Илмуну эмда технологияланы жылы

Бизни къырал не заманда да хунерли алимледен бай болгъанды. Совет эмда россей илму алгъын жыллада дуниягъа не зат бергенди? Нобелевский лауреатла Лев Ландау, Пётр Капица, Жорес Алфёров къурагъан жангы затланы. Гравитация толкъунланы, Антарктидада Восток кёлню, аламда «Радиоастрон» телескопну, графен бла, эм ауур атомла бла сынам ишле… Илмуну эмда тарыхны жолун тюрлендирген проектлени, жангы затланы санын андан ары санап турургъа боллукъду!
Бюгюнлюкде уа Россейни илмусу не бла жашайды?
Эм магъаналы миллет умутланы санына илму биринчи кере киргенди, дейдиле КъМР-ни Промышленность, энергетика эм сатыу-алыу министерствосунда. Анга себеплик этерча энчи миллет проект жарашдырылгъанды. Болжалы 2019-2024 жылла бла чекленнген «Илму» проектни эсеплерине кёре, бизни къырал жер башында бу жаны бла алчы беш къыралны санына кирирге керекди. Дагъыда алимле тышына кетиу азайыргъа, башха жерледен Россейге ишлерге келирге сюйгенлени саны уа кёбейирге керекди. Аны барына да билеклик этерча, ишни тирилтирча, РФ-ни Президенти Владимир Путин былтыр 25 декабрьде 2021 жылны Россейде илмуну эмда технологияланы Жылына санаргъа деп тийишли Указгъа къол салгъанды.
Адам улу пандемиягъа тюбегени, илмуну бла технологияла сфераны магъанасы айтып-айтмазча аллай уллу болгъанын кёргюзтгенди деп белгилегенди къыралны башчысы. Россейни айнытыугъа уллу къошумчулукъ этгенни уа белгилемей боллукъ тюйюлдю. «РФ-ни илму онгларын кючлендириу – узакъ болжаллы, тохтаусуз бардырылгъан ишди. Илму-излем инфраструктураны айнытыу барады, илму арала къураладыла, хунерли жаш тёлюге билеклик этиу система жарашдырылгъанды. Бу атламла тюз болгъанларын эмда заманында этилгенлерин жашау кеси кёргюзтгенди», - деген эди Владимир Путин РФ-ни Президентинде илму эмда билим бериу жаны бла Советни кенгешинде.
Илмуну эмда технологияланы жылы – ол Россейни илму жамауаты сакълагъан жылды. Технологиялада бла экономикада ары дери болмагъанча жангы затла, социал прогрессде жетишимле жаланда илмуну хайырындан болаллыкъ ишледиле, деген эди нобелевский лауреат Жорес Алфёров. Бу Жылны баш борчу – хунерли жаш адамланы илму эмда технологияла сфералагъа чакъырыуду, Россей Федерацияны илму-техника жаны бла айнытыу Стратегиясына профессионалла тирирек къошулурча этиудю. Аланы юсюне бизни гражданларыбыз къырал бла бизнес бу сфералада не бла кюрешгенлеринден иги ангылаулары болурун къошаргъа тийишлиди.
Бу Жылны чеклеринде федерал магъаналы 73 жумуш тамамланырыкъды. Ол санда тёрели конкурсла, конгрессле, кёрмючле, мультимедиа эмда илму-техника проектле да бардыла. «Планны жарашдыргъанда биз Россейни 2030 жылгъа дери айнытыу миллет умутларын эсге алгъанбыз. Бу Жылны чеклеринде Чумаков атлы илму арада COVID-19 ауруудан вакцина чыгъаргъан производство ачылгъанды. Бизни къыралны илмусуну эмда технологияларыны юсюнден тышында да кёпле билирча этерге таукелбиз. Аны биз эм магъаналы ишге санайбыз», - дегенди РФ-ни илму эмда бийик билим бериу министри Валерий Фальков.
Хар ай сайын бирер темагъа жораланнган жумушла бардырыладыла. Сёз ючюн, март жангы медицина бла, апрель а – космонавтика бла байламлы эдиле. Сентябрьде алимле генетиканы эмда жашауну качествосуну юсюнден сёлеширикдиле, ноябрьде уа жалгъан интеллект теманы сюзерикдиле.
Бизни хар бирибизге да илму жууугъуракъ болурча Годнауки.рф деген Интернет сайт жарашдырылгъанды. Ары кирген адам быйыл не тюрлю илму жангычылыкъ эмда иш болгъан эсе да ала бла шагъырейленирикди.

Улбашланы Мурат

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

29.03.2024 - 09:05

БАХЧАЛАНЫ БУЗДАН КЪОРУУЛАРГЪА – 40 МИЛЛИОН СОМ

Быйыл эл мюлк жерлени буз уруудан къорууларча мадарлагъа Къабарты-Малкъарны бюджетинден 40 миллион сом бёлюнюрюкдю.

29.03.2024 - 09:04

КАРТОФДАН БАЙ ТИРЛИК КЪУУАНДЫРАДЫ

Шимал-Кавказстатны управлениясындан  билдиргенлерича, былтыр Къабарты-Малкъарны  мюлклерини барысында да картофдан  154,6 минг тонна  жыйылгъанды.  Ол былтырдан 1,8 процентге кёпдю.

29.03.2024 - 09:04

ТАНГ КЕСЕК КОНСЕРВА ЧЫГЪАРЫЛАДЫ

Къабарты-Малкъар тахта кёгетледен консервала жарашдырыу бла эки жылны ичинде алчы жерни алады. Ол санда былтыр, 363,8 миллион банка чыгъарылгъанды.

28.03.2024 - 10:01

НИЕТ ХАЗНАБЫЗНЫ АЙНЫТХАНЛА

Халкъыбызны ниет жетишимин кёргюзтген Къулийланы Къайсын атлы Малкъар театрны къуралыуу озгъан ёмюрню 1930-чу жылларында башланнганды. 1935 жылда А.

28.03.2024 - 09:03

ГИТЧЕ ЭМДА ОРТА БИЗНЕСНИ МАГЪАНАСЫ УЛЛУДУ

Къайсы къыралда неда аны ичинде субъектде экономиканы айнытыугъа уллу къошумчулукъ этгенле гитче эмда орта бизнес бла кюрешгенледиле эмда энчи предпринимательледиле.