Италием и Неаполь къалэм щыIэ Къуэ­кIыпIэ университетым иджыблагъэ зэIущIэ ще­кIуэ­кIащ.  Профессор Гуидо Капелли къызэригъэпэщащ «Адыгэхэм я бзэмрэ щэнхабзэмрэ» зи фIэ­щыгъэцIэ семинарыр. 

ЗэIущIэм хэтащ къуэкIыпIэм къыщагъэсэбэп бзэхэр щадж факультетым щIэс итальян студентхэр, зэкъуэш республикэхэм - Къэбэрдей-­Балъ­къэрым, Къэрэшей-Шэрджэсым, Адыгейм щыщу Италием и къалэ зэмылIэужьыгъуэхэм щыпсэухэр. 
Зи гугъу тщIы зэхыхьэм и фIыгъэкIэ Рим Адыгэ зэгухьэныгъэ къыщызэрагъэпэщащ. А Хасэм дяпэкIэ хы­хьэ х­ъунущ зи гугъу тщIы къэралым щыпсэу, щы-лажьэ ди лъэпкъэгъухэр. 
- ДяпэкIэ зэхыхьэ куэд едгъэкIуэкIыну ди мурадщ, ди лъэпкъыбзэр, хабзэр, щэнхабзэр ха­мэ щIыпIэхэм хъума щыхъуным ди гуащIэ хэтлъ­хьэнущ, - жиIащ Адыгейм щыщ, Италием илъэс 20 хъуауэ щыпсэу, щылажьэ Мерэтыкъуэ Мариет. 
Абы къыхигъэщащ Италием и еджапIэ нэхъыщ­хьэ ехьэжьахэм ящыщ зым щылажьэхэмрэ ще­джэхэмрэ сурэтыщI цIэрыIуэ Леонардо да Винчи   и анэр къызыхэкIауэ къалъытэ лъэпкъым и бзэр яджыну, апхуэдэуи абы и хабзэмрэ щэнхабзэмрэ зрагъэцIыхуну жыджэру иужь зэрихьар. 
Фигу къэдгъэкIыжынщи, итальян тхакIуэ, тхы­дэдж, культуролог Неаполь щыIэ «L’Orientale» ­университетым и профессор, Леонардо и творчествэм нэхъыфI дыдэу хэзыщIыкIыу къалъытэ Вечче Карло и Iэдакъэ къыщIэкIа «Il Sorriso di Caterina» («Катеринэ и гуфIэкIэр») тхыдэ рома-ным Леонардо цIыхушхуэм и анэр адыгэ уэркъ ­унагъуэм къызэрыхэкIар, ар Кавказым къыща­дыгъуу, пщылIу зэращар къыщигъэлъэгъуащ. «Леонардо и анэр Шэрджэсым щыщ адыгэ пщащэт, къадыгъури, пщылIу ягъэлэжьэну зыбжанэ- рэ ­ящэжащ Константинополь къикIыу - Венецием, иужь­кIэ Флоренцием къэсыху. Флоренциеращ абы­рэ Леонардо и адэмрэ щызэхуэзар», - итхащ Вечче.
Профессорым Катеринэ теухуа хъыбарыр ли­тературэбзэкIэ къиIуэтащ. Сыт щхьэкIэ жыпIэмэ, абы къызэрилъытэмкIэ, а жанрым еджэнур куэд-кIэ нэхъыбэщ. Пэж дыдэуи иджырей цIыхур зэры­хущIэмыхьэмрэ гъащIэр псынщIэу зэрыкIуэмрэ ­тепщIыхьмэ, щIэныгъэ лэжьыгъэ иным еджэфынур мащIэ дыдэщ. Романым, лIыхъужь нэхъыщ­хьэхэр зыхэтым, Италием щекIуэкI псэукIэр къы­щыгъэлъэгъуам, гурыщIэ, псэукIэ, зэхущытыкIэ, гъащIэ псо къызыхэщым, дауи, нэхъ еджэгъуа­фIэщ, дихьэхынури куэдщ. Ауэ Вечче иджыри къыпэщылъщ академическэ лэжьыгъэм етIы­сылIэну. 
Леонардо и гъащIэмрэ и лэжьыгъэмкIэ къэхутакIуэ, Флоренцием щыIэ музейм и унафэщIу щыта Галлуцци Паоло жиIащ Вечче Карло къи­гъуэтыжа дэфтэрхэр куэдым щыхьэт зэрытехъуэр. Абы и романым хэт лIыхъужьхэм куэд якIэрилъ­хьащ, «къигъэпсэуащ», ауэ лъабжьэр архив дэф­тэрым тохуэ. 
СурэтыщI цIэрыIуэм и анэм и гъащIэм и язы­ныкъуэ Iыхьэхэм куэд щIауэ цIыхухэр щыгъуазэт. Абы и цIэр Катеринэщ, 1452 гъэм мэлыжьыхьым       и 15-м абы нэчыхьыншэу къуэ къыхуилъхуащ ­флорентийскэ нотариус Пьеро да Винчи. Сабийм Леонардо цIэуэ фIащауэ щытащ. А цIыкIур ду-нейм къызэрытехьар щытха тхылъымпIэр Винчи къалэм, Санта-Кроче члисэм, хъума щыхъуащ. Ар Флоренцием миль 30 хуэдизкIэ пэжыжьэ члисэ инщ. 
Профессор Вечче къигъуэтыжа дэфтэрыр бзылъхугъэр пщылIыпIэм къызэрикIам теухуа ­актщ - «filia Jacobi eius schiava seu serva de parti-bus Circassie». Абы итщ Катеринэ зи цIэ адыгэ пщылIыр хуит зэращIыжыр. 
Илъэс куэдкIэ сурэтыщIым и анэр хэтми къахуэщIакъым. Абы трамытхыхьарэ трамыжыIыхьа-рэ щыIэжкъым - языныкъуэхэм ябжырт Катеринэ тоскан мэкъумэшыщIэу, пасэу зеиншэ хъууэ и анэшхуэм ипIыжауэ, нэгъуэщIхэм жаIэрт абы журтылъ щIэту, китай къежьапIэ иIэу хуэзыгъэфащэ­хэри щыIэт.
Романым щелэжьым, Вечче Флоренцием и Къэрал архивым Iэрытх къыщигъуэтащ, Леонардо и адэм итхауэ, и Iэри щIэлъу. Ар 1452 гъэм и бжьы­хьэм ятхат, а зэманым Леонардо да Винчи къы­зэралъхурэ мазих ирикъуауэ арат. 
«А Iэрытхыр къыщысIэрыхьам, си нэм илъагъур си фIэщ хъуртэкъым, - яжриIащ Вечче журналистхэм. - Сэ зэи си фIэщ хъуртэкъым Леонардо и анэр хамэ къэрал къраша пщылIу. А дэфтэрхэм   ит Катеринэр Леонардо и анэу щытынкIэ Iэмал имыIэу си гугъащ илъэс куэдкIэ, ар адрейхэм я фIэщ сщIынуи сыхэтащ. Ауэ иужькIэ къысIэрыхьа дэфтэрхэм шэч псори трагъэкIуэтри, Iуэхур зытетыр хьэкъыу спхыкIащ». 
Дунейм къытехьа дэфтэрхэр Леонардо и анэм  и къежьапIэм щыхьэт зэрытехъуэр щIэзыгъэбыдэ нэгъуэщI тхыдэ Iуэхугъуэхэри щыIэщ, ар сурэ­тыщIым и адэмрэ Катеринэрэ зэрызэрыцIыхуарщ.
«А лъэхъэнэм пщIылIыпIэм ит пщащэхэм Катеринэт зэреджэр, ауэ нотариус Пьеро и лэжьэгъуэ пIалъэ кIыхьым къриубыдэу а зы актращ итхар ­Катеринэ зи цIэ бзылъхугъэр щхьэхуит зэрыхъуам теухуауэ, - щыжиIащ газет гуэрым ирита интервьюм Вечче. - Дэфтэрым и Iэр щIэлъщ Катеринэ фIыуэ зылъэгъуа, абы и къуэм адэ хуэхъуа, хуитыныгъэ зригъэгъуэтынымкIэ къыдэIэпыкъуа лIым».
Зи гугъу тщIы адыгэ бзылъхугъэр иужькIэ, Бутти Антонио дэкIуэжри, Винчи пэмыжыжьэу псэуащ, сабиитхуи къилъхужащ - хъыджэбзиплIрэ зы щIалэрэ. 
Катеринэ 1494 гъэм Милан щылIащ икIи и къуэ Леонардо щIилъхьэжащ.
Шэрджэсым укъыщалъхуу, уадыгъурэ гъэр уа­щIу Флоренцием укъыщыщIидзу, сурэтыщI цIэ­рыIуэ Леонардо да Винчи и анэ ухъуну… Сытыт ар адыгэ бзылъхугъэм и дежкIэ - насыпт хьэмэрэ насыпыншагъэт?! «Зыщ сэ хьэкъыу си фIэщ хъуар, - етх сурэтыщIым и анэм теухуа тхылъыр зи IэдакъэщIэкIым, - Леонардо и анэм пщIэрэ щIыхьрэ къыхилъхьащ, хуитыныгъэм хущIэкъуу псэууэ иригъэсащ». 
Къыхэдгъэщынщи, Неаполь щыIэ КъуэкIыпIэ университетыр 1732 гъэм къызэIуахащ, ар фа­культетиплIу зэхэтщ. А зы университетращ Италием итыр мыевропей бзэхэмрэ щэнхабзэмрэ щаджу, дуней псом а Iуэхум щелэжь университетхэм ядэлажьэу. 
НэщIэпыджэ Замирэ.