Къыш не кёп созулургъа кюрешсе да, кетди. Энди биз аурумай, къыйналмай, жашап башларыкъбыз…огъесе алай тюйюлмюдю? Асламыбыз ангинадан  жаланда жауунла кёп жаугъан, желле ургъан, шулпулу кезиуледе, аякъларыбыз сууукъ болгъанда, жамауат транспортда чючгюрюучюле бла бирге айланнганда, сууукъ апчытхан  коллегаларыбыз бла офисде ишлегенде аурурукъ сунабыз. Врачланы оюмлары башхады.  Медицинаны статистикасы шартды: жай ангина кенг жайылгъан аурууду. Жай кезиуде аурургъа къоркъуу бек уллуду. Аны ахыры къыйын болургъа боллукъду.

Аны юсюнден лорврач, фониатр Азаматланы Элеонора былай айтханды: 

-Жайда тамагъыгъыз ачый эсе, ашны да къыйналып жута эсегиз, бара- баргъанда ала кетерле деп турмагъыз. Аны баш шарты – чархыгъызны температурасыны терк тюрлениуюдю. Барыбыз да иги билген болумну алайыкъ.  Къызыу жай кюнде сиз суу неда мороженое алыргъа, бир кесек солургъа деп салкъын, кондиционери болгъан тюкеннге киресиз. Сиз тюкенде он минутдан кёп турмайсыз. Болсада, ол кезиучюк окъуна толу жетерикди сизге сууукъ урургъа.

Биз барыбыз да сюйген пляжда солууда да барды къоркъур зат. Кюнде къызып, сууукъ сууда жууунуу къалай хычыуунду! Ма ол кезиуде саныбызны температурасы  бек терк тюрленеди. Саулукъгъа уллу зарандыла сууукъландырылгъан суула да. Аланы уа бек кёп ичедиле солуучула  кюн узуну. Сизни чархыгъыз алайсыз да хауаны терк-терк тюрлене тургъаныны хатасындан уллу басынчакълыкъны сынайды. Ол болумда ангинадан аурур ючюн, бир мороженоени ашасагъыз окъуна, тамам боллукъду.

Жарсыугъа, сууукъ ауруулагъа жайда биз аз эс бурабыз, къышдан  эсе. Ол бек уллу алданыуду. Жай ангина бек апчытыргъа болады. Анга къажау багъыу болмаса эм аны сууукъ къакъгъан сунуп къойсала. Ангинаны ахыры жюрек ауруугъа, ревматизмге, артрозгъа  жетерикди, солуу, къан тамыр органланы аурутурукъду, гайморит, синусит аурууланы къозгъарыкъды, пневмонияны айнытырыкъды.

Жай ангина хыйлачы болгъанын  ууакъ сабийле бла солургъа башха хауа болумлары болгъан зонагъа солургъа барлыкъ ата-анала да билирге керекдиле. Унутмагъыз: солууну биринчи он кюнюнде сабийни чархында тюрлениуле боллукъларын – исси хауагъа,  жангы болумгъа жарашыргъа керекди. Хауаны иссилиги бла сууукълугъу терк-терк алышына тургъанда, сабийни иммунитети (къорууланыу кючю) къарыусузланады. Алай эсе, жол аптечканы къурагъанда, бек керек затланы жыйышдырыгъыз, антисептикалы дарманланы алыгъыз, тамакъ ауруса, мычымай хайырланыгъыз. Андан сора  да, жётелге, башха сууукъ ауруулагъа къажау дарманланы да унутмагъыз.

Жай ангина сизге тийген эсе уа, созмай андан къутулур мадарла этерге керекди. Бек алгъа ол ауруу къыйнаргъа боллугъун эсге алып,  врачха  барыгъыз. Кесигиз-кесигизни багъып, сау этерге кюрешиу  болмачы затды! Ангинагъа къажау кюрешде  бактериялагъа къажау дарманла кенг халда хайырланыладыла, ала ангинаны къозгъаучулагъа – стафилококга, стрептококга, пневмококга  эм  башха бактериялагъа къажау хайырланыладыла.

Тамакъны къызаргъанын эм ачыгъанын кетерир ючюн, аны чайкъау кенг хайырланылады. Спрейлени, пастилкаланы неда  леденецлени хайырланыгъыз. Алада антисептикле бар эселе, бек игиди. Къорууланыучу кючлени тирилтирге иммунностимуляторланы хайырланыгъыз, ала чархны къорууланыу кючюн кёбейтедиле, сёз ючюн, аскорбин кислотаны.

Ауругъан эсегиз,жылы, суусун затланы кёп ичигиз; ашны жутханда къыйнала эсегиз, биринчи кюнледе суусунлу ашланы - шорпаны эм тахта кёгетледен этилген пюрени  ашагъыз. Кючлю эм татлы ашарыкъланы ашамагъыз. Тёшекде жатып туругъуз, артыкъда температурагъыз мардадан озуп эсе.

Къалай билирге боллукъду ангина башланнганын? Ол къыйын тюйюлдю,  аурууну кенг жайылгъан шартларын эсге тюшюрсегиз. Ашны жутханда, тамакъ бек ачыйды, жикле эм бел да къыйнайдыла. Саныгъыз мыккыл боллукъду, температурагъыз 39-40 градусха дери кётюрюллюкдю,тер басып, башыгъыз да аурурукъду. Ашны алгъынча ашаяллыкъ тюйюлсюз, тёбен жаякъны безлери бла тамакъ минчакълары кёберикдиле. Тамагъыгъыз къызарып, ирин этерге окъуна боллукъду. Не кесигиз, не сабийигиз аурусагъыз, сау болурбуз деп, юйде олтурургъа жарамайды, теркирек врачха жетерге керекди. Температурагъыз бийик эсе, врач кеси юйюгюзге келликди.

Байсыланы Марзият.