КъМР-ни Парламентини президиумуну кезиулю жыйылыуу санитар-эпидемиология излемле толтурулуп къуралгъанды. Аны спикер Татьяна Егорова бардыргъанды.
«Правительстволу сагъатны» чеклеринде депутатла «Экономиканы айнытыу эм инновация экономика» къырал программа жашауда къалай толтурулгъанын эмда коронавирус жукъгъан ауруу жайылгъан кезиуде гитче эм орталыкъ бизнесге этилген къырал болушлукъну сюзгендиле. Ол жаны бла докладны экономиканы айнытыу министри Рахайланы Борис этгенди.
Къырал программа
«Экономиканы айнытыу эм инновация экономика» къырал программаны чеклеринде былтыр толтурургъа белгиленнген жумушланы 97 проценти тамамланнганды. Быйыл а анга 1243,8 миллион сом бёлюнеди.
Рахайланы Борисни айтханына кёре, къырал программаны «Гитче эм орталыкъ предпринимательствону айнытыу эм болушуу» подпрограммасына быйыл 358,5 миллион сом къоратыллыкъды. Ол санда 256,3 миллион сом федерал бюджетден бериледи, 102,3 миллионну уа республика кеси къошады.
Гитче эм орталыкъ бизнесни субъектлерини бирикдирилген тизмесинде уа бюгюнлюкде 19142 предприятие барды, ол санда 13958 энчи предпринимательледиле. Алада барысында да 44174 адам ишлейдиле.
Къырал программаны чеклеринде уа РФ-ни Экономиканы айнытыу министерствосуну эмда КъМР-ни Правительствосуну араларында келишим этилгенди. Анга кёре, 2020 жылда федерал бюджетден республикагъа гитче эм орталыкъ бизнесни субъектлерине болушлукъгъа субсидияла бериледиле. Ала юч федерал программаны мурдорунда бёлюнедиле: «Гитче эм орталыкъ бизнесни субъектлеге берилген финанс онгланы кенгертиу, ол санда льгота финансла бёлюу», «Гитче эм орталыкъ бизнесни субъектлерин кенгертиу», «Предпринимательствогъа сейирни ёсдюрюу».
Коронавирус жукъгъан ауруу жайылгъан кезиуде бизнесге къырал болушлукъну чеклеринде РФ-ни Правительствосуну буйругъу бла республикагъа субсидияла бериледиле -25,16 миллион сом. «Къыралгъа башчылыкъ этиу системаны игилендириу эм халкъ мюлкню организацияларына билимли кадрла хазырлау» подпрограмма да ишлейди. Быйыл анда белгиленнген жумушланы толтурургъа 268,5 миллион сом бёлюнеди.
Рахайланы Борис 2020 жылда «Къырал кадастр тергеу» подпрограмманы, «Шимал-Кавказ федерал округну айнытыу» къырал программаны «КъМР-ни 2016-2025 жыллада экономикасын эм социал сферасын айнытыу» подпрограммасыны юслеринден да айтханды.
Быйыл тёрт инвестиция проектни бошаргъа белгиленеди, ол санда Черек районда «Огъары Чирик кёлле» турист-саулукъ сакълау комплексни къурау», Чегем районда «Алма терек бахчаны жайыу эм кёгетле сакъланнган жерни къурау», Бахсан шахарда «Тахта кёгетле сакъланнган шёндюгю жер эм интенсивный амал бла терек бахча жайыу (33 гектар)», «7000 тонна тахта кёгетле сакъланнган эм аланы жарашдыргъан жерни къурау» проектле былтыр башланнган эдиле.
Адамлагъа эм бизнесге себеплик
Рахайланы Борис билдиргенича, КъМР-ни Башчысыны буйругъу бла Правительство коронавирус инфекция жайылгъан кезиуде экономиканы эм социал сфераны ышаннгылылыгъын жалчытыу жаны бла баш магъаналы жумушланы планын жарашдыргъанды. Анда уа республиканы жамауатына, бизнесге къырал себепликни мадарлары бардыла.
Планда 43 жумуш белгиленнгенди, ала адамланы иш бла жалчытыу, гитче эм орталыкъ бизнесге болушуу бла байламлыдыла. Бюгюнлюкде планны 40 статьясы толтурулгъанды, аладан 21 уа дайым да тамамланыллыкъдыла.
Республикада предприятияланы ишлерин сюзгенден сора 6 апрельден 31 майгъа дери кезиуде аланы финанс-экономика болумлары артыкъ уллу заран сынамагъанлары ачыкъланнганды. Болсада экономиканы вирусну хатасы бютюнда жетген бёлюмлери тохташдырылгъандыла.
Алагъа болушлукъну чеклеринде женгиллетилген системагъа кёре тёленнген налогланы ёлчеми азайтылгъанды, организацияны ырысхысына налог быйыл жыйылмайды. Аны бла бирге энчи предпринимательлеге патентни багъасы бир сомгъа дери азайтылгъанды.
Жер-жерли власть органла да къытлыкъгъа къажау мадарла тамамлайдыла, ол санда муниципал иеликде ырысхыны (ол санда жерни) арендагъа алгъан предпринимательлеге себеплик этиледи. Къырал иеликде болгъан мюлкню арендагъа алгъан гитче эм орталыкъ предприятиялагъа ахчаны болжалдан кеч тёлерге эркинлик берилгенди.
Федерал налог службаны КъМР-де Управлениясы гитче эм орталыкъ предприятиялагъа апрель-май кезиуде ишчилеге хакъны тёлерге субсидияла береди. «Профессионал файдагъа налог» да кийирилгенди, «КъМР-де гитче эм орталыкъ бизнесге болушлукъну арасы» регион фондда «къызыу ызны» телефону къуралгъанды. Анга сёлешип, предпринимательле кемчиликлени, бузукълукъланы юслеринден билдирирге боллукъдула. КъМР-ни Сатыу-алыу-промышленный палатасы предпринимательлеге коронавирус жайылгъан кезиуде келишимлени тамамлау жаны бла ангылатыу ишни къурагъанды.
Докладчыгъа депутатланы соруулары кёп болгъандыла. Татьяна Егорова тыш къыралла бла сатыу-алыу не халда болгъанын билирге сюйгенди. Рахайланы Борис быйылдан башлап 2.0 регион экспорт стандартха кёчгенлерин билдиргенди. Ол а экспорт товарла чыгъаргъанланы, регион продукцияны кёбейтирге онг берликди.
Спикер дагъыда инновация экономиканы айнытыу иш къалай къуралгъанын да сурагъанды. Министр билдиргенича, къырал программагъа илму-тинтиу, конструктор ишлеге ахча бёлюу, бийик технологияланы паркын къурау жаны бла мадарланы кийирирге белгиленеди.
Жыйылыуда сёз гитче эм орталыкъ бизнес бла кюрешгенлени санын кёбейтиуню, экспортну айнытыуда чырмауланы, турист кластерни болумуну юслеринден да баргъанды.
Президиумну жыйылыуу сейирлери болгъан органлагъа эсгертиуле жарашдырыу бла бошалгъанды.
