Къабарты-Малкъарны Башчысы Казбек Коков видеоконференция халда КъМР-ни Правительствосуну келечилери бла кенгеш бардыргъанды. Анда республикада социал-экономика болумгъа, миллет проектлени бардырыу жумушлагъа, COVID-19 жукъгъан ауруу жайылгъан кезиуде КъМР-де экономиканы айнытыу, социал тохташыулукъну жалчытыу эм магъаналы ишлени планына къаралгъанды.
Тюбешиуню ача, регионну таматасы коронавирус бла байламлы болум чыкъгъанлыкъгъа, республикада белгиленнген экономиканы, социал бёлюмде тохташыу эм айныу, миллет проектлеге кёре борчланы толтуруу ишлени бардыргъанлай турургъа тийишлисин айтханды. Алгъа барыргъа керекди, вирус «излеген» болумлагъа келишип.
Правительстводан билдиргенлерича, промышленный производствону индекси 2020 жылда 1 майгъа 2019 жылны бу кезиую бла тенглешдиргенде, 116,5 процент болгъанды. Аны ёсюуюне уллу къошумчулукъну жарашдырыучу производствола этгендиле – компьютерле, электрон эм оптикалы затла, электрооборудование, суула, кийим, юй керекле, бытовой химия чыгъаргъанла. Эл мюлк продукцияны ёлчеми 3,4 процентге кёбейгенди. Мурдор капиталгъа инвестицияла къошулуу тирилик биринчи кварталда 106 процент болгъанды.
Алай чекле бир-бир кёрюмдюлеге осалыракъ келгендиле, эм алгъа хайырланыу рынокну болумуна. Алай бла бирем-бирем сатыуда, аш азыкъ жюрютген жерледе, жамауатха жумушланы хакъ бла тапдырыуда оборотла гитчедиле.
Эсепге тюшген ишсизлени саны ёсгенди – бюгюнлюкге ала 23622 адам болгъандыла. Ол ишсизлеге саналгъан инсанлагъа бир жолгъа тёленнген 5 минг сом регион болушлукъну кийириу бла да байламлыды. 12 мингден аслам адам аллай тёлеулени алгъандыла, битеу да бирге 64 миллион сом чакълы бир ахча. Жууукъ кюнледе болушлукъ энтта да 3 минг гражданнга этилликди, 15 миллон сом чакълы бир ахча ёлчемге.
КъМР-ни жыйымдыкъ бюджетине эм жер-жерли бюджетлерине налог эм налог болмагъан файдаланы келиулери азайгъандыла. Беш айны эсеплерине кёре, ала 10 процентге азайгъандыла. Тохташхан социал-экономика болумда бюджетни файда кесегине келиуле азая барлыкъ болурла.
Республиканы оноучусу бюгюннгю болумлада гражданлагъа бла экономикагъа себеплик бек магъаналы борч болгъанын белгилегенди. Керек болса, ишлей тургъан мадарлагъа болжалгъа салмагъанлай жангыларын къошаргъа тийишлиди. Андан сора да, Казбек Коков алгъа къабыл кёрюлген социал борчланы толтурмай къояргъа жарамазлыгъын, ангылашыныулу сылтаула бла бюджетге келиулени къысхаргъанларын жабарча ич резервледен амал излерге кереклисин чертгенди, ол санда къырал ырысхыны жюрютюуде тап оноула этип.
Кенгешни чегинде жерледе суу бла жалчытылыныу, социал бёлюмню, жол мюлкню объектлерин жангыртыу эм тынгылы ремонт этиу соруулагъа энчи къаралгъанды. 2020 жылда миллет проектлени регион кесеклерине кёре 80 объектни къурулушлары эм жангыртыулары пландадыла, ол борчлагъа 2 миллиард сомдан артыкъ белгиленнгенди. Бусагъатда миллет проектлени бла къырал программаланы бардырыуну чеклеринде 213 контрактха къол салыннганды. Асламыракъ келишимле «Къоркъуусуз эм качестволу автомобиль жолла», «Демография», «Экология», «Маданият» ызлада этилгендиле.
КъМР-ни таматасы, бу ишни андан ары тири элтирге тийишлисин белгилеп, регион проектлени кураторларына бла жууаплы министрлеге «контрольный точкаланы» ётгенлерине эм программадагъы ишлени заманында эм качестволу тамамланнганларына кёре тюз багъа бериллигин чертгенди.
Казбек Коков Правительствогъа магъаналы объектлени тизмесин, Къабарты-Малкъар Республиканы къуралыууну 100-жыллыгъына хазырланыу эм аны белгилеу ишле жаны бла бюгюнлюкге жарашдырылгъан планлагъа жангы предложенияла хазырларгъа буюргъанды. Ол юбилей дата регионну хар инсаныны жашауну игиленнгени, социал-экономика ырахатлыкъ бла эсинде къалыргъа тийишлиди.
Ахырында Казбек Коков «къайсы кризис да – жангы онгду, биз ол онгну хайырланып, жашаугъа кийирирге борчлубуз. Хар бирибиз да кесини ишинде кюч-къарыу салыргъа, тири алгъа барыргъа итинирге керекди» дегенликни белгилегенди.