КъМР-ни саулукъ сакълау министри Рустам Калибатов журналистле бла тюбешиуде жылны ичинде тамамланнган ишлени эсеплерин белгили этгенди. Сёз «Саулукъ сакълау» миллет проектни, медицинаны кадрла бла жалчытыуну, льготалы дарманланы, диспансеризацияны мадарларын кенг сингдириуню, медицинаны  биринчи бёлюмюн  тынгылы жангыртыуну юслеринден баргъанды. 

Дарманла

Журналистлени министрге соруулары кёп болгъанды. Биринчиси  льготалары болгъан инсанланы дарманла бла хакъсыз жалчытыуну юсюнден эди. Рустам Михайлович билдиргенича, дарманла бла жалчытыуну система халгъа келтириу жаны бла уллу иш тамамланнганды.
2018 жылда уа бу жумушлагъа республикалы бюджетде жаланда 265 миллион сом салыннган эди, бюгюннге уа бу тарихле иги да ёсгендиле эмда 845 миллион сом болгъандыла. Алай бу ахча да битеу кереклеге жетмейди.
– Бюгюнлюкде саусузлагъа керекли дарманланы качествосу игиленнгенди, жангы дарманла чыгъадыла, ол санда молекулярно-генетика жаны бла байыкъландырылгъанла. Аны бла бирге уа   багъалары да ёседиле. Алай бла бюгюнлюкде саусузлагъа 1,7 миллиард сом керекди, – дегенди министр.
КъМР-ни Башчысыны буйругъу бла сахарный диабет ауруудан къыйналгъан сабийле барысы да монитор эм алагъа керекли затла (глокометр, тест полоска) бла хакъсыз жалчытылынадыла.  Рустам Михайлович билдиргенича, ол жаны бла программа былтыр ишлеп башлагъанды. 
Дагъыда онкология аурууну багъыуда дарманла да тюрленнгендиле. Юч-тёрт жыл мындан алгъа Онкология диспансерге химиялы дарманлагъа 300-400 миллион сом жетгенди, алай   былтыр 1,2 миллиард сом къоратылгъанды. Жылны ичинде орта эсеп бла молекулярно-генетика жаны бла 400 тинтиу бардырылады. «Ызы бла уа аурууну багъарча багъалы дарманла жазыладыла. Быйыл бу аурууну багъыугъа 2,4 миллиард сом керек боллугъу белгиленеди», –деп къошханды министр.
Алай бла бюгюнлюкде льготалары болгъанлагъа дарманланы сатып алыргъа 2,1 миллиард сом керекди. Юсюбюздеги жылда регион бюджетде бу жумушлагъа салыннган ахча 200 миллион сомгъа кёбейтилип, миллиарддан аслам боллугъу белгиленеди. Анга федерал арадан берилген  ахча да къошуллукъду. 

Миллет проект
«Саулукъ сакълау» миллет проектде белгиленнген жумушланы республика барысын да толтургъанын билдиргенди министр.  Ол санда медицинаны биринчи бёлюмюн тынгылы жангыртыуну чеклеринде 12 организацияда тийишли ишле бардырылгъандыла, энтта 2 объектни къурулушу башланнганды. 
Программа жашауда бардырылып башланнганда уа, элледе бла шахарлада 233 объектни тапландырыргъа кереклиси ачыкъланнган эди. Аладан 51-ни болуму бютюнда къоркъуулу болгъанды.  
Биринчилени санында  районлада больницаланы  поликлиника бёлюмлерин жангыртыргъа борчла салыннгандыла. Проектле аяулу технологияла сингдирилип  бардырыладыла: адамла бирге кёп жыйылмазча  мадарла къураладыла, мекямгъа кирген, чыкъгъан жерле да энчидиле. Къурулуш жумушла бла бирге   медицина оборудование да келтириледи:   флюорограф, маммограф, рентген, УЗИ,    эндоскопия техника, лабораториялагъа керекле да. «Къурулуш битгени бла, поликлиника къысха заманны ичинде ишлеп башлайды. Бизни ол жаны бла юлгюбюз барды: 3-чю номерли поликлиника. РФ-ни саулукъ сакълау министри Михаил Мурашко республикагъа жолоучулукъну кезиуюнде анда болуп, битеу технология излемле сакъланнганларына иги багъа берген эди», – дегенди министр.
Озгъан жылны ичинде «Саулукъ сакълау» миллет проектни чеклеринде Нальчикде 2-чи эм 3-чю поликлиникала, Республикалы кёп профильли сабий араны 2-чи эм 4-чю поликлиника бёлюмлери, Прохладна эм Бахсан районлада ара больницаланы поликлиника бёлюмлери, Терекде сабий поликлиника, Урванда,  Герменчикде, Кичибалыкъда, Урожайноеде, Янтарноеде амбулаторияла тап халгъа келтирилгендиле. 
Кубада бла Элбрусда амбулаторияла ачылыргъа хазырланадыла. Кенжеде амбулаторияны 2025 жылда битдирирге белгиленеди. Болсада, министр  айтханыча, къурулушну терк бардырып, аны быйыл битдирирге борчла салыннгандыла. 
2024 жылны юсюнден айтханда, 5 амбулатория  ишлетирге, энтта 5 объектде тынгылы жангыртыу жумушла толтурургъа белгиленеди. Алай бла программа бошалыр кезиуге битеу поликлиникала шёндюгю излемлеге келишдирилликлерин чертгенди министр. «Болсада къыралны башчысы программаны андан ары толтурургъа башламчылыкъ этгенди да, анга бек къууанырчады. Башында да айтханма, эски мекямла тозурап барадыла, программа уа аланы тап халгъа келтирирге уллу себепликди»,-деп къошханды ол.
«Саулукъ сакълау» миллет проектни чеклеринде ишленнген эки уллу объект быйыл да андан ары бардырыллыкъларын айтханды министр: Онкология диспансер бла Нальчикде 800 адамны жумушлары толтуруллукъ поликлиника. Дагъыда Республикалы клиника больницада приёмный бёлюм ишлетилип башлагъанды. Аны хайырындан хирургия бёлюмню бла къан тамырлагъа бакъгъан араны бирге къошуп, саусузлагъа тап болумла къураллыкъдыла. 

Къоркъуусузлукъ
эм низам
Журналистлени сорууларына жууапла бере, Рустам Калибатов медицинаны баш мураты адамланы саулукъларын сакълау эм игилендириу болгъанын чертгенди. Аурууланы азайтыр ючюн а къыралда бирикдирилген низам кийирилирге керекди. Ол жаны бла жумушла он жыл мындан алгъа башланнгандыла, ол санда Къабарты-Малкъарда да. 
Бюгюнлюкде Росздравнадзорну медицинада къоркъуусузлукъну эм качестволу багъыуну сертификаты республикада 8 учреждениягъа берилгенди, биринчилени арасында уа – Перинатал арагъа. «Ол а учрежденияда саусузгъа къоркъуусуз болумла къуралгъанларына, багъыу бийик даражада бардырылгъанына шагъатлыкъ этеди. Перинатал арада медицина оборудование, инфраструктура шёндюгю излемлеге келишедиле»,-деп чертгенди ведомствону башчысы.
Алай бла Перинатал арада КъМР-де медицина организациялада къоркъуусузлукъну эм качествону сингдириу жаны бла ара къуралгъанды. Ол а къыралны субъектлеринде коллегаларыны билимлерин ёсдюрюрге, алада бу жумушла къалай къуралгъанларын сюзерге эркинлик бергенди. Январьда аны келечилери Владивостокга бла Тюменьнге барлыкълары эм анда коллегаларыны сынаулары бла шагъырейленириклери белгиленеди. 
XVI битеуроссей илму-практика конференцияда уа КъМР-де медицинагъа башчылыкъ этиуню амаллары эм игилеге саналып, КъМР-ни Саулукъ сакълау министерствосу «РФ-ни субъектинде качествогъа башчылыкъ  этиуню эм иги мадары» деген номинацияда хорлагъанды. 
Рустам Калибатов кадрланы хазырлауну, халкъда диспансеризацияны магъанасын ангылатыу жумушланы, саулукълу жашауну жорукъларыны юслеринден да айтханды.
Ахырында Рустам Калибатов Саулукъ сакълау министерствону ишине болушлукъ этген журналистлени ведомстволу саугъала бла белгилегенди.

Абдуллахланы Фатима