КъМР-ни Парламентини президиумуну жыйылыуунда «комитетни сагъатыны» чеклеринде республикада жууапха тартыу системаны иши сюзюлгенди. РФ-ни тийишли федерал службасыны КъМР-де Управлениясыны башчысыны къуллугъун толтургъан Чарим Бирмамитовну билдиргенине кёре, быйылны 1 октябрини шартларына кёре, колониялада 1603, следствие изоляторда уа 364 адам тутулуп турадыла. Профильли инспекциялада эсепде 2580 адам бардыла, алагъа сюд эркинликлерине чек салмай жууапха тартыу бла байламлы оноула чыгъаргъанды.
Башлары сюдлюк болгъанланы асламы (69,3 проценти) 25-55 жыл сандадыла. Тутулуп тургъанланы 68,2 проценти уллу эм артыкъда уллу аманлыкъла этгендиле. Жартысы уа жууапха экинчи эм андан да кёп кере тартылгъанладыла.
Чарим Бирмамитов аманлыкъ этгенлерине ишеклилени, жууапха тартылгъанланы да жамауат жашаугъа къайтарыу жаны бла къаллай мадарла этилгенлерини юсюнден тынгылы айтханды. Аны билдиргенине кёре, системаны учрежденияларында тургъанла эркин болгъандан сора кеслерине жашауда жер табарча аланы тюрлю-тюрлю усталыкълагъа юйретедиле, психология жаны бла дерсле бардырадыла.
2017-2018 окъуу жылда УФСИН-ни махкемелеринде 16 усталыкъгъа кёре 600 инсан билим алгъандыла, ол санда орта профессионал билим бериу программагъа кёре 293 адам окъутулгъанды.
- Жер-жерли самоуправление эмда халкъны иш бла жалчытыу федерал служба, ич ишле органла бла байламлыкъланы жюрютебиз. Адам эркин болса, аны юсюнден бу ведомстволагъа белгили этиледи, ол санда аланы къаллай усталыкълары болгъаныны, жашау халларыны юслеринден да. Ала уа аны иш бла жалчытыу, жашау болумун игилендириу бла байламлы сорууланы тамамлайдыла,-дегенди докладчы.
Тутмакъдан эркин болгъанланы жууукълары бла байламлыкъланы кючлер, ала аманлыкълагъа жангыдан къатышмаз ючюн а, попечитель эм ата-аналаны советлери къуралгъандыла, «ачыкъ эшиклени» кюнлери, культурада ишлегенле, белгили спортчула бла тюбешиуле бардырыладыла, концертле, кинола кёргюзтюледиле.
Алагъа пенсия, тюрлю-тюрлю пособияла алыргъа, тас этген документлерин жангыртыргъа болушлукъ да этиледи. Болсада баш магъана уа иш бла жалчытыугъа бериледи. Быйылны 1 октябрини шартларына кёре, республиканы 314 организациясында 759 ишчи жерге квота берилгенди.
Болсада кемчиликле да аз тюйюлдюле. Сёз ючюн, жылны аллындан бери озгъан 9 айны ичинде тутмакъдан эркин болгъан 16 адамдан ишге жаланда ючеулен тохташхандыла. Ол а ала иш бериучюлени излемлерине келишмегенлери бла байламлыды.
Андан сора да, республикада тутмакъдан чыкъгъанлагъа реабилитация, социальный, право эм психология жаны бла болушлукъ этилген энчи жерле жокъдула. Уголовно-толтуруучу системаны баш борчу уа башлары сюдлюк болгъанланы жамауат жашаугъа сингдириу, аланы законланы толтурургъа юйретиу, алай бла уа аманлыкълагъа къайтарып къатышмазча мадарла толтурууду.
Депутатланы Чарим Бирмамитовха соруулары кёп болгъандыла. Экономика, инвестицияла эм предпринимательство жаны бла комитетни башчысы Заур Апшев, сёз ючюн, РФ-ни Уголовный кодексини къайсы статьяларына кёре жууапха тартылгъанла аслам болгъанларын билирге сюйгенди. Докладчыны билдиргенине кёре, аланы тёртден бири наркотиклени сатыу-алыу бла байламлы аманлыкъла ючюн тутулгъандыла.
Социальный политика, урунуу эм саулукъ сакълау комитетни башчысы Хусейн Кажаров а болжалдан алгъа ненча адам эркин этилгенин соргъанды. Жууапдан белгили болгъаныча, ол жаны бла тилекни сюд сюзеди. «Бир-бирде судьяла аны къабыл кёрмей къоядыла – адам алыкъа тюз жолгъа турмагъанды, колонияда аз тургъанды деген сылтауланы айтып. Болсада тилеклени 70 проценти тамамланады»,-дегенди ол.
КъМР-ни Парламентини спикери Татьяна Егорова УФСИН-ни системасында жангы учрежденияны – Тюз жолгъа турууну арасын – ачыу иш не халда болгъанын билирге сюйгенди. Управленияны башчысыны айтханына кёре, ол жаны бла тийишли жумушла толтуруладыла, жылны ахырына дери уа Прохладный шахарда аллай ара ачыллыкъды. «Анда сюд эркинликлерине чек салмай, борчлу халда хакъсыз ишлетирге деген оноуну чыгъаргъанла турлукъдула. Бюгюнлюкде уа предприятиялада алагъа ишчи жерле къурау жаны бла мадарла этиледиле»,-деп къошханды докладчы.
Жыйылыуда дагъыда право сакълаучу организацияла бла байламлыкъланы, сюд органла бла ишни юслеринден да баргъанды сёз. Ахырында сейирлери болгъан органлагъа эсгертиуле къабыл этилгендиле.
