Нальчикде "Исламда юйдегили болуу эм юйюр" деген регионла аралы илму-практика конференция болгъанды. Аны КъМР-ни Граждан обществону институтлары бла байламлыкъла жюрютюу эмда миллетлени ишлери жаны бла министерствосу, Муслийманланы дин управлениясы къурагъандыла. Форумну ишине Шимал Кавказны республикаларыны дин управленияларыны келечилери эм дагъыда Къалмукъдан, Краснодар крайдан, Адыгеядан да дин ахлула, районланы бла шахарланы администрацияланы башчыларыны орунбасарлары, асламлы информация органлада ишлегенле да къатышхандыла.
Аланы КъМР-ни граждан обществону институтлары бла байламлыкъла жюрютюу эмда миллетлени ишлери жаны бла министрини къуллугъун толтургъан Анзор Курашинов алгъышлагъанды эмда заман табып келгенлери ючюн ыразылыгъын билдиргенди.
Андан сора КъМР-ни Муслийманларыны дин управлениясыны орунбасары Алим Сижажев сёлешгенди. Ол бу тюбешиу адамлагъа Сыйлы Къуранда юйюрню юсюнден къалай жазылгъанын эсгертир мурат бла къуралгъанын айырып айтханды. «Кёп да мычымай айырылгъан юйюрле аслам бола баргъанларын кёрюп турабыз. Аны юсюнден сёлеширге, бирге мадар излерге керекди. Биз, Шимал Кавказны битеу республикаларында да ол затха асламланы эслерин буруп, чачылгъан юйюрлени санын азайтыу жаны бла ишни къолгъа алгъанбыз",-дегенди ол.
ДУМ-ну таматасы Хазретали Дзасежев а исламда юйюр къурау Аллахдан келгеннге саналгъанын эсгертгенди. "Алай эсе уа, ол жумушнуэтерге тебиреген адамла Аллахны эмда жамауатны аллында борчлу болгъанларын унутмазгъа керекдиле. Юйюр къурау - ол бек жууаплы ишди, аны себепли хар адам да алгъа къараргъа эмда кесини кючю неге жетерге боллугъун да ангыларгъа борчлуду",- дегенди дин къуллукъчу.
Ол акъыл этгенден, бусагъатда жаш адамла ашыгъышлы къош къурап, аны чачхан да женгил этедиле. «Бу ишде ата-аналадан да кёп зат къалады. Къызларына: «Эрге бар да, бюсюремесенг, айырылырса да келирсе, юйде жеринг хазырды",- дегенлени аз эшитмегенме… Бюгюн тийишли мадарла этмесек, тамбла неге келлигибиз белгилиди", - дегенди Хазретали Дзасежев.
Шимал Осетия-Аланияны муфтийи Хаджимурат Гацалов а быллай шартла келтиргенди: Шимал Кавказны регионларында чачылгъан юйюрлени саны къыркъ жетиден элли процентге дери ёсгенди. Хар экинчи юйюр айырылады. Эр кишиле экинчи,ючюнчю кере юйдегили бола эселе да, тиширыуланы асламысы уа эрге бармай къаладыла.
Ол Шимал Осетияда тиширыуланы юйюрде унукъдуруудан къоруулагъан тюрлю-тюрлю организацияла къуралгъанларын да билдиргенди. Анга жораланып «тёгерек столла» бардырыладыла, энчи биригиуле да жаратыладыла. Ол мадарланы бир жол болгъан эки осал ишден сора этерге тюшгенди: жаш тиширыу баш иеси асыры унукъдургъандан, кесин асханды, экинчисин а эри тюйюп ёлтюргенди.
Андан сора да, муфтий айтханнга кёре, кёп юйюрлени чачылыуларыны сылтауу наркотикледиле.
Адыгеяны бла Краснодар крайны муфтийини орунбасары Ибрагим Шхалахов алада юйюр къураргъа тебирегенле энчи бланкга-заявлениягъа къол салгъанларын билдиргенди. Анда бир ненча соруугъа жууапла берирге керекди. Ала уа жаш адамла магъаналы атлам этгенлерин ангылагъанларын бла къалгъанларын ачыкълайдыла. Дагъыда эрге барыргъа тебиреген хар къызны да кесини уалийи (насийхатчысы, анга къарагъан,юйретген адамы) болургъа керекди. Ансыз некях да этилмейди.
Ибрагим Шхалахов эки- юч къатын алыуну юсюнден да оюмун айтханды. «Ол кёп кавказ халкълагъа магъаналыды. Аны бла байламлы сорууну форумну резолюциясына кийириуню дурус кёреме»,-дегенди.
Чечен Республиканы Муслийманларыны дин управлениясыны баш специалисти Имран Салимов алада да къуралгъан юйюрню жазыу жаны бла энчи бланк жарашдырылгъанын билдиргенди. Анда ислам диннге тийишлиликде юйюр къураргъа дегенлени эркинликлери эм борчлары жазыладыла. Сёз ючюн, тиширыу уллу сылтау болмай айырылама дей эсе, баш иесине ахча тёлерге керекди. Юйюр эр кишини хатасындан чачыла эсе уа, ахчаны ол тёлейди.
Имран Салимов айтханнга кёре, 2017 жылда Чеченде битеумиллет граждан форум болгъанды. Аны къурагъанла атына "Юйюр институтну кючлендириу, жангыртыу, адеп-къылыкъ эмда юйюр хазналаны сакълау" деп атагъандыла. Форумну резолюциясында исламны эсге алып юйюр къурауну мардалары тохташдырылгъандыла. Эр кишини бла тиширыуну борчлары шарт жазылгъандыла. Ол санда, эр киши къатыны бла айырылды эсе, сабийле аталары бла къала эселе, аналары ала бла кёрюше турурча онгла къураргъа керекди.
Салимовну оюмуна кёре, юйдегили болургъа тебиреген жаш адамла борчлу халда анализле берип, ВИЧ-инфекциягъа, гепатит В,С эмда башха жукъгъан ауруулары болмагъанларына шагъатлыкъ къагъыт аладыла, аны иймамгъа келтирип бередиле.
Чечен Республикада дагъыда айырылып тургъан эрни бла къатынны бирге жарашдырыу жаны бла да кёп мадарла этиледиле. Алагъа деп энчи телефон номерле тохташдырылгъандыла, "Интернет -приёмный" (социал сетьледе аккаунт -Инстаграм) да ачылгъанды. Алай бла 4075 айырылгъан юйюрден 1852 жангыдан жарашып, бирге къошулгъандыла.
Салимов чертгенича, ол ишлени хайырындан Чеченде айырылгъан юйюрлени саны бек азды.
Конференцияда Черек районну администрациясыны башчысыны орунбасары Улбашланы Сахадин, Къалмукъдан , Дагъыстандан да келгенле сёлешип, кеслерини оюмларын айтхандыла. Ахырында Алим Сижажев проектге къатышханла республиканы районларына барып, эллиле бла тюбешгендиле. Аллай тюбешиулени эсеплери уа власть органланы, ЗАГС бёлюмню эм башха организацияланы жууаплы адамлары бла сюзюллюкдюле эмда андан сора тийишли документ къатыл этилликди, деп билдиргенди.
