Лъэпкъ щIэныгъэлI па­- жэ, техникэ щIэныгъэхэм я доктор, профессор, Къэ­бэрдей-Балъкъэрым щIэ­ныгъэмкIэ щIыхь зиIэ лэ­жьа­кIуэ ЕхъулIэ Мар­тин ящыщщ зи зэфIэкI лъагэ­м­рэ щIэныгъэ куумрэ мэ­къу­мэш щIэныгъэм и зыу­жьыныгъэм тыхь хуэзы­щIахэм. АдыгэлI щып­къэм и ныбжьыр иджыблагъэ илъэс 65-рэ ири­къуащ. Абы ­щыщу 42-р ­ЕхъулIэм хуигъэпсащ щIэ­ныгъэ-къэхутэныгъэмрэ егъэ­­джэныгъэ лэжьыгъэм­рэ.
Мартин къыщалъхуари и сабиигъуэ-щIалэгъуэр щигъэ­кIуари Малка жылэращ. Къуажэ курыт школыр нэхъыфI­-хэм ящыщу 1972 гъэм къиуха нэужь, КъБКъУ-м и инженер-техникэ къудамэм щIэтIысхьащ. Абы щыщIэса илъэсхэм ар егугъуу, зыхэтым фIыкIэ къахэщу еджащ, щIэныгъэфIи зригъэгъуэтащ. 1977 гъэм диплом плъыжьыр къыIэрыхьэжа нэужь, Москва дэт станкоинструментальнэ институтым стажёр-къэхутакIуэу ягъэкIуащ. А щIыпIэм щригъэкIуэкIа къэхутэныгъэхэр лъабжьэ хуэхъуащ «Технология маши­ностроения, металлорежущие станки и инструменты» щIэныгъэ диссертацэм. 1982 гъэм кандидат лэжьыгъэр пхигъэкI­-ри, ЕхъулIэм Налшык къигъэзэжащ икIи 1983 гъэм къы­щыщIэдзауэ нобэр къыздэсым Къэбэрдей-Балъкъэр къэ­-рал университетым щолажьэ. А зэманым къриубыдэу абы IэнатIэ зыбжанэ ирихьэкIащ: егъэджакIуэу, кафедрэм и ассистенту, иужьыIуэкIэ и унафэщIу, КъБКъУ-м и Политех­никэ къудамэм и унафэщIу лэжьащ. Нобэ ЕхъулIэ Мартин еджа­-пIэ нэхъыщхьэм и инженер-техникэ факультетым и зы ­ка­фед- рэм и унафэщIщ.
Мы зэманым Мартин инженер IэщIагъэм хурегъаджэ ба­калаврхэри, магистрхэри, аспирантхэри. Машинэ зэм­ы­лIэужьыгъуэхэр къыщIэгъэкIыным IэмалыщIэхэр ехьэ­лIэ­ным, конструктор-технологиехэм теухуащ щIэныгъэлIым иригъэкІуэкІ курсхэр. Сыт хуэдэ IэнатIэ пэрытами, ар и ­гуащIэ еблэжакъым, зэманым къигъэув егъэджэкIэщIэхэр цIыху­хэм зэрахипщэным яужь итщ, лэжьыгъэ зэтеублэкIэр щIэ­щыгъуэ, нэхъри купщIафIэ ищIын хузэфIокI.
ЗэрыщIэныгъэлI гуащIафIэм, къэхутакIуэ IэкIуэлъакIуэм и щыхьэтщ УФ-м ЩIэныгъэмрэ еджапIэ нэхъыщхьэмкIэ и министерствэмрэ ЩIэныгъэ-къэхутэныгъэ фондымрэ я грант зыбжанэ ЕхъулIэр я унафэщIу къызэрахьар. Абы и Iуэху зехьэкIэм, бгъэдэлъ щIэныгъэ куум, хэлъ жыджэрагъым я фIыгъэкIэ хузэфIэкIащ къэхутэныгъэ хьэлэмэтхэр иригъэкIуэкIыну. Ахэр я лъабжьэу 2002 гъэм ЕхъулIэм док­-тор диссертацэр пхигъэкIащ. ЩIэныгъэлIым и къалэмыпэм къыпыкIащ тхылъ куэд: щIэныгъэ лэжьыгъэу 190-м нэс, абыхэм ящыщу 40-р зэреджэ тхылърэ методикэ чэнджэщ щхьэпэхэр зэрыт брошюрэхэщ. Адрейхэр щIэныгъэ журналхэм, газетхэм къытехуа тхыгъэ щхьэхуэхэщ.
Къыхэгъэщыпхъэщ ЕхъулIэм и дежкIэ апхуэдиз Iуэхур ­къалэну, лэжьыгъэу зэрыщымытыр - ар щIэныгъэлIым и дуней тетыкIэщ, и псэукIэщ. ГъащIэм, щIэныгъэм, жылагъуэ Iуэхухэм апхуэдэу жыджэру хэт цIыхум и IуэхущIафэхэм хуэфэщэн пщIэрэ гулъытэрэ егъуэт. ЕхъулIэ Мартин къы­хуагъэфэщащ студентхэм я щIэныгъэ лэжьыгъэм и зэхэублакIуэ Iэзэу зэрыщытым папщIэ УФ-м ЩIэныгъэмрэ еджа­ пIэ нэхъыщхьэмкIэ и Министерствэм и диплом; КъБР-м и Парламентым, ПромышленностымкIэ и министерствэм, Налшык къалэ администрацэм я щIыхь тхылъхэр.
ЕхъулIэр щIэныгъэлI, егъэджакIуэ къудейкъым, атIэ щIэб­лэм я гъэсакIуэ Iэзэщ. ЩІалэгъуалэм я зэфIэкIхэм зегъэужьыным мыхьэнэшхуэ зэриIэм и гугъу щищIкIэ, щIэныгъэлIым гу лъетэ а Iуэхугъуэм мылъкурэ къарууэ пхузэфIэ­кIыр хэплъхьэн зэрыхуейр икІи къыхегъэщ иужь зэманым къэралым абы гулъытэшхуэ зэрыхуищIыр.
Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и инженер-техникэ факультетыр къызэрызэIуахрэ мы гъэм илъэс 60 ирокъу. Абы щрагъэгъуэт IэщIагъэхэм я пщIэр 80 гъэхэм ехуэхыу щIидзат, ауэ 90 гъэхэм компьютер технологиехэр зыщрагъэдж къудамэр хагъэхьа нэужь, щІалэгъуалэр ­нэхъыбэу дихьэхыу щIидзэжащ инженер IэщIагъэм. Мартин зэрыжиIэмкIэ, абы зиужьыныр Iуэхугъуэ куэдым елъытащ. Псом нэхъыщхьэр - ар къыздагъэсэбэпын IэнатIэхэр щIы­налъэм щагъуэтын хуейщ. Мы зэманым апхуэдэ ІэщІагъэлІхэр ди щIыпIэхэми лэжьапIэ щагъэув, къалэшхуэхэми щIэупщIэ щаIэщ.
ЕхъулIэм гуапэу игу къегъэкIыж Малкэ зыщеджа школыр, и егъэджакIуэхэр. Шэч хэмылъу, щIалэр щIэныгъэм дихьэхыным зи гуащIэ хэзылъхьар, япэрауэ, еджапIэрщ.
-Школ музейр си сабиигъуэ гукъэкIыжхэм я нэхъыфIхэм ящыщщ, икIи ар зи фIыщIэр егъэджакIуэ хьэлэмэт Скрип­никовэ Екатеринэт. ГеографиемкIэ абы и дерсхэм апхуэдизкIэ дыдихьэхырти, зыплъыхьакIуэ дыщыIэу къытщигъэхъурт, - игу къегъэкIыж ЕхъулIэм. - Абы и гупжьейм и фIыгъэкIэ щIэблэ зыбжанэ хэкупсэу школыр къаухри, гъащIэ гъуэгуанэ бгъуфIэм теувахэщ. Илъэс 50-м нэскIэ лэжьа гупжьейр лъабжьэ хуэхъуащ школ музейм икIи нобэми лъэпкъым къыхуэщхьэпэ зэпытщ.
ЕхъулIэр нэхъыбэу зыгъэпIейтейхэм ящыщщ лъэпкъым и тхыдэр, анэдэлъхубзэр щIэблэм егъэщIэн зэрыхуейр, дэнэ щыIэми и лъэпкъ хабзэр адыгэм щыгъупщэн зэрыхуэмейр.
-ЩIэблэм и дежкIэ дызэрыт зэманыр куэдкIэ нэхъ гугъущ, сэ сыкъызыхэхъукIа лъэхъэнэм нэхърэ. Диплом плъыжькIэ университетыр къэзыухам иджыпсту лэжьыгъэ IэнатIэ имы­гъуэту и щхьэр зэрехьэри дэтщ.
Апхуэдиз ехъулIэныгъэфI зиIэ щIэныгъэлI щыпкъэм и ­щIыбагъ унагъуэ дахи къыдэтщ. И щхьэгъусэ Марианнэ ­физикэ-математикэ щIэныгъэхэм я кандидатщ, КъБКъУ-м и къудамэхэм языхэзым щрегъаджэ. И щIалэ Умар Москва ­ дэт Бауманым и цIэр зезыхьэ Техникэ къэрал университетыр къиухащ, медицинэ робототехникэ IэщIагъэм къалащхьэм и еджапІэ нэхъыщхьэхэм ящыщ зым щролажьэ. Ипхъу Залинэ КъБКъУ-р къиухауэ КъБР-м Къэзыпщытэ-къэзыбж и пала-тэм щыІэщ.