КъМР-де атлары болмагъан тау тёппеле энди халкъ сюйген поэтле Къулийланы Къайсынны, Алим Кешоковну эмда Мустай Каримни атларын жюрютюрюкдюле. Аны юсюнден башламчылыкъны Парламентни кезиулю жыйылыуунда депутатла бирча къабыл кёргендиле. Битеу да бирге жыйылыуда 12 соруугъа къаралгъанды, ол санда РФ-ни Юстиция министерствосуну КъМР-де Управлениясыны былтыр ишини эсеплери чыгъарылгъандыла.
Парламентни кезиулю пленар жыйылыуун спикер Татьяна Егорова бардыргъанды. Аны ишине видеоконференция амал бла сенатор Улбашланы Мухарбий да къатышханды.
Законланы проектлери
«КъМР-де Адамны эркинликлери жаны бла уполномоченныйни юсюнден» законну проекти биринчи эм экинчи окъулууда къабыл этилгенди. Документни 3-чю статьясына тюзетиуле кийириледиле. Жамауат къоркъуусузлукъ эм коррупциягъа къажау комитетни башчысы Михаил Кривко ангылатханыча, федерал праволу актлагъа кийирилген тюзетиулеге кёре, субъектледе адамны эркинликлери жаны бла уполномоченныйлени ишлерини праволу мурдору РФ-ни эм регионну конституциялары, халкъла аралы келишимле, федерал эм регион законла бла бирге субъектни башха праволу актларына таяныргъа керекди. Статьягъа бу ангылам кийирилгенди.
«КъМР-де от тюшюуге къажау ишни юсюнден» законну 3-чю эм 9-чу статьяларына тюрлениулени да тюзге санагъандыла депутатла. Сёз федерал эм регион полномочияланы юлешиуню юсюнден барады. Алай бла энди регионда власть органла от тюшеригине къоркъуулу эллени тизмесин къураргъа жууаплы болгъандыла.
КъМР-ни Административ бузукълукъланы кодексине жангы статья кийирилгенди. Анга кёре, муниципалитетни терроризмге къажау комиссиясыны буйрукъларын, эсгертиулерин толтурмагъан инсанла, организацияла административ жууапха тартыллыкъдыла. Законну хазырлагъанланы акъылларына кёре, алай бла жууаплы органла терроризмге бла экстремизмге къажау ишге жууаплы кёзден къарарыкъдыла.
«КъМР-де автомобиль жолланы эм жол мюлкню юсюнден» законну 25-чи статьясына тюзетиуле кийирилгендиле. Алада хакъ тёленип жюрюрге жарагъан жоллада ахчаны жыйыуну низамы белгиленнгенди. Промышленность, транспорт, связь эм жол мюлк комитетни башчысы Байдаланы Салих ангылатханыча, тёлеулени ёлчеми, аланы тергеуню низамы, башха жорукъланы КъМР-ни Правительствосу эмда жер-жерли самоуправление органла тохташдырлыкъдыла.
Энди регионла жашау этерге жетерик ахчаны эм аз ёлчемин кеслери тохташдырлыкъ тюйюлдюле. Бу полномочияла РФ-ни Правительствосуна берилгендиле. Аны бла байламлы «КъМР-де жашау этерге жетерик ахчаны эм аз ёлчемини юсюнден» закон кючюн тас этгени тохташдырылгъанды эмда бир-бир республикалы законлагъа тюзетиуле кийирилгендиле.
КъМР-ни Культура министерствосу атлары болмагъан юч тёппеге «Къулийланы Къайсын», «Алим Кешоков» эмда «Мустай Карим» деп атаргъа башламчылыкъ этгенди. Битеу тийишли документле жыйышдырылып, предложение Къырал эсепге алыу, кадастр эм картография федерал службагъа кёргюзтюллюкдюле. Бу орган предложенияны къабыл кёрсе, тёппелеге атла бериуню юсюнден оноуну РФ-ни Правительствосу къабыл этерикди.
Федерал излемле бузулмайдыла
Депутатла РФ-ни Юстиция министерствосуну КъМР-де Управлениясы былтыр къаллай иш тамамлагъаныны эмда быйылгъа муратларыны юсюнден докладха тынгылагъандыла. Ведомствону башчысы Къужонланы Жантемирни айтханына кёре, былтыр Управлениягъа 704 праволу актны проекти кёргюзтюлгенди. Аладан 575-си федерал жорукълагъа келишгени бла къалгъаны сюзюлюп, экспертле кеслерини эсгертиулерин бергендиле.
Алай бла быйылны аллында болгъан шартлагъа тийишлиликде, Россейни субъектлерини федерал регистринде эсепде 8,1 минг праволу акт барды, аладан 5,3 минги толтуруладыла. Право жаны бла тинтиуле бардырылып, 11,1 минг эксперт эсгертиуле этилгендиле. Аладан сора 558 документ федерал законлагъа чюйре келгенлери тохташдырылгъанды. «Алай бла бюгюнлюкде реестрде федерал законланы бузгъан, чюйре келген бир праволу акт да жокъду. Ол а Парламент, прокуратура бла хайырлы байламлыкъла къуралгъанларына шагъатлыкъ этгенди»,-дегенди докладчы.
Управленияны башчысы инсанлагъа хакъсыз юридический болушлукъ бериуню, бу жаны бла республикалы закон жашауда къалай бардырылгъаныны юслеринден да айтханды. Къырал юридический бюро къуралыргъа, аны районлада бёлюмлери ишлерге кереклисине ол энчи эс бургъанды. Анга тынгылап, Татьяна Егорова Парламентни контроль-аналитика борчларыны чеклеринде бу сорууну жангыдан сюзерге кереклисин чертгенди.
Депутатла Парламентде Жаш тёлю палатаны къауумуна тюрлениулени да сюзгендиле. КъМР-ни прокурору Николай Хабаровну республикалы законлагъа эсгертиулерин да тинтгендиле.
