«ЛIэужьыр бжьиблкIэ мауэ», - жеIэ адыгэ псалъэжьым. Ар зэрыпэжым и щыхьэтщ 2010 гъэм Сингапурым щекIуэкIа Япэ НыбжьыщIэ Олимп Джэгухэм бэнэкIэ хуитымкIэ текIуэныгъэр къыщызыхьа, Урысей Федерацэмрэ Европэмрэ я чемпион Пшыналъэ Азэмэтбий и спорт гъащIэр.
Къэрэшей-Шэрджэсым хыхьэ Псыжь къуажэм 1994 гъэм Азэмэтбий къыщалъхуащ. И адэ-анэр - Арсенрэ Тамарэрэ - унагъуэ къызэрыгуэкIщ. Адрей сабийхэми хуэдэу, я бын Азэмэтбии курыт еджапIэм щIэсащ, ехъулIэныгъэфIхэр иIэуи ар къиухащ. ИужькIэ Черкесск къалэм дэт колледжхэм ящыщ зым хьэкълыкъ (налог) Iуэхум щыхуеджащ.
Анэ-адэм ягу къызэрагъэкIыжымкIэ, Азэмэтбий щысабийм щыгъуи, нэхъ балигъ щыхъуами къуейщIеягъ хэлъу, Iэпкълъэпкъ мызагъэу щытакъым. Езым хуэдэ щIалэ цIыкIухэм зэраныгъэ гуэр зэхащIыхьыну щыхущIэкъуми, ар щэхуу, зэтеубыдауэ, куэд жимыIэу и Iуэху зезыгъакIуэу къэтэджащ.
Япэ дыдэ спортзал бжэщхьэIум зэребэкъуам теухуауэ Пшыналъэ зэщхьэгъусэхэм ягу къагъэкIыж:
- «Азэмэтбий къызэралъхурэ спортзалым щIэтщ» жыпIэмэ, ущыуэнкъым, - щIедзэ псалъэмакъым Арсен. - Сэ спортым хуабжьу сыпыщIауэ сыкъекIуэкIащ. ИкIи, япэщIыкIэ сэ сщIыгъуурэ, итIанэ пэщIэдзэ классым щыщIэтIысхьэм, еджапIэм къыщызэрагъэпэща секцэхэм кIуэурэ, абы хэпщIа хъуащ. Зэм дзюдом дихьэхри, абыкIэ зигъасэу щытащ Урысей Федерацэм щIыхь зиIэ и гъэсакIуэ Пчёлкин Вячеслав и нэIэм щIэту. ИужькIэ бэнэкIэ хуитым и псэр зэщIищтэри, нобэр къыздэсам, мы спорт лIэужьыгъуэ дахащэм хуиIэ фIылъагъуныгъэм епцIыжакъым.
- СызэрегупсысымкIэ, дэтхэнэ цIыху губзыгъэми адэ-анэм пищIын иIэкъым, - къыпещэ адэкIэ Тамарэ. - Арами, бэнэнымкIэ и япэ гъэсакIуэ Шэрджэс Хъызыррэ дэрэ нэхъыфIу илъагъур Азэмэтбий къыхухэмых хуэдэу языныкъуэми къыщытщыхъу щыIэщ. Си гум къыбгъэдэкIыу жысIэнщи, ди щIалэр а тренер гъуэзэджэм и нэIэм щыщIэува махуэм дэ насыпышхуэ къыдэхъулIауэ къызолъытэ. Зи IэщIагъэм дэгъуэу хэзыщIыкI, узыфIэмыкIыжын гъэсакIуэщ, и гъэсэн дэтхэнэми бгъэдыхьэкIэ тэмэм къахуэзыгъуэтыф психолог лъэщщ, хуабжьу цIыху Iущщ ар. Нобэ ди къуэм хузэфIэкIар, здынэса лъагапIэр куэдкIэ зи фIыщIэр Шэрджэс Хъызырщ. АбыкIи гъэсакIуэм фIыщIэ гуапэу хуэтщIым гъунэ иIэкъым. Азэмэтбий Олимпиадэм текIуэныгъэр къызэрыщихьам и хъыбар гуфIэгъуэри япэ дыдэ къытлъэзыгъэIэсар аращ.
Мыбдежым гу лъытапхъэщ Азэмэтбий и адэ Арсени Хъызыр игъасэу, IэкIуэлъакIуагъ къэзыгъэлъагъуэ бэнакIуэу зэрыщытам. КъищынэмыщIауэ къыхэдгъэщынщи, бэнакIуэ ныбжьыщIэм и адэшхуэ (и анэм и адэ) Кхъуэблахъуэ Аслъэнбэчи (Тхьэм и ахърэтыр нэху ищI!) спортым пыщIауэ, бэнэкIэ хуитым дихьэхыу, зигъасэу, спортсмен лъэрыхьу и цIэ жыжьэ игъэIуауэ щытащ. Иджы гурыIуэгъуэу къыщIэкIынщ Азэмэтбий мы спорт лIэужьыгъуэм хуищIа фIылъагъуныгъэр къыщежьар. Тхьэм ещIэ - «ЛIэужьыр бжьиблкIэ мауэ» щIыжаIар мыпхуэдэ Iуэхугъуэу къыщIэкIынщ.
Азэмэтбий и спорт гъуэгуанэм япэ дыдэ щIыхь тхылърэ медалрэ къыщыпэкIуауэ щытар и адэшхуэ Кхъуэблахъуэ Аслъэнбэч и цIэкIэ къызэрагъэпэща фэеплъ зэпеуэращ. Мы текIуэныгъэр щIэдзапIэ хуэхъуащ ерыщагърэ зэфIэкIрэ зыхэлъ бэнакIуэ ныбжьыщIэм утыку куэдым къыщехъулIэну и щIыхь лъагэхэм.
БэнэкIэ хуитым зыщыхуигъэса илъэсхэр къапщтэмэ, Азэмэтбий иIащ текIуэныгъэ IэщIэлъу зэпеуэм къыщыхэкIыжаи, хагъэщIауэ къыщигъэзэжаи. Ауэ, сыт щыгъуэми щIалэ цIыкIум и гуфIэгъуэри гукъеуэри къыдаIыгъащ икIи къыдаIыгъщ и анэ-адэм, и гъэсакIуэ IэкIуэлъакIуэм.
Зэрызигъэса зэманым къриубыдэу ныбжьыщIэм дунейпсо, къэралпсо спорт утыкуххэм къыщихьа щIыхь куэдым я гугъу дымыщIыхэми, 2010 гъэ закъуэм хузэфIэкIар умыгъэщIэгъуэн плъэкIыркъым. А илъэсым ар япэщIыкIэ Урысей Федерацэми, Европэми я чемпион хъуащ! КъыкIэлъыкIуэу Сингапурым щекIуэкIа Япэ НыбжьыщIэ Олимп Джэгухэм езым нэхърэ нэхъ лъэщ зэрыщымыIэр псоми къаригъэщIэн, IэкIуэлъакIуагъ ин зыбгъэдэлъ, техникэ дахэ зиIэ спортсмену зэрыщытыр къигъэлъэгъуэн хузэфIэкIащ! АтIэ, илъэс 16 фIэкIа ныбжь зимыIа бэнакIуэм и дежкIэ а псор ехъулIэныгъэ нэстэкъэ?!
ИгъащIэкIи щыгъупщэнукъым Азэмэти, абы и гъэсакIуэхэми, Iыхьлыхэми 2010 гъэм и бадзэуэгъуэ мазэр. А лъэхъэнэм Сингапурым щекIуэкIа япэ НыбжьыщIэ Олимп Джэгухэм ехъулIэныгъэшхуэ къыщихьащ адыгэ щIалэм - бэнэкIэ хуитымкIэ килограмм 63-рэ зи хьэлъагъхэм я деж щекIуэкIа зэхьэзэхуэм ар псоми щытекIуащ!
Азэмэтбий и ныбжьыр илъэс 16 хъууэ арат. Абы щхьэкIэ къэмынэу, езым нэхърэ илъэскIэ нэхъыжь и хьэрхуэрэгъухэм ар хуэфэщэну япэщIэтыфащ икIи финалым зыщыIущIа, Таджикистаным щыщ Кадиров Баходур къефIэкIыну зы Iэмали иримыту секунд 20-м къриубыдэу хигъэщIащ. Дыжьыныр лъысащ Куржым икIа Мосидзе Ираклий.
НыбжьыщIэ Олимп Джэгухэм я чемпион хъуа Пшыналъэ Азэмэтджэрий Черкесск къалэм дэт «Мамлюк» спорт клубым бэнэкIэ хуитымкIэ сабийуэ зыгъэсэн щыщIидзат. Ставрополь щыIэ СДЮСШОР-м иужькIэ и Iэзагъымрэ зэфIэкIымрэ щыхигъэхъуат. Абы щыгъуэм и тренерхэу Щамырзэ Мухьэрбийрэ Арэшыкъуэ Раулрэ я къару куэд ирахьэлIат щIалэщIэм и ехъулIэныгъэм.
- Сэ сыт щыгъуи сыщIэхъуэпсырт Олимпиадэм сыщыбэнэну, - жиIащ Азэмэтбий дыщэ медалыр кърата иужькIэ журналистхэм щепсэлъам. - Мы илъэсым и пэм тренерхэм хъыбар сагъэщIащ Сингапурым япэ НыбжьыщIэ Олимп Джэгухэр зэрыщекIуэкIынур икIи абы ерыщу зыхуэдгъэхьэзыру щIэддзащ. Жэщи махуи сылэжьэну сыхьэзырт а зэхьэзэхуэм хэтынухэм сахэхуэн папщIэ. Ар Iуэху тынштэкъым – Урысей Федерацэми Европэми щымащIэкъым си ныбжьым ит спортсмен лъэрызехьэхэр. ЩытыкIэр нэхъ гугъуж ищIырт зы къэралым щыщу бэнакIуитI нэхъыбэ НыбжьыщIэ Олимп Джэгухэм хэт зэрымыхъунум. Бальхинимаев Алдар дэрэ (ари чемпион хъуащ - Ж.З.) ди насып къикIащ. Зэхьэзэхуэм щIидзэным махуэ зыбжанэ фIэкIа къэмынэжауэщ Сингапурым дыкъыщылъэтар. Щхьэусыгъуэр - мыбы дыкъэкIуэным тхьэмахуэ иIэжу Европэм и чемпионатым сызэрыщыIарщ. СрогуфIэ абыи дыщэ медалыр къызэрыщысхьам. Зэпеуэ гугъум сызэрыхэтам щхьэкIэ къэмынэу, Сингапурым сыкъыщысам си Iэпкълъэпкъыр жант, ауэ жэуаплыныгъэшхуэ зыпылъ Iуэхугъуэ къызэрыспэщылъым хуабжьу сигъэпIейтейрт. Тренерхэм а гузэвэгъуэр сщхьэщахащ. КъищынэмыщIауэ, сытригъэгушхуащ Аджигов Руслан ди къэралым щхьэкIэ япэ дыщэ медалыр алыдж-урым бэнэкIэмкIэ къызэрихьам. Дэтхэнэ зы зэIущIэми текIуэныгъэм сыщыхущIэкъуащ икIи си гуапэщ фIыкIэ къысщыгугъахэр зэрызмыгъэщIэхъуар. Иджы мыбы къыщысхуагъэфэща дыщэ медалым сеплъурэ къызгуроIуэ балигъхэм я Олимп Джэгухэм сыхэтын папщIэ слъэкI къэзгъанэ зэрымыхъунур.
Олимпиадэр къэзыхьа бэнакIуэ ныбжьыщIэм и япэ гъэсакIуэ Шэрджэс Хъызыри абы щыгъуэм и гуфIэгъуэр, дауи, гъунэншэт.
- Азэмэтбий етIуанэ классым щеджэрт, си деж зигъэсэну къыщыкIуам, - жиIэрт абы. - Хуабжьу згъэщIэгъуауэ сощIэж ар зи сабиягъыр Псыжь къуажэм нэс къикIыурэ махуэ къэс Черкесск къалэм къызэрыкIуэу щытар, ерыщу зыгъэсэным зэрызритар. Япэ махуэхэм къыщыщIэдзауэ къигъэлъэгъуа и Iуэху бгъэдыхьэкIэмкIэ сэ гурыIуэгъуэ сщыхъуат абы еш зэримыщIэнур, и пщэ иплъхьар пылъхьэншэу зэригъэзэщIэнур, хьэл-щэн дахэ зэриIэр. ЗанщIэу жысIэнщи, Азэмэтбий нэгъуэщIхэм къащхьэщыкI къаруушхуэ зыхэлъу, зэфIэкI лъагэрэ лъэкIыныгъэшхуэрэ зиIэу зэи щытакъым. Ауэ адрей си гъэсэнхэм къазэрыщхьэщыкI абы хэлъщ - щыбанэкIэ зыгуэркIэ щыуагъэ IэщIэкIамэ, напIэзыпIэм ар зэзыгъэзэхуэж Iэмал нэхъыфI дыдэр къэзыгъуэтыф бэнакIуэ псынщIэщ! ПсынщIагъ пхэлъу угупсысэным мыхьэнэшхуэ иIэщ ущыбанэм деж. КъищынэмыщIауэ, Азэмэтбий зэ жепIам етIуанэу къытебгъэзэжын хуейкъым: хэплъхьэр занщIэу зыщIэзышэщ, еш зымыщIэщ, бэнэкIэ лъабжьэ быдэ зиIэщ, бэшэчщ. А псом ищIыIужкIэ, зэрыныбжьыщIэм емылъытауэ, акъыл тIысарэ дуней еплъыкIэ тэмэмрэ зиIэщ.
Спортсменым сыт хуэдэ зэфIэкI бгъэдэлъми, зэпеуэхэм мыкIуэфмэ, спорт утыку имыхьэфмэ, и зэфIэкIыр здынэсам къыщынэжынущ. Ар къилъытэри, хьэрычэтыщIэ Арэщыкъуэ Рауф Ставрополь къалэм 2004 гъэм къыщызэIуихащ «АРР» клубыр. Абы кърашалIэу щIадзащ Урысей Ипщэм и бэнакIуэ ныбжьыщIэ нэхъыфI дыдэхэр. Дауи, апхуэдэхэм яхэхуащ Пшыналъэ Азэмэтбий икIи щыкIуа 2009 гъэм щегъэжьауэ и Iэзагъым хэпщIыкIыу хигъахъуэ хъуащ. И ехъулIэныгъэ инхэр къыщыкIуэнуми куэдрэ дыпигъэплъакъым - Урысей Федерацэми, Европэми, Олимп Джэгухэми ныбжьыщIэхэм щрагъэкIуэкIа зэхьэзэхуэхэм къыщыпэхъун 2010 гъэм къыхэкIакъым!
«АРР» клубым и цIэр лъагэу зыIэта спортсменым и гугъуехьыр псыхэкIуадэ хъуакъым. Дунейпсо утыкум зи цIэ щезыгъэIэта Азэмэтбийрэ абы и япэ гъэсакIуэ Шэрджэс Хъызыррэ клубым и президент Арэшыкъуэ Рауф машинэ псынщIэ тыгъэ къахуищIу къригъэблэгъэжащ.
ИужькIи ехъулIэныгъэфIхэр иIащ Пшыналъэ Азэмэтбий. ЛъагапIэщIэхэр и плъапIэу ар щIэхъуэпсырт балигъхэм я Олимп Джэгухэм щытекIуэну. Дэри фIыкIэ дыхуэхъуапсэрт спортым япэ лъэбакъуэхэр гуфIэгъуэкIэ щызыча Пшыналъэ Азэмэтбий Олимп чемпионхэу Къардэн Мурат, Хъущт Аслъэнбэч, нэгъуэщI адыгэ щIалэ бэнакIуэ цIэрыIуэхэм я лъэужь дахэм ирикIуэну. АрщхьэкIэ, псори узэрыхуейм хуэдэу хъурэ? Илъэс зыбжанэ дэкIащ абы и текIуэныгъэ инхэмкIэ дызэримыгъэгуфIэжрэ. Апхуэдэу щыт пэтми, Азэмэтбий и къару илъыгъуэ дыдэщ, и ныбжьыр илъэс тIощIрэ тхурэ хъуауэ. А зэманращ спортсменым и зэфIэкI псори къыщызыкъуихыфыр икIи дыщогугъ Пшыналъэм и иужь псалъэр бэнакIуэхэр щызэрызехьэ алэрыбгъум иджыри щыжимыIауэ.
