КъБР-м и Парламентым видеоконференц мардэм тету иджыблагъэ щытепсэлъыхьащ Невский Александр илэжьар тхыдэм къызэрыхэнам, цIыхубэм зэращапхъэм.
Абы хэтащ Къэрэшей-Шэрджэс Республикэм и ЦIыхубэ Зэхуэсым и УнафэщI Иванов Александр, Псыхуабэ, Черкесск щIыналъэхэм я архиепископ Феофилакт, Кавказ Ищхъэрэм ис муслъымэнхэм я зэзыгъэуIу центрым и унафэщI Бердиев Исмэхьил, «Мастер» театр студием и художественнэ унафэщI, театрымрэ киномрэ я актёр, «Кабардино-Балкария-100» урысейпсо кинофестивалым хэта Иванов Николай, КъБР-м и Парламентымрэ КъШР-м и ЦIыхубэ Зэхуэсымрэ я депутатхэр, щIыналъитIым я щэнхабзэ, щIэныгъэ, жылагъуэ, дин лэжьакIуэхэр.
ЗэIущIэр къыщызэIуихым, КъБР-м и Парламентым и УнафэщI Егоровэ Татьянэ къыхигъэщащ зытепсэлъыхьыну Iуэхур икъукIэ зэрыгъэщIэгъуэныр икIи мыхьэнэшхуэ зэриIэр.
- Дзэзешэ цIэрыIуэ Суворовым хуэдэу, зы зэхэуэм къригъэкIуэтакъым Невский Александри, - жиIащ Егоровэм. - Зэгуэр зы къэралыгъуэу щыта, щIыналъэ цIыкIу-цIыкIуххэу зэбгрылъэлъу зэбий хъужа Хэку зи IэмыщIэ ихуа политик Iущым и Iуэху бгъэдыхьэкIэм и фIыгъэщ кIуэдыжыным нэса Урысейр хъума зэрыхъуар. Невскэм къыIэрыхьа къэралым щыпсэухэм я зэгурымыIуэныгъэм къигъэлъагъуэрт зы лъэпкъыу зызэрамыбжыжыр. Урысейм и КъуэкIыпIэмкIэ тэтэр-монгол зэрыпхъуакIуэхэр къещакIуэрт, КъухьэпIэмкIэ - католикхэр. Пэжыр жыпIэмэ, урысей къэралыгъуэм и тхыдэм а зэманыр нэхъ шынагъуэ дыдэхэм ящыщауэ къалъытэ. Зэман дэкIа нэужь, Урысей пащтыхьыгъуэр къызэрыунэхуфари тхыдэдж куэдым зрапхыр а цIыху пашэращ.
Егоровэ Татьянэ жиIащ Урыс православнэ члисэми пащтыхь Невский Александр щихъхэм ящыщу къилъытэу, и лIыгъэр иIэту зэрыщытар. 1725 гъэм Невский Александр Щихъым и цIэкIэ къыдагъэкIауэ щыта, Урысей къэралыгъуэми СССР-ми щыIа орденым и закъуэщ япэщIыкIэ ягъэкIуэдыжу, лъэхъэнэ нэхъ гугъу дыдэхэм ящыщ зы хъуа 1942 гъэм аргуэру къыдагъэкIыжар.
- А дамыгъэр Урысейм и къэрал дамыгъэхэм хэту яхъумащ Совет Союзыр лъэлъэжа и ужькIи. Си гугъэмкIэ абыи къегъэлъагъуэ Невский Александр къэралым и тхыдэм мыхьэнэуэ щигъэзэщIар. Абы къыхэкIыу мыпхуэдэ ди еджэныгъэхэм Невский Александр хуэдэ цIыхухэм я Iэужьым дыщытепсэлъыхьыныр щхьэпэщ. Къэралымрэ и цIыхухэмрэ пэжу зэрыхуэлэжьамкIэ ар, шэч хэмылъу, щапхъэщ, - дыщIигъуащ Егоровэм.
КъШР-м и ЦIыхубэ Зэхуэсым и унафэщI Иванов Александр жиIащ къэралым и къэкIуэнкIэ хъунур а дзэзешэ цIэрыIуэм и Iуэху унэтIыкIэм къызэригъэлъэгъуар.
- XVIII лIэщIыгъуэм и япэ Iыхьэр Урысейм и тхыдэм лъэхъэнэ нэхъ гугъу дыдэу къыхэнащ: КъуэкIыпIэри КъухьэпIэри абы къыхуэдзэлашхэрт, къэралым и кIуэцIым зэгурымыIуэныгъэхэр къыщекIуэкIырт. Невскэм и Iуэху бгъэдыхьэкIэм къигъэлъэгъуащ урыс цIыхубэм я купщIэр. Езыхэри я пащтыхьым гуэуващ, иужькIи щихъ ящIыжащ, - жиIащ къэпсэлъам. – Невский Александр зыщIэбэнар Урысейм и щIыр ихъумэным и закъуэкъым, атIэ - дин фIэщхъуныгъэми, лъэпкъ гупсысэр къызэтенэнми. Нобэ долъагъу КъухьэпIэм мыхьэнэ зрит гупсысэхэр зыхуэдэр, я политикэм бзаджагъэу щIалъхьэр. Дэ дыхуейкъым цIыхубэр ди гупсысэ гуэрхэмкIэ хэдгъэзыхьыну, абы нэхърэ нэхъыфIыр ди хабзэхэм дытетыжу дыпсэунырщ. Ди къару зэхэтлъхьэу щIэблэр я тхыдэр фIыуэ ялъагъуу, пщIэ хуащIу едгъасэмэ, ди блэкIам пцIы халъхьэну къещэхэм я Iуэхум зыри къикIынукъым.
Архиепископ Феофилакт жиIащ Невский Александр и гъуэгуанэм къызэригъэлъагъуэр уи хабзэр пхъумэжыныр нэхъыщхьэ дыдэу зэрыщытыр.
Видеоконференцым къыщыпсэлъащ Кавказ Ищхъэрэм ис муслъымэнхэм я зэзыгъэуIу центрым и унафэщI Бердиев Исмэхьил, КъБКъУ-м Урысейм и тхыдэмкIэ и кафедрэм и доцент, тхыдэ щIэныгъэхэм я кандидат Коновалов Андрей, Налшык къалэм дэт гимназие №4-м и 9-нэ классым и унафэщI ХьэщIэлI Аллэ, Кавказ Ищхъэрэм ГъуазджэхэмкIэ и къэрал институтым и ректор, КъБР-м и Парламентым ЕгъэджэныгъэмкIэ, щIэныгъэмрэ щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и комитетым хэт Рахаев Анатолэ, тхакIуэ Котляров Виктор, КъБКъУ-м и студсоветым и унафэщIым и къуэдзэ КъБР-м и Парламентым и ЩIалэгъуалэ палатэм хэт Хуторская Елизаветэ.
