Нэхъапэм хьэщIэщу яIауэ, иджы «ищхъэрэ унэ» зыфIищыжам хэт пщэфIапIэм щIэст Зэирэт. Абы, Iуамыхыжауэ, хьэкушхуэ щIэтт, унагъуэм жьэгукIэ пщэфIа шхын ягу къихьэмэ, щипщэфIу. ПщэфIапIэбжэр зэрыIупхыу къэдабэ плъыжь ибзауэ диванышхуэм уIуплъэт. Диваным Iэнэ цIыкIу бгъурытт.
ЛIыжьымрэ Динэрэ пщэдджыжьышхэ ящIу щыст, Мыш и пхъурылъхум щэху цIыкIуу зыгуэрхэр жриIэрэ игъэдыхьэшхыу. ФатIимэрэ фызыжьымрэ сымаджэщым щIэлъым хуэпщIафIэрт. Зэирэт шэнтым тест, и пащхьэ къит Iэнэ хъурей цIыкIум хъыршыныр щихуурэ, хьэку гъэплъам тридзэурэ игъажьэу. Балъкъэрхэм зэращIым хуэдэу пIащIэ дыдэ мыхъуу, адыгэхэм я дэлэн Iувми емыщхьу, ику ит гуэру ихурт ар нэуэжьым. Дакъикъэ ныкъуэ хъукъэ зэрытридзэрэ щыжыпIэм ирихьэлIэу, гуахъуи, сэи, зыри къимыгъэсэбэпу, Iэ пцIанэкIэ хъыршыныр къищтэрти, зридзэкIырт абы. Асыхьэту хъыршыныр къэпщырт, топым хуэдэу хъуреибзэу. Абдежым Зэирэт мо къэпщам сэ хиIунт, гъуанэ цIыкIу ищIынти, абыкIэ жьы кърихуурэ, хъыршыныр еупIэхыжырт. Дыгъэм хуэдэу гъуэжь дахэ хъужарэ, иныкъуэхэм деж тхъуэплъ пIырыпI цIыкIуу къытрихыжырти, тхъу куэду щихуэрт. Мо тхъур къызэжэхыу, кхъуейр зэпышу зыдэлъ, пщтыр хъужауэ хъыршын бэлыхьым шху гуащIэ щIыIэр сыт хуэдэу екIурэт!
ФатIимэ нэгъуэщI Iэнащхьэм тхьэвыр пIащIабзэу щихущ, тхъу гъэвэжа дикIэри, бжьынрэ къуэнрэ зэхэупщIэтауэ трикIутэжащ. Хьэкум щывэу тетт джэд зэпкърыхар. ЦIыхубз Iэ псынщIэм тхьэвыр ишыхьыжри цIыкIу-цIыкIуу зэпиупщIыжащ. Iыхьэ къэс тхъум хикухьурэ джэдым кIэщIилъхьэжри, ФатIими шхэну и адэмрэ и пхъумрэ ябгъэдэтIысхьэжащ.
- Къущхьэ, уэ щхьэ укъэмытIысрэ? – зыхуигъэзащ Мыш и щхьэгъусэм.
- Мыдэ мы зыр къытесхыжмэ, сынэкIуэнщ, - щабэу жэуап къитыжащ Зэирэти.
Шатэпс пIащIэм унагъуэ щIакхъуэ куэду хэпIытауэ зэрылъ шынакъ щIыху цIыкIум Динэ бгъэдэст, пхъэ бжэмышх иIыгъыу. ИжьырабгъумкIи фIыуэ илъагъу къалмыкъ шейр къыщытт. Шатэпсым хэтIэтIа щIакхъуэр жьэдилъхьэм шей пщтырыр трифыхьыжу, хывышэ щIэхуам хаха кхъуей быдэм щыщи къыпишхыкIыу щыст, и Iупэр кхъуейм плъыжьыбзэу къригъэлъэлъыжауэ.
- Сэ мыпхуэдэ мамэ схуищIIым! – жиIащ Динэ.
- Сыт пхуимыщIыр, тIасэ? – щIэупщIащ Мыш.
- Мыхуэдэ «мыкэшей»! - пхъэ лошхэм уфафэжу илъ щIакхъуэ Iыхьэр жьэдилъхьэри, бзэгурэф хъужауэ жэуап итащ хъыджэбз цIыкIум.
- Сыт шей жыпIа? – ину къэдыхьэшхащ Мыш, и Iэгур зэтригъауэу.
- Мыкэшей! – къыбгурымыIуэу ара жыхуиIэу, и напщIэр хишащ сабийм.
Зэирэти къыпыгуфIыкIащ и пхъурылъхум «къалмыкъ шейм» фIищам щхьэкIэ.
- Сыт мыбы «мыкэшей» щIыхуумыщIыр, мамэ? – и пхъум зыхуигъэзащ Мыш, сабийм жиIам къыпищэ хуэдэ.
- Сэракъым абы «мамэ» жыхуиIэр, сэ сы-ТIимэщ. И анэшхуэращ мамэр. Нанэ жиIэу идэркъым, «уи нэр нэф ухъу» къыжреIэ, - и дамэр дришеящ ФатIимэ.
Мыш къэуIэбжьащ.
- Iэгъу!
- Аращ. Сэ апхуэдэу жьы сыхъуакъым нанэкIэ къызэджэну, жи.
- Фи жэмыр къэфшрэ? – псалъэмакъыр нэгъуэщIыпIэкIэ иунэтIынурагъэнт Мыш.
- Папэшхуэ, дэ жэм диIэжIым, - дыхьэшхащ Динэ, «умыщIэурат ар» жыхуиIэу игъэщIагъуэу.
- НтIэ, шатэ, кхъуей, шху дэнэ къыздифхыр? – гушыIэ хуэдэурэ еупщIащ лIыжьыр и пхъурылъхум.
Динэ и дамэр дришеящ. Мыш и пхъум хуеплъэкIащ, упщIэр абы хуригъэзэкI нэхъей.
- Иныкъуэхэм деж къыдощэху…
- Иныкъуэхэм деж щэ?
- Иныкъуэхэм деж арыншауэ дошхэ. Сытри зыдогъэзэгъ, псысэм хэт Джэдуужьым ижыIауэ, - пыгуфIыкIыну хэтщ ФатIимэ, иджыпсту къыщиудыну хьэзырми.
Мыш, дауи, зыри хищIыкIыртэкъым, Динэ ныбэ щилъым, ФатIимэ пIастэрэ бжьын цIынэкIэ гъэмахуэр ирихауэ зэрыщытам. Зэирэти и пщIыхьэпIэ къыхэхуэххэртэкъым пщэдджыжьышхэу Мыш хуипщэфI джэдыкIэжьапхъэм щIигъэмбрууэ шатэ литрэм ФатIимэ тхьэмахуэкIэ унагъуэ псор иригъэкъун зэрыхуейр, мэжалIэурэ жэщым щымыжеифхэм дежи, дыгъэр иджыри къыкъуэмыкIауэ, кIыфIу, пщIантIэр ипхъэнкIыу, иныкъуэхэм дежи хадэр итIу зытригъэууэ къызэрыгъуэгурыкIуэм. Арами, зыхуигъэшэчырт, фIым щыгугъырт: зэ мыхъуми зэ и гуащэм къыхэкIыу и щхьэгъусэмрэ езымрэ къызэхуэнатэмэ, и тхьэкIумэм и анэ ябгэмрэ и шыпхъу жьэ джатэмрэ къытекIатэмэ, и ныбжьэгъу мыхъумыщIэхэр зыгуэрурэ кIэригъэхуатэмэ… Iэджэ хъурт «тэмэ» зыпыт псалъэхэр. Ауэ, мыхъумыщIэ псори IэщIыб иригъэщIыфатэмэ, Хьэзрэт хуэдэ щымыIэу, адэ, лIы, цIыху хъарзынэ къыхэкIынут.
Iэджэрэ къэхъурт зыми ямылъагъуу, гуфIакIэкIэ абджыпс банкI из мэракIуэ, е сэхуран, е кIэнфет ФатIимэ къыщыхуихь, зыми ямылъагъуу шхы жиIэурэ. Сабийри, зэрыхузэфIэкIкIэ, игъафIэрт, унагъуэшхуэм щыгъэпщкIуауэ. Пэжыр пэжщ, Хьэзрэт Динэ фIыуэ илъагъурт, и псэм хухэмыхыным хуэдэу. ЖэщкIэ гувауэ къэкIуэжамэ, и пхъур къигъэтэджыжырти, здигъашхэу, махуэм ищIахэр жригъэIэжрэ, зэрыбзэгурэфым, и Iэгур зытригъауэу, иридыхьэшхыу. Мо сабийр щысурэ щIыIэм исамэ, ар Хьэзрэт и гупэ игъэгъуэлът, и лъакъуэ цIыкIухэр игъэхуэбэжырти, и щхьэгъусэм хуэдэ цIыхубзыфI цIыхум имылъэгъуауэ, и быным нэхъ IэфI дунейм темыту къыщыхъуу, насыпыфIэу зыкъилъытэжу езыри Iурихыжырт. Ауэ и ныбжьэгъухэм яхэхуакъэ… Жин фIыцIэ зыхэсым ещхьу къызэкIуэкIырт.
- Хъыршыным феплъ, - псалъэмакъыр абдеж къыщигъэувыIэу, Iэнэм къекIуэлIащ Зэирэт.
Анэм имыщIэрэ зыхимыщIэрэ щыIэ? КъыгурыIуат абы ФатIимэ и Iуэху зыIутыр. Мыш нэщхъейуэ и пхъум зэ къыхуеплъэкIыжри, хъыршынымкIэ Iэбащ.
- Мыдэ къеплъыт мыбы, Динэ! Мэт, шхыт, - тхъур къыпыжу зы Iыхьэ къищтэри, сабийм хуишиящ.
Динэ хъыршыным щедзакъэм, кхъуей дэлъыр кIыхьышхуэу зэпышати, абы щыдыхьэшхыу къэтIысыжащ. Псори абдеж нэжэгужэ къэхъужащ. Сабийм пщхьэщимых гуауэ щыIэ сытми?!
ФатIимэ япэрей хъыджэбз пагэ тхьэIухудым зэремыщхьыжым, игурэ и щхьэрэ зэрызэтемылъыжым уIуплъэну гукъутэт. Абы мыузыншэу фэ тетт, и нэщIащэхэр щIэхуат, и нэкIущхьэплъ дахэу щытар къелъэсэхат, и щхьэц баринэри фагъуэ хъуат. ЗэрымыцIыхухэу зэрышами, ар есэжат илъэсиплIкIэ зыдэпсэуа цIыхухъум. ФIыуэ илъэгъуауэ жыпIэну гугъут, ауэ гухэлъ гуэрхэр хуиIэ хъуат. Абы тэмэму зэреджэнумрэ фIищынумрэ къыхуэщIэртэкъым ФатIимэ, ауэ бын щыхуигъуэтакIэ, щыбгъэдэскIэ, и щхьэгъусэм фIы гуэр дилъэгъуа хъунт.
АдэкIэ и сабийр зэрипIынур, зэрыхъунур, «къикIыжащ» жаIэурэ цIыхухэр къызэрыхуэпсэлъэнур хузэмыгъэзахуэу егупсысырт ФатIимэ. ПсалъэкIэ имыдэ щхьэкIи, абы игу къеуэрт Хьэзрэт къызэрыкIэлъымыкIуэр…
Фырэ Анфисэ.
