, юйюрлеге себепликге бурулгъанды. Регион программаланы чеклеринде сабий садлада 940 жангы окъуу жер къуралгъанды, школгъа дери билим бериу 29 учрежденияда кенгертиу жумушла бардырыладыла.
«Тамата тёлю» регион программа уа артыгъы бла толтурулгъанды. Анга кёре, абаданлагъа усталыкъ бериу жаны бла мадарла толтурулгъандыла: былтыр а аладан 491 адам ётгенди.
Сабийлери болгъан юйюрлеге къырал болушлукъ бериу баш магъаналы жумушладан бириди. Докладчыны белгилегенине кёре, эки эм андан кёп сабийлери болгъан юйюрлеге битеу тёлеуле этилгендиле, бу жаны бла борчла жокъдула.
Саулукъ сакълауну юсюнден айтханда, белгиленнген жумушланы асламы толтурулгъанды. Ол санда эки фельдшер акушер пункт хайырланыргъа берилгенди, къан тамырлагъа багъыу регион арагъа эм башха медицина учреждениялагъа шёндюгю оборудование сатып алыннганды.
Миллет проектлени чеклеринде онкология службаны айнытыу жумушла бардырыладыла. Онкодиспансерге жангы мекям берилгенди, анда хирургия эм химиотерапия бёлюмле ачылгъандыла. Службагъа 40 жангы оборудование келтирилгенди. «Битеу бу жумушла онкологиядан къыйналгъанлагъа тийишли багъыу къураргъа онг бередиле. Болсада жангы онкология ара ишлетиу баш магъаналы жумушладан бириди»,-деп белгилегенди докладчы.
Казбек Коков саулукъ сакълауда бир-бир жумушла толтурулмагъанларыны сылтауларын соргъанды. Марат Хубиевни айтханына кёре, ол кадрла бла жалчытыу бла байламлыды. Казбек Валерьевич жууаплы къуллукъчулагъа саулукъ сакълау учреждениялада тинтиуле бардырып, къаллай усталыкъла жетишмегенлерини юсюнден шартланы хазырларгъа буюргъанды.
«Экология» миллет проектни чеклеринде уа тёрт регион программа тамамланады, ол санда «Таза суу», «Таза къырал», «Агъачланы сакълау» эм «Производствону къалгъан-къулгъанларын жарашдырыу». Ала къалай тамамланнганларыны юсюнден Правительствону башчысыны биринчи орунбасары Сергей Говоров билдиргенди.
Бюгюнлюкде энчи магъаналы жумушладан бири - республиканы халкъын таза суу бла жалчытыуду. Вице-премьер-министр Муаед Кунижев аны юсюнден былай дегенди: «Казбек Валерьевич, сизни буйругъугъуз бла тинтиуле бардырылып, битеу эллени бла шахарланы да ичер суу бла толусунлай жалчытыу жумушлагъа 2 миллиард сом керек болгъаны ачыкъланнганды. Ол жаны бла проект-смета документле хазырдыла, ала федерал арагъа берилгендиле эмда шёндю тинтиуледен ётедиле».
Кенгешге КъМР-ни Парламентини спикери Татьяна Егорова да къатышханды. Ол а къоркъуусуз эм качестволу жолла программа къалай толтурулгъаныны юсюнден докладха тынгылагъандан сора, республикада бу жаны бла кёп жумушла толтурулгъанларын белгилегенди. «Алай Киров орамда жангыртыу къалай бардырылгъанына тарыгъыула кёпдюле»,-дегенди ол.
Казбек Коков, сёзге къошула, жолну жылны ахырына дери бошаргъа план салыннганын айтханды. «Алай ол 1 сентябрьге дери битдириллигине сёз береме. Бизни ол жаны бла битеу амалларыбыз, онгларыбыз да бардыла»,-дегенди ол.
Премьер-министр Мусукланы Алий а былтыр май указланы чеклеринде 44 регион проект толтурулгъанын, алада 158 жумуш белгиленнгенин, ала 93,7 процентге тамамланнганларын айтханды. Ол а Россейде болгъан орта эсепден кёпдю.
-Аны бла бирге федерал бюджетден бёлюннген ахчаны аяулу къоратыргъа къолдан келгенди. Ол а социал магъаналы объектлени ишлетирге онг берликди,-деп къошханды ол.
Кенегешде май указланы чеклеринде быйыл къаллай жумушла толтуруллукълары да сюзюлгенди. Ахырында Казбек Коков хар кимни да бу жумушлагъа жууаплы кёзден къараргъа чакъыргъанды. «Миллет проектле адамларыбызны ырахматлы жашауларын къураргъа бурулупдула. Алай биз жолланы ишлетип, сёзге, саулукъ сакълауну игилендирмесек, битеу ишибиз магъанасын тас этеди»,-дегенди ол.
Республиканы оноучусу май указла къалай толтурулгъанларын жамауатха белгили этиу жаны бла система керек болгъанын чертип, стратегияны жарашдырыргъа да буюргъанды.