Хабзэ хъуауэ, ди къэралым щрагъэкIуэкI унагъуэм и пщIэр къэзыIэт, абы жылагъуэм щиIэ мыхьэнэр къэзыгъэлъагъуэ «Илъэсым и унагъуэ» зэпеуэр. Иджы еянэу къызэрагъэпэща апхуэдэ зэхьэзэхуэм хэтащ Урысей Федерацэм хыхьэ щIыналъэ псоми щыщ унагъуэ куэд. ЩIыпIэхэм щекIуэкIа Iыхьэм нэхъыфIу къыщалъыта унагъуэ 384-р иджыблагъэ ирагъэблэгъащ Москва. Абы къыщызэрагъэпэщащ къэралым и унагъуэ нэхъыфIхэр щагъэфIэж гуфIэгъуэ пшыхь.
УнэтIыныгъэ зыбжанэу зэщхьэщыхауэ къызэрагъэпэщ урысейпсо зэпеуэм и «Унагъуэ дыщэ» Iыхьэм, ди гуапэ зэрыхъущи, щытекIуащ Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм щыщ Бэчхэ ХьэзрэIилрэ Iэсиятрэ я унагъуэр. Зэщхьэгъусэхэм я унагъуэ дахэр Бахъсэн районым хыхьэ Ислъэмей адыгэ къуажэшхуэм щопсэу, зэгурыIуэрэ зэдэIуэжрэ, пщIэрэ нэмысрэ илъу.
Бэчхэр унагъуэу зэрытIысрэ илъэс 52-рэ хъуащи, а зэманым къриубыдэу абы исхэм я цIэхэр фIыкIэ фIэкIа щыIуакъым зыдэс жылэми щIыналъэми. Унагъуэм я нэхъыжь ХьэзрэIил илъэс куэд лъандэрэ жыджэру пэрытщ егъэджэныгъэ-гъэсэныгъэ IэнатIэм, ехъулIэныгъэфIхэр зыIэригъэхьэу. «Егъэджэныгъэ лэжьыгъэм и ветеран», «КъБР-м егъэджэныгъэмкIэ щIыхь зиIэ лэжьакIуэ» цIэ лъапIэхэр, щIыхь, фIыщIэ тхылъ куэд, дамыгъэ лъапIэхэр къыпэкIуащ апхуэдэ псэ хьэлэл лэжьыгъэм. ЕгъэджакIуэ Iэзэм, унэтIакIуэ IэкIуэлъакIуэм и гъэсэнхэр мызэ-мытIэу пашэ щыхъуащ Бахъсэн районым, республикэм къыщызэрагъэпэщ спорт зэхьэзэхуэхэм.
Унагъуэм и гуащэ Iэсият илъэс 50-м нэблагъэкIэ щэнхабзэ IэнатIэм пэрытащ. Ар япэщIыкIэ щылэжьащ Iуащхьэмахуэ районым и къалащхьэ Тырныауз дэт ЩэнхабзэмкIэ уардэунэм. ИужькIэ лэжьыгъэм щыпищащ Бахъсэн щIыналъэм. Iэсият илъэс куэдкIэ щIэблэр хуигъэсащ лъэпкъ къафэхэм, Iэмэпсымэхэм еуэным. ЕгъэджакIуэм и гъэсэнхэр жыджэру хэтащ щэнхабзэ, гъуазджэ зэпеуэ зэмылIэужьыгъуэхэм, увыпIэфIхэр къыщахьу. Апхуэдэ Iуэху зехьэкIэ екIум, лэжьыгъэм хуиIэ гумызагъагъэмрэ хэлъ жэуаплыныгъэмрэ къапэкIуащ яхуэфэщэн гулъыти.
ЖыпIэнурамэ, Бэчхэ я унагъуэ дахэр зэрыщыту лъэпкъ щэнхабзэм итхьэкъуащ. Iэсият пшынауэщ, бынхэм яхэтщ нэгъуэщI макъамэ Iэмэпсымэхэм (фортепианэ, бэрэбан) еуэхэри. Унагъуэр зэгъусэу щызэхуэсыжа пщыхьэщхьэхэм абыхэм уахэплъэну куэд и уасэщ: дэтхэнэми я нэгум къощ унагъуэр быдапIэ лъэщу зэраIэр, ар абыхэм я дежкIэ фIыгъуэ мылъытэу зэрыщытыр.
Бэч зэщхьэгъусэхэм я лъапIэныгъэ нэхъыщхьэ дыдэщ адыгэ хабзэмрэ нэмысымрэ тету япIа я бынищыр. Абыхэм ящыщ дэтхэнэми щIэныгъэфIрэ зэрыпсэун IэщIагъэрэ ирагъэгъуэтащ. Ахэр лъэ быдэкIэ хэуващ медицинэ, хьэрычэтыщIэ IэнатIэхэм, я цIэхэр фIыкIэ ягъэIуу. Нэхъыжьхэм я гъащIэр хуагъэдахэ я бынхэм, къуэрылъху-пхъурылъхухэм зыIэрагъэхьэ ехъулIэныгъэхэм, текIуэныгъэхэм, гъащIэм хэлъ IэфIхэр иджыри зыхрагъащIэу.
А псори къалъытащ «Илъэсым и унагъуэ» урысейпсо зэпеуэм и къэпщытакIуэ гупым. Ахэр я тегъэщIапIэу Бэчхэ я унагъуэм къыхуагъэфэщащ зэпеуэм и щIыхь тхылъ, «ЩIыналъэм жылагъуэм зыщегъэужьыным хуащI хэлъхьэныгъэм папщIэ» псалъэ гуапэхэр дыщэпскIэ тхауэ тету.
Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и цIэр фIыкIэ урысейпсо утыкум щызыгъэIуа, щIыналъэм и пщIэр зыIэта Бэчхэ я адыгэ унагъуэ екIум дэри щIыхьрэ пщIэрэ яхудощI. Ар щапхъэщ унагъуэщIэ минхэм я дежкIэ.
ЖЫЛАСЭ Маритэ.
