Арт ыйыкълада республикада дарман салдыргъанланы саны иги да ёсгенди. Аны бла байламлы бюгюн биягъы ковид аурууну эмда анга къажау вакцинацияны юсюнден  сёз барлыкъды.
Бюгюн мени ушакъ нёгерим Нальчикде 1-чи номерли поликлиниканы баш врачы, РФ-ни эмда КъМР-ни сыйлы врачы Аулиат Каскуловады.
-Аулиат Фуадовна бусагъатда биз ючюнчю толкъунну босагъасындабыз дерге боллукъбузму?
-Саулукъ сакълауну битеудуния организацияны (ВОЗ) билдириулерине кёре, алай айтыргъа да боллукъду. Медицинада ишлегенле бек къайгъылыдыла, нек дегенде, коронавирусну жангы тюрлюлери жайыла барадыла.
Битеу дунияны вирусологлары да бу аруугъа къажау амалланы биринчи кюнден башлап излегендиле. Барыбызны да къууанчына ол табылгъан да этгенди. Белгилисича, аны бизни алимле тапхандыла. Озгъан жылны август айында хайырланыргъа биринчи вакцина берилгенди. Аны биринчи болуп медицинада ишлегенле салдыргъандыла. Ма ол вакцинаны хайырындан «къызыл зонада» ишлеген бизни коллегаларыбыз кеслерин сакълаялгъандыла.
Бусагъатда къыралда тёрт вакцина барды. Ала тюрлю-тюрлю методикала, технологияла бла жарашдырылгъандыла. Спутник -В битеу дунияны 67 къыралы сатып алгъанды. Аны жер жюзюнде бу кюннге 1,5 миллиард адам укол этдиргенди. Жарсыугъа, бизни къыралда жашагъанла артыкъ ашыкъмайдыла вакцинаны хайырланыргъа, аны бла бирге уа пандемияны тохтатыргъа, аурууну жайыла баргъанына тыйгъыч салыргъа да.
-Республикада болум а не халдады?
- КъМР-ни оноучулары республикада санэпиднадзорну дайымда къаты бардыргъанлай турадыла. КъМР-ни Башчысы К.Коков Оператив штаб бла кенгешле бардырады, болумну юсюнден хар нени да тынгылы биледи. Керек затны тапдырады. Къабарты-Малкъарны хар элинде, шахарында, районунда прививкала этген пунктла ачылыпдыла, врачла, медсестрала адамла аслам ишлеген жерлеге барып, укол этедиле. Къысха айтханда, республиканы адамларын бу осал ауруудан къорууларча битеу амалла этиледиле.
Арт заманда дарман салдыргъанланы саны иги да ёсгенди. Ол къууандырады.
-Бу къыйын хал игиленир ючюн къаллай бир адам дарман салдырыргъа керекди?
-Бек аздан адамланы 60 проценти. Вакцина коллектив иммунитет береди, жууукъла, тенгле бла тюбешир онг ачады, алгъынча жашаугъа къайтыргъа себеплик этеди, бек башы уа - адамланы жашауларын сакълар онг береди.
-Интернетде кёп къужур затла жазыладыла вакцинацияны юсюнден. Ала адамланы элгендиредиле, вакцинагъа ишеклик туудурадыла. Алагъа не зат айтырыкъ эдигиз?
-Хау, чипле саладыла, ГМО-ду, вакцинаны асыры терк хазырлагъандыла, ол тинтиуледен тынгылы ётмегенди, деп да тургъандыла. Болсада тыш къыраллада уа вакцинаны андан да терк къалай бла жарашдыргъандыла деб а киши да сормайды. Алагъа айтырыгъым: бизни вирусологла, иммунологла, эпидемиологла вирусланы юсю бла дайымда ишлегенлей, жангы вакцинала чыгъаргъанлай турадыла. Коронавирус ауруугъа къажау дарманны да ала эрттеден бери жарашдырып кюрешедиле.
-Дарман салдыргъанларындан сора ауругъанла уа кёпмюдюле?
-Битеу да дарманны хайырланнганланы араларында аллайла 0,5 процентдиле. Бирлерини температуралары аз-маз кётюрюледи, башхаланы санлары тюшгенди. Битеу ол затла бир сутканы ичинде кетедиле, адам тюнене дарман салдыргъанын унутхан окъуна этеди.
-Кесигиз а дарман салдыргъанмысыз, деп сормаймыдыла сизден?
-Сормай а. Айтама, хау, быйылгъы жылны март айында экинчи кере дарман салдыргъанма. Нек дегенде, мен таныгъанланы, жууукъларымы араларында ауругъанла болгъандыла, ала ючюн жууаплы эдим. Биринчисинде бир зат да ангыламагъанма. Экинчи кезиуден сора уа укол этген жерим бир аз-маз ауругъанды.
Антителаларымы болгъаны бла къалгъанын а алгъаракълада тинтдиргенме. Ала бек кёпдюле. Андан сора кесими бютюнда таукел жюрютеме. Нек дегенде, кюн сайын ишиме кёре тюрлю-тюрлю пациентле бла тюбешеме. Ала уа мени саулугъума, ауруп иш къалсам а, юйдегилерими саулукъларына да къоркъуу болургъа боллукъма. Жууукъларым ючюн да бек жарсыйма. Нек дегенде, ала бла кюн сайын да тюбешеме. Ма ол затла таукеллендиргенди вакцинация этдирирге да.
Хар ким да ангыларгъа керекди бу аурууну эмда болумну жаланда вакцинация тыярыгъын. Республикада жашагъанланы 60 проценти август айны 10-чусуна дери дарман салдырып къутулургъа керекдиле. Биринчи сентябрьге дери уа экинчи кезиуюнден да.
Бек тилейме, врачла айтханны этигиз, уллу кёллюлюк этмегиз. Кесигизни, жууукъларыгъызны да сакълагъыз, дарман салдырыргъа келигиз.