Тыркум и президент Эрдогъан Тайип бадзэ­уэ­гъуэм и 24-м азэн къыщыджащ, КъурIэным щыщ Iэят къыщеджащ, иужь­кIэ жумгьэ нэмэзри щищIащ Истамбыл къы­щызэIуахыжа мэжджы­тышхуэм. Иужьрей илъэс 86-м къриубыдэу апхуэдэ Iуэху а уардэунэм япэу къыщыхъуауэ аращ.
СОФИЕ Щихъым и цIэр зезыхьэ музейм, нэхъ пасэм муслъымэнхэм я тхьэ елъэIупIэу щытам, аргуэру мэжджыт статус ­игъуэтыжыным теухуа псалъэмакъыр къызэрежьэрэ куэд щIащ. Апхуэдэу щытми, абы яужь ихьэу ар зэрызрагъэхъулIэрэ куэд щIакъым. Абы теухуа унафэ Тыркум и къэрал Советым къищтащ 2020 гъэм ба­дзэуэгъуэм и 10-м, а махуэ дыдэми Эрдогъан Iэ тридзащ указым. А псом ипэIуэкIэ, мэкъуауэ­гъуэм и 5-м, Тыркум и президентым и дэIэпы­къуэ­гъухэм пщэрылъ ящи­-щIауэ щытащ кърахьэжьа Iуэхум хэплъэу, музейр мэжджыт зэращIыжым ехьэлIа зы­хуэфащэ до­кументхэр ягъэ­хьэзыры­ну.
Советым хэт псоми зэдэарэзыуэ Iэ яIэтащ 1934 гъэм министрхэм я каби­нетым ищIа унафэр - чыристанхэм я тхьэелъэ­IупIэр музей щIыныр щы­убзыхуар - къутэжыным и ­телъхьэу. Абыхэм я Iуэху еплъыкIэм и лъабжьэр а уардэунэр Мехмед Фатихь сулътIаным и мылъкуу зэрыщытарщ. ИужькIэ ар муслъымэнхэм я фондым иритащ. «Апхуэдэу щы­щыткIэ, а мылъкум министрхэм унафэ тращIыхьыну хуитакъым, абы я Iуэху хэлътэкъыми», - щыжаIащ Тыркум и къэрал ­Советым. Уеблэмэ, абыхэм шэч къытрахьэ унэр музей щIыным теухуа тхылъым я къэралыгъуэм и къызэгъэ­пэщакIуэ Ататюрк Кемаль Iэ щIи­дзауэ, тхы­дэджхэм тегъэщIапIэ ящI дэфтэрым ­телъыр абы и Iэр армырауи трагъэ­чыныхь.
Арати, Эрдогъан мэжджытыщIэм муслъымэнхэм нэмэз щащIыну хуит зыщI указым Iэ щIидзам и мызакъуэу, езыр кIуэри абы азэни къыщыджащ. Президентым щIыгъуащ къэралым и Правительст­вэм хэт къулыкъущIэхэри. Апхуэдэ щIыкIэкIэ къэралым и пашэм щIигъэбыдащ езым ищIа унафэр. Абы хамэ къэралхэм щыщ куэд арэзы темыхъуэми, ари къридзакъым Тыркум и унафэщIым.
Софие Щихъым и цIэр зезыхьэу щыта уардэунэм и тхыдэм къызэрыхэщымкIэ, ар яухуат 537 гъэм икIи илъэс куэдкIэ щытащ чыристанхэм я тхьэелъэ­IупIэу. 1453 гъэм тырку ­сулътIаным и дзэхэм Константинополь къалэр яубыда нэужь, ар мэжджыт ящIащ икIи Уэсмэн къэ­ралыгъуэм и текIуэны­-гъэм и дамыгъэхэм ящыщу къалъытэ хъуащ.
Ататюрк Кемаль къэрал унафэр Iэрыхьа нэужь, абы иригъэкIуэкIа политикэм и лъабжьэр ди­нымрэ къэралыгъуэмрэ зэпэ­щхьэ­хуэу щыты­ныр­ти, абы уардэунэр музейуэ къалъытэну къыхилъхьащ икIи иджыри къэс абы тету ­къекIуэкIащ.
Мэжджытым мэрем нэ­мэзыр щащIыну къе­кIуэ­лIат цIыху минхэр, ауэ, дауи, а псори абы щIэхуа­къым икIи я къалэныр мэжджыт бжэIупэм деж щагъэзэщIащ.