Налшык къалэ дэт Лъэпкъ музейм сурэтыщI ныбжьы­щIэхэм я гъэ­лъэ­гъуэ­ны­гъэ гъэщIэ­гъуэн икIи щIэщыгъуэ къыщызэIуахащ. Нэр ягъэгуфIэ, псэр дахьэх музейм и блынхэм фIэдза сурэт щхъуэкIэплъыкIэхэм.
ЦIыхур гъащIэм зыщрихьэлIэ дахагъэхэм ящыщ зы яIэщIэмыкIами ярейщ. Къалэ уэрамхэм «зыщаплъыхьащ», щIыуэпсым и дэтхэнэ плIанэпэми ­«къуэплъащ», къэкIыгъэхэм я дахагъэри, псэущ­хьэхэм я теплъэ гъэщIэ­гъуэнри ди деж нэIурыт дыдэу къахьэсащ.
Гъуазджэм дихьэххэу, абы хуеджахэу Хъаний Маринэ («Аслъэн», «ПщIы­хьэпIэ», «Гъэмахуэ», н.), Куэт Иринэ («Кавказ. Дыгъэ къыкъуэ­кIыгъуэу», «Шэджэм псыкъелъэхэр», н.), Къэнэмэт Лейлэ («Дыгъэ къухьэгъуэм», «Iуащхьэмахуэ», «Жэщ уафэ», н.), Дзэгъащ­тэ Беллэ («Дыгъэпс махуэр жыг хадэм», н.) сымэ я IэдакъэщIэкIхэр утыку кърахьэнымкIэ щIэгъэ­къуэн ­хъуар «Blammo» IуэхущIапIэращ. Махуэшхуэхэр, еджа­пIэр къэзыуххэм я пшыхьхэр, псапэ зыпылъ Iуэхухэр къызэзыгъэпэщ IэнатIэм зэхиша мы зэIущIэмкIэ я мурадщ сурэтыщIхэм я IэдакъэщIэкIхэр цIыху­хэм яригъэлъагъуну, аук­цион­кIэ ящэу лэжьыгъэхэм ­къыщIэкIа ахъшэр «Blammo»-м къызэригъэ­пэщ «Голос. дети» телеви­зионнэ проектым трагъэ­кIуэ­дэну мылъкум халъ­хьэну.
Гъэлъэгъуэныгъэр къы­щы­зэIуах зэIущIэм къы­щыпсэлъащ КъБР-м щэн­хабзэмкIэ и министрым и къуэдзэ Карчаевэ Аминэ, КъБР-м и СурэтыщIхэм я зэгухьэныгъэм и правленэм и унафэщI Темыркъан Геннадий, Лъэпкъ музейм и унафэщI Накуэ Феликс, Урысейм, Къэбэрдей-Балъкъэрым я СурэтыщIхэм я зэгухьэныгъэм хэт Дзэгъэл­ Iэуес сымэ. Абыхэм псоми зыжьэу жаIащ щIалэгъуалэм гъуэгу етын зэ­рыхуейр, нэхъыжьхэм ейм­ къыщхьэщыкIыу абы­хэм нэгъуэщI Iуэху бгъэдыхьэкIэ гъэщIэгъуэнхэр зэраIэр, дэтхэнэми и гуащIэм гулъытэ къызэрилэжьыр, утыкушхуэ зэрихьэфын зэчий зэрабгъэдэлъыр.
Зи лэжьыгъэхэр утыку къизыхьа сурэтыщIхэмрэ музейм и хьэщIэхэмрэ я гукъыдэжыр къаIэтащ­ КъБКъУ-м къафэмкIэ и «Каллисто» театрымрэ (уна­фэщIыр Романихинхэ Романрэ Иринэрэщ) ­Нэгъуд Борис и цIэр зезыхьэ центрым и «Къэбэрдей»­ ­къэфакIуэ ансамблымрэ (унафэщIыр Нэгъуд Романщ) хэтхэм. Абыхэм ягъэзэщIа къафэхэм дихьэхыу еплъа иужь, су­рэтыщIхэр утыкум кърашэри, къызэхуэсахэм ира­гъэ­цIыхуащ. Дэри ди щIэ­джыкIакIуэхэр абыхэм я гъащIэ гъуэгуанэм кIэщIу фридгъэплъэнщ.
Хъаний Маринэ 1977 гъэм­ Налшык къалэ къыщалъ­хуащ. Сурэт щIыным езыр-езыру зыхуигъэсэжащ,­ ­къалэм и теплъэр къэгъэ­лъэ­гъуэным, графикэм,­ хьэкIэкхъуэкIэхэм я ­сурэт щIыным дехьэх. 2008 гъэм къыщыщIэдзауэ су­рэ­тыщI­хэм я «Тушино» ­зэгухьэныгъэм (Москва) хэтщ. Иджыпсту Дзэгъэл Iэуес живописымкIэ и студием зыщегъасэ. «Си гъэсакIуэм и фIыгъэкIэ си IэдакъэщIэкIхэр къалъытэ хъуащ, сыдэзыхьэхыу щыта IэщIагъэр иджы си Iуэху нэхъыщхьэщ», - жеIэ Маринэ.
Куэт Иринэ 1998 гъэм Налшык къалэ къыщалъ­хуащ. Щытхэр реализм жып­хъэрщ, къигъэлъэ­гъуэну нэхъ фIэфIыр щIы­уэпсым и дахагъэхэрщ. 2007 - 2014 гъэхэм ар щеджащ Гъуаз­джэхэмкIэ сабий школ ­№1-м. 2014 - 2018 гъэхэм Щэнхабзэм­рэ гъуаз­джэ­хэмкIэ колледжым и «Дизайн» къудамэм щеджащ, диплом плъыжькIэ ар ­къиухащ. Иджыпсту Иринэ щIэсщ Кубань къэрал университетым (Краснодар къалэ) и художественно-гра­фикэ фа­культетым. 2018 - 2019 гъэ еджэгъуэ­хэм ар Налшык къалэ дэт курыт еджапIэ №6-м щы­лэжьащ. Иринэ и хъуэп­са­пIэщ езым и студие Налшык къы­щы­зэIуихыну, сабийхэр игъэ­сэну.
Къэнэмэт Лейлэ 1970 гъэм къалъхуащ. Къэрэшей-Шэрджэс Республикэм и къэрал педагогикэ университетым и художественно-графикэ факуль­тетыр къиухащ. КъБР-м и Музыкэ театрым сурэтыщI декоратору щолажьэ. И щхьэ закъуэ гъэлъэгъуэ­ныгъэу плIы иIащ, абыхэм ящыщу зыр Тыркум и Истамбыл къалэм. Зэман дызыхуэкIуэм и мурадщ ­гъуазджэхэмкIэ сабий студие къызэIуихыну.
Дзэгъащтэ Беллэ 1989 гъэм Тэрч къалэм къыщалъхуащ. Зэрысабий ­лъан­дэрэ сурэт щIыныр зы­хилъхьэ щыIэкъым. Ап­х­уэ­дэу щытми, школыр ­къиуха иужькIэ ар щIэтIысхьащ ­КъБКъУ-м и экономикэ факультетым. IэщIагъэ зригъэгъуэтам фIыуэ хэзагъэу ирилэжьащ, арщхьэкIэ и псэр зыхуеIэр аратэкъым. СурэтыщI Iэмэпсымэхэр 2020 гъэм и фокIадэ мазэм къищтащ икIи къыгурыIуащ ищIэну зыхуейр къызэри­гъуэтар. ЩIыуэпсым ­кърит гурыщIэхэр тхылъымпIэ­м е чэтэным зэрыни­хьэсым ­щогуфIыкI. Иджыпс­ту­ Ахъ­мэт Лиуан и деж гъуаз­джэм и щэхухэм зы­щы­хуегъасэ, сурэтыщIу ущы­тыныр на­сыпышхуэуи къелъытэ.
Псалъэ щратым сурэ­тыщIхэм фIыщIэ хуащIащ къызэхуэса псоми, я къару емыблэжу лэжьэнымкIэ я гуащIэр абыхэм ­къазэрыщыхъум куэд дыдэ зэрелъытари къыхагъэщащ.
P.S. Гъэлъэгъуэныгъэр бадзэуэгъуэм и 17 пщIондэ щыIэнущ, лэжьыгъэхэр щащэну аукционыр бадзэуэ­гъуэм и 13-м сыхьэт 15-м щIидзэу екIуэкIынущ.