Къытайны Россей Федерацияда Посольствосуну делегациясы ол къыралны Энчи эмда Толу эркинликли келечиси Ли Хуэни башчылыгъында тюнене Къабарты-Малкъарда болгъанды. Правительствону юйюнде къонакълагъа КъМР-ни Башчысы Юрий Коков, республиканы Парламентини Председатели Татьяна Егорова, премьер-министр Мусукланы Алий, Къырал Думаны депутаты Геккиланы Заур, министерстволаны, районланы, шахар округланы, Сатыу-алыу промышленность палатаны башчылары эм бизнесни келечилери тюбегендиле.
Посол бла бирге РФ-ни Федерация Советини Председателини орунбасары Ильяс Умаханов да келгенди. Тюбешиуде сёз эки жанына да файдалы байламлыкъланы къурауну юсюнден баргъанды.
Юрий Коков, къонакъланы алгъышлай, Къабарты-Малкъаргъа быллай даражалы делегацияны келгени бек магъаналы болгъанын чертгенди. Регионну айнытыугъа, мында ахшы башламчылыкълагъа себеплик этиуге тири къатышханы ючюн Ильяс Умахановха да ыразылыгъын билдиргенди. Къытай къыралыбызны экономика эм политика жаны бла энчи партнёру болгъанын, аны бла кёп бёлюмледе ишчи, хайырлы байламлыкъла къуралгъанларын да белгилегенди. Ол а арада ышаныулукъ бла тенглик айный баргъанларын кёргюзтеди, дегенди.
-Терк тюрлене баргъан дунияда бизни къыралларыбызны араларында стратегиялы партнёрлукъну магъанасы уллу болгъанын РФ-ни Президенти Владимир Путин бла КъХР-ни Председатели Си Цзиньпин да белгилегендиле. 2018-2019 жылланы эки къыралны регионларыны араларында байламлыкъла кючленнген жыллагъа саналгъанлары да аны шарт кёргюзтеди, - дегенди Юрий Коков.
Ол Къабарты-Малкъарны бла Къытайны араларында ишчи байламлыкъла да айный баргъанларын белгилегенди. Анга шагъатха талай белгили инвестиция проектни бирлешип тамамлауну юсюнден келишимле къабыл этилгенлерин да келтиргенди эмда «Этана» промышленность комплексни энчи белгилегенди. «Республикабызны экономикасына ол бек уллу себеплик этеригине сёз да жокъду. Аны бла бирге Россейни бла Къытайны араларында халланы кючлендириуде да тийишли жер аллыкъды. Проектни Владимир Путин да дурус кёргенди», - дегенди.
- Къытайны къырал нефть эмда газ корпорациясы (CNPC) бла 2015 жылны ахырында бу проектни бардырыу жаны бла келишим этилген эди, - деп эсгертгенди Юрий Александрович. - Ызы бла Санкт-Петербургда РФ-ни Правительствосуну башчысы Дмитрий Медведев бла Къырал советини премьери Ли Кэцян тюбешгенлеринде, биз ол къыралдан эки уллу корпорация бла бу проектни жашауда бардырыу жаны бла келишимге къол салгъанбыз.
Былтыр Си Цзиньпин бла Владимир Путин Москвада тюбешгенлеринде, энтта да бир магъаналы документни – КъМР-ни тийресин ышаннгылы айнытыу жаны бла келишимни къабыл этгенбиз. Аны болжалы 2040 жылгъа дери созулады, кеси да экология, энергетика, транспорт инфраструктура, социал сфера, туризм, агропромышленность комплекс, илму, инновацияла бёлюмле бла байламлыды.
Аны чеклеринде республиканы шёндюгю тазалаучу системала бла жалчытыргъа, экологиялары кирленнген жерлени жашиллендирирге, аланы рекультивация этерге, транспорт-логистика, курортология эмда медицина арала, аш-азыкъ жарашдырыучу производствола къураргъа, электрокючню кёбейтирге, халкъла аралы туризмни айнытыргъа, программаланы тамамлаугъа илму-методика жаны бла себеплик этерге умут барды.
Ол келишимле эмда бирге ишлеуде сынам бизге эл мюлкде, агро-, этно-, эм экология туризмде, альпинизмде эмда тау лыжала спортда да хайырлы байламлыкъла къураргъа боллугъун кёргюзтедиле. Конфуций былай айтханды: «Заманны, сёзню, онгланы артха къайтарыргъа амал жокъду». Биз да аланы ычхындырмазбыз деп ышанама.
Посолу Ли Хуэ Къабарты-Малкъаргъа бек сюйюп келгенин, анга мында жарыкъ бетли тюбегенлерин белгилегенди. «Къыралларыбызны эмда башчыларыбызны араларында шуёх байламлыкъла терен айный баргъанлары, сёзсюз, барыбызны да къууандырады»,-дегенди. Шимал Кавказда, ол акъыл этгенден, уллу инвестиция проектлени тамамларгъа кёп онг барды.
Ахыры. Аллы 1-чи бетдеди.
Ол санда Къабарты-Малкъар да тийишли жерни алады.
Аны айтханда, Ли Хуэ бизни республиканы арт жыллада талай бёлюмледе жетишимлерин белгилегенди. Эл мюлкге, туризмге, гитче эмда орта бизнесни айнытыугъа бегирек да эс бургъанды. Тырныауузда вольфрам-молибден магъаданны чыгъарыу жаны бла проектге уллу багъа бичгенди, «Этана» промышленность комплексни къурау да терк атламла бла бардырыллыгъына ышаннганын айтып, Къытай анга бир миллиард доллар бёлгенин билдиргенди.
Ол дагъыда Къытайны посольствосунда бизни республиканы презентациясын къураргъа боллугъун белгилегенди эмда аны бардырыргъа не жаны бла да себеплик этерге сёз бергенди. Дагъыда Нальчикни бла аны къыралында бир шахарны арасында къарындашлыкъ байламлыкъла къураргъа чакъыргъанды. Къабарты-Малкъарны Башчысына уа къонакъбайлыкъ этгени ючюн жюрекден ыразылыгъын билдиргенди.
Ильяс Умаханов а бизни къыралда жетмишден артыкъ регион Къытай бла тынгылы ишчи байламлыкъла къурагъанларын айтып, аланы санына Къабарты-Малкъар да киргенине ыразы болгъанын белгилегенди. «Этана» комплексни башчысы Сергей Ашинов а энди къураллыкъ промышленность кластерни техника энчиликлери бла шагъырейлендиргенди. Ол он секторгъа бёлюнюрюкдю: энергетика, транспорт логистика, производстволу, жарашдырыучу, станокла ишлеучю, инструментле чыгъарыучу. Проектни къыйматлылыгъын быллай шарт кёргюзтеди: 2030 жылгъа комплекс бир жылны ичинде онбеш миллиард доллар файда берликди. Россейни бла Къытайны арасында товарланы сатыу-алыу а 65 процентге кёбейирикди.
Къонакъланы республиканы онглары бла КъМР-ни экономиканы айнытыу министри Рахайланы Борис шагъырейлендиргенди. Мында экономикада белгили жерни агропромышленность комплекс алгъанына эс бургъанды, туризм эмда энергетика бёлюмле да тири айный баргъанларын белгилегенди. Аны хайырындан арт тёрт жылны ичинде регионну битеулю продуктун (ВРП) кёп къалмай юч кереге кёбейтирге къолдан келгенди, дегенди. Ол эл мюлкде, ол санда малчылыкъда, тахта кёгетчиликде, терек бахчачылыкъда, жемишчиликде эмда жарашдырыучу производстволада талай уллу инвестиция проектле бардырылгъанларын да эсге салгъанды.
Ызы бла Къабарты-Малкъар Республиканы Сатыу-алыу палатасы бла Къытайдан «Greenwood» халкъла аралы кёрмюч комплексни арасында байламлыкъ къурауну юсюнден меморандумгъа аланы башчылары Гукетлов Хасан бла Фу Янзе къол салгъандыла. Туризм жаны бла келишимни КъМР-ни курортла эмда туризм министри Шогенцуков Мурат эм «Greenwood Tour Expo» компанияны толтуруучу башчысы Сей Хуа къабыл этгендиле. Ол компанияны атындан Сей Хуа дагъыда «Элбрусну курортлары» акционер общество бла байламлыкъла къурауну юсюнден келишимге аны башчысы Беккаланы Хыйса бла бирге къол салгъандыла.
Тюбешиуню ахырында Юрий Коков, Ильяс Умаханов эм Ли Хуэ журналистлени сорууларына жууапла бергендиле. Ала анда аллындан айтхан сёзлерин къайтарып белгилегендиле.
