Бызынгыда жашагъан Тёппеланы Роза не заманда да тёгерегиндегилеге жарыкълыкъ келтиргенлей турады. Элни Маданият юйюнде чыгъармачылыкъ иш жаны бла башчы болуп, къызчыкъланы бла жашчыкъланы тепсерге, жырларгъа, къобуз согъаргъа да юйретеди.
– Кёп заманны Маданият юйюбюзде жылыу болмай, къыш айлада сабийле да келмей къыйналыучу эдик. Жылдан-жылгъа ишибиз тюзеле, концертлерибизге уа адамла да кёп санда келе башлайдыла, аланы кёрген сабийлени кёллери да кётюрюледи. Байрамлагъа да тири къатышабыз. Элден ёрге чыгъып, чекчи аскерле къуллукъ этедиле. Алагъа да, барып, концерт программабызны кёргюзтебиз. Ала да бек ыразы боладыла, бир-бирледе бизге да келедиле. Жыл сайын Шыкъыда малкъар литератураны мурдорун салгъан Мечиланы Кязимни юйю болгъан жерге, закийни назмуларын окъуу жаны бла эришиуле бардырыладыла. Бызынгыны Маданият юйю алагъа тири къатышады. Мен художестволу башчы болгъаным къадарда, сабийлени фахмуларын ачаргъа бютюн иги онгла болсала сюеме. Гитчеле ол затлагъа табынсала, окъургъа, кеслерин тап жюрютюрге да итинедиле, телефонладан да айырыладыла, - дейди Роза.
Аны фахмулу сабийлени ачыкълау жаны бла къыйыны зырафына кетмейди: ол юйретген къызчыкъла бла жашчыкъла районда, шахарда да бардырылгъан конкурслагъа къатышып, биринчи, экинчи жерлеге тийишли болуп къайтадыла.
Къобузда согъаргъа уа кимден юйреннгенсе, деген сорууума уа Роза былай жууаплагъанды:
– Мени уллу анам, аны анасы, кесими анам да ариу жырлагъандыла, къобузда да согъа билгендиле. Алагъа ол фахму Аллахдан келгенди, мен а аладан юйреннгенме. Школну бошагъанымдан сора Нальчикде маданият училищеге окъургъа киргенме. Сёзсюз, анда алгъан билимим да жарагъанды. Аны бошап чыкъгъанымдан сора уа, Къашхатау элде «Дыхтау» тепсеу ансамбльге къобузчу этип аладыла. Ызы бла аны художестволу башчысы болуп да тёрт жыл ишлейме, - деп эсгереди ол заманланы Роза уллу сюймеклик бла.
«Дыхтау» той-оюн къауум а жайлыкълагъа, малчылагъа, эл мюлкде ишлеген башхалагъа барып, концерт программаларын кёргюзтюп къайтыучу эди. Алагъа бир ыйыкъгъа эки-юч кере окъуна барыргъа тюшюучю эди тау жайлыкълагъа. Ол заманда уа, сёзсюз, жолла да доюн тюйюл эдиле, болсада жаш адамла, къоркъуп, артха бир заманда да къайтмагъандыла. Алай бла ала жарыкълыкъ элте эдиле малчылагъа.
1974 жылда уа Черек районну маданият бёлюмюню оноуу бла Роза Бызынгыда клубда художестволу башчы болуп ишлерге барады. Андан бери тау элни жаш тёлюсюн музыканы, жырны, тепсеуню сюерге юйретиу бла жашауун къаты байламлы этгенди. Узакъ жетмишинчи жыллада тау элде къобузчула да кёп тюйюл эдиле. Тёрт ай ишлегенден сора, жемталачы къызны Тёппеланы Абдулхалим анасына келин этеди. Алай бла Бёзюланы къызлары, элде орналып, жашап башлайды. Бу юйюрге сабийле да тууадыла, элде андан сора къобузда согъа билген адам болмагъаны себепли, Розагъа жангыз кесине ишлерге тюшеди.
– Къарындашым Абдулхалим, баям, аны жарыкълыгъы, чамны, лакъырданы, жырны, тепсеуню сюйгени ючюн жаратхан болур эди, деригим келеди. Ол кеси да хунерсиз тюйюл эди - агъачха, ташха жан салгъанча эди, жырлагъан да аламат этгенди. Кертисин айтсам, бизни юйюрюбюз барысы да жарыкълыкъны бек сюйгенди. Ол себепден Розаны ишден бир кюн тыймагъанбыз. Бюгюнлюкде да, бирге жыйылсакъ, той этмей къоймайбыз. Роза бла бирге эрттегили халкъ жырланы да айтыучубуз. Жаш адамла уа алагъа тынгыларгъа бек сюедиле, – дейди Розаны къайын къызы Холаланы Суйбат.
Жарсыугъа, Абдулхалим эртте ауушханды, болсада Роза къызларын, жашын да ёсдюргенди, окъутханды. Жашы белгили жырчы Тёппеланы Алимди. Эки къызы да юйдегили болуп, сабийле ёсдюредиле. Розаны, элде жамауатны арасында намысы, сыйы жюрюген огъурлу адамны жашаууну баш магъанасы сабийлери бла туудукъларыдыла. Аланы жетишимлерине къууана, жашауну андан ары сюреди.
Холаланы Марзият.
Суратда: Роза сабийлери бла туудукъларыны арасында.
