Россельхознадзорну Къабарты-Малкъарда Управлениясында бизни республикада маллада, жаныуарлада да къутургъан ауруу бла байламлы болум кимден да бек уллу сакълыкъ излейди, деп эсгергендиле. Ведомствону специалистлери айтханларына кёре, бу ауруу бек къоркъуулугъа, адамны, жаныуарланы да ёлюмге келтирирге боллукъгъа саналады. Вирус къаннга ырахын хайыуанны шытысы бла тюшеди, ызы бла нерва системагъа ётюп, анда жайылады, сырт сюегине бла мыйысына уллу заран салады. Ол ауруу жукъгъан адамны санлары къурушуп, бек ачытадыла, ол жарыкъдан, тауушладан къачады, аууз сууун тыялмай тебирейди, ызы бла уа солууу, жюреги да тохтайдыла.
Саусузну ма бу тынгылы багъарыкъды деген амал шёндю жокъду, алай ол ышанлары кюч алгъынчы, терк окъуна тийишли вакцина бла иммуноглобулин берилсе уа, бек аманындан къутулургъа боллукъду.
Къутургъан аурууну энчи вирус къозгъайды. Айтханларына кёре, ол асламысында тюкюрюк бла кёчеди. Къан бла уа жукъмайды. Саусузну ичинде болмаса, башха жерде ол хазна сакъланмайды. Кюн тийген жерде терк окъуна къырылады, къайнар сууда да бир-эки минутдан кёп чыдамайды. Анга тюлкюле, бёрюле, енотла, шакалла, киштикле, итле, талай башха жаныуарла, малла да жугъадыла. Адам анга жаланда ала къабып угъай, шытыларына тийгенде да боялыргъа боллукъду. Вирус бир-бирледе букъу бла да кёчеди.
Кийик жаныуар сизден къоркъмай, къатыгъызгъа жууукълашып башлагъанын эслесегиз, бек сакъ болугъуз – ол аны ауруулу болгъаныны баш белгилеринден бириди. Дагъыда аланы тентиреп атлагъанларын, жерни неда ашаргъа жарамагъан башха затланы чайнаргъа кюрешгенлерин, аууз суулары тёгюле тургъанларын, аякълары неда саулай тёммеклери къурушханларын кёрсегиз да, бек сагъайыргъа керекди. Къутуруу ауруу эм теренине кетгенини белгисиди. Жаныуар андан сора эки-юч кюнню ичинде ёледи.
Юйде жаныуарла (итле бла киштикле) аурусала, ашха тиймей башларгъа, иелерине да бек къысылып тебирерге, тохтаусуз жукъулу болургъа да боллукъдула.
Профилактикада баш жерни вакцинация алады. Аны ишлери юй неда кийик жаныуарла бла байламлы болгъанла борчлу халда ётерге керекдиле. Ол санда ветеринарла, уучула, малчылыкъ мюлклени ишчилери, егерьле, итлени жайыу бла кюрешгенле эм башхала.
Бирсиле да кеслерин сакъларгъа керекдиле. Ол айтхан неди десегиз: иесиз жаныуарлагъа жууукълашыргъа, бютюнда аланы сыларгъа жарамайды! Юйде ит неда киштик тута эсегиз, алагъа вакцинация этерге керекди. Кеслерини да халлеринде сагъынылгъан тюрлениуле эслегенлей, терк окъуна ветеринаргъа элтирге тийишлиди. Юсюгюзге ишеклик туудургъан жаныуарны аууз сууу жагъылгъан эсе уа, олсагъат окъуна врачха тебирегиз.
