21 майда РФ-ни Президенти Владимир Путин видеоконференция амал бла Правительствону, федерал органланы келечилери бла кенгеш бардыргъанды. Анда сёз коронавирус жукъгъан ауруу жайылгъан кезиуде билим бериуню болумуну, бу сферада жууукъ кезиуде тамамланыллыкъ жумушланы юслеринден баргъанды.
Къыралны башчысы быйыл окъуу жылны къыйын болумлада бошаргъа тюшгенин, алай билим бериу система, окъуучула, студентле да аладан бет жарыкълы ётгенлерин чертгенди.
Саулукъну сакълау – эм магъаналы
Коронавирусха къажау мадарланы чеклеринде бек алгъа билим бериу учрежденияла дистанция халда окъутуугъа кёчюрюлгенлери аурууну жайылыуун тыяргъа онг бергенин чертгенди Путин. «Ол къыйын оноу эди, алай бюгюн а ол тюз болгъанын шарт айталлыкъбыз. Биз аны сабийлени, жаш тёлюню, устазланы саулукъларын, жашауларын сакълауну эм магъаналы ишге санап, аны ючюн чыгъаргъанбыз»,-деп чертгенди ол.
Дистанция халда окъутууну къурау къыйын болгъанын, бу кезиуде устазлагъа жангы технологиялагъа юйренирге, дерслеге башхача хазырланыргъа тюшгенди. «Ата-анала устазны къыйынына жангы кёзден къарап башлагъан болурла деп ышанама. Окъутуу аланы кёз алларында баргъанды. Атала, анала, аппала, ыннала аланы сабийлерине устазла къаллай уллу къыйын салгъанларын кеслери кёргендиле»,-деп къошханды ол.
Аны бла бирге уа бу кезиу сабийлеге да сынау бергенди, аланы жууаплылыкъларын, билимлерин, жашаугъа хазырлыкъларын ачыкълагъанды. Владимир Путин бу сынау алагъа жашауда керек боллугъун чертип, окъуучулагъа, студентлеге, устазлагъа, ата-аналагъа тёзюмлюлюклери, бир бирге билеклик этгенлери ючюн ыспас этгенди. «Бютюнда тамата классланы окъуучуларына, студентлеге ыразылыгъымы билдиреме. Ала, дерслерин этгенден сора да, волонтёр къымылдаулагъа къатышып, къыйын жашау болумгъа тюшгенлеге, абаданлагъа болушхандыла»,-деп къошханды ол.
Къыралны башчысы дистанциялы халда билим бериуде чырмаула чыкъгъанларына эс бургъанды. Аны себепли келир окъуу жылны аллында школчула бу кезиуде алгъан билимлерин сюзерге, керек болса, къошакъ заман бёлюп, ачыкъланнган кемчиликлени кетерирге керекди.
Андан ары
мажал этерге тийишлиди
Владимир Путин дистанциялы халда окъутуу технологияланы андан ары айнытыргъа, сабийле сынамлы, билимли устазланы дерслерине, лекцияларына мындан ары да тынгыларча мадарла этерге чакъыргъанды. «Аны бла байламлы билим бериуде шёндюгю информация инфраструктураны сингдириу ишни тирилтирге, школланы терк ишлеген Интернетге къошаргъа тийишлиди»,-деп белгилегенди Путин.
Карантинни кезиуюнде къыралда билим бериуню толусунлай дистанция халгъа кёчюрюрге мурат барды, школла, университетле жабыллыкъдыла деген ётюрюк хапарла адамланы юсгюрюр мурат бла жайылгъанларын белгилегенди Президент. «Билим бериу система сабийлени окъутуу бла чекленмей, аланы юйретген этеди, жашаугъа хазырлайды, жамаут тёрелеге, намысха юйретеди. Аны юсюнден Посланияда да айтханма. Ол санда класс башчылагъа, сабийлени юйретиуде уа аланы къыйынлары бютюнда уллуду, къошакъ халда федерал бюджетден 5 минг сом тёлерге оноу этилгенди»,-деп эсгертгенди ол.
ЕГЭ 29 июньда
башланырыкъды
Бу кюнледе уа 692 минг сабий школну бошайды. Аланы, ата-аналаны да Бир къырал экзаменнге хазырланыу, андан ары окъуу бютюнда жарсытады. Владимир Путин экзаменни юсюнден оюмла тюрлю-тюрлю болгъанларын, бирле аны быйыл ахырда кетерип къояргъа чакъыргъанларын белгилегенди.
РФ-ни Президенти ЕГЭ, кемчиликлеге да къарамай, кесини хайырлылыгъын кёргюзтгенин, ол билимге тюз багъа бергенин чертгенди. «Эпидемия азайып баргъанын эсге алып, Бир къырал экзаменни 29 июньдан башларгъа боллукъду. Школла выпускниклеге алагъа хазырланыргъа дистанция халда болушурукъдула»,-дегенди ол.
Сынауланы быйыл вузгъа кирирге сюйгенле бередиле, аттестатла выпускниклеге барысына да экзаменсиз юлешинилликдиле.
Алгъан баллагъа кёре документлени бир ненча вузгъа берирге боллукъду, аланы да дистанция халда кёргюзтюрге онг барды. Студентлени вузла августда алып башларыкъдыла. Аны бла бирге быйыл школну бошагъан жашланы аскерге чакъырыу арт болжалгъа салыннганды. Путинни айтханына кёре, Къоруулау министерство бла аны юсюнден келишим этилгенди.
Бюджет жерлени
кёбейтиу
Къыралны башчысы бийик билим бериуню амаллары бла хакъсыз хайырланнганланы кёбейтирге кереклисини юсюнден да айтханды. Посланияда уа 2021 жылдан экономикада, социал сферада артыкъда суралгъан усталыкълагъа хазырлагъан вузлада бюджет жерлени кёбейтирге буйрукъла берилген эдиле. «Мен акъыл этгенден, бу ишни быйылдан башларгъа керекди. Аны себепли къошакъ бюджет жерле бёлюрге, школланы бошагъан жаш адамланы 60 проценти вузлада хакъсыз окъурча мадарла толтурургъа керекди»,-дегенди ол.
Буйрукъла
Владимир Путин ЕГЭ-ни кезиуюнде сабийлени солууларын къурагъанда къоркъуусузлукъ, санитар излемле сакъланыргъа кереклисине эс бургъанды. Ол Правительствогъа билим бериу учреждениялада окъутууну очно халда бардыргъанда санитар жорукъланы хазырларгъа буюргъанды.
Школчуланы жай солууларын къурау да энчи жумушладан бириди. «Ол а шёндю артыкъда магъаналыды. Жууукъ кезиуде предприятияла толу кючлери бла ишлеп башларыкъдыла. Ата-аналаны барысына да отпуск алыргъа онглары боллукъ тюйюлдю. Аны ючюн а школчуланы солуулары чырмаусуз къураргъа мадарла керекдиле»,-дегенди ол.
Регионланы власть органларына эпидемиология болумну эсге алып, сабий солуу учрежденияланы ачыуну онгларын сюзерге эсгертилгенди. Бу ишде билим бериу системаны битеу онгларын хайырланыргъа, ол санда сабий садлада дежурный къауумла, школлада, къошакъ билим берген учреждениялада кюндюз тургъан лагерьле ачаргъа кереклиси белгиленнгенди. Алада сабийлени эм ишчилени саулукълары дайым да тинтилгенлей турлукъду.
Билим бериуню, илмуну, культураны федерал учрежденияларына болушлукъгъа 42 миллиард сом бёлюннгени белгили этилгенди. Бу ахча вузланы устазларына хакъларына къоратыллыкъды.
Президент шёндюгю болумда вузлада окъутуу ючюн багъаланы кётюрюрге жарамагъанын да къаты эсгертгенди. Ол хар студентни къолайлыгъын, жашау болумун тергеп, билим алгъанлары ючюн тёлеялмагъанлагъа болушлукъну хайырлы мадарларын къураргъа тилегенди.
РФ-ни Президенти жаш адамланы бийик билим алгъанда льготалы кредитле бла хайырланыргъа онглары болургъа кереклисин чертгенди. «Правительствогъа, РФ-ни Банкы бла бирге билим бериу кредитни ёлчемин бюгюн болгъан 8 процентден 3 процентге дери азайтыуну, аланы болжалларын созууну, налог вычетни ёлчемин кёбейтиуню юслеринден оноула чыгъарырларын тилейме. Вычет а кредитни кесине, аны процентлерине да берилирге керекди»,-деп чертгенди ол.
Дагъыда законлагъа вузлада очно халда окъугъанла ишчи усталыкълагъа хакъсыз юйренирча, агрохолдинглеге жай кезиуде аланы иш бла жалчытырча, тамата курсланы студентлерине билим бериу учреждениялада ишлерге эркин этерча тюзетиуле кийирирге кереклисини юсюнден да айтылгъанды.