«Джылахъстэнейм и кубок» фIэщыгъэм щIэт шыгъажэшхуэ махуищкIэ Тэрч щIыналъэм щекIуэкIащ. Ар я жэрдэмт щIыналъэм ис шууейхэм. Iуэхур къызэрагъэпэщащ «ФиIэпщэ» IуэхущIапIэм и унафэщI ФиIэпщэ Анзоррэ шы зехуэнымкIэ ди щIыналъэм цIэрыIуэ щыхъуа ФочыщIэ Iэдэмрэ. КъызэгъэпэщакIуэхэм яхэтащ шы зыгъэхъухэм ящыщ Тен Анзоррэ Бузд Виталийрэ.

Километр 300 жыжьагъкIэ шыгъажэ ди къэралым зэщ зэрыщекIуэкIауэ щытар. Абыи къалэн нэхъыщхьэу иIар, а гъуэгуанэ жыжьэр шыхэм къызэрызэранэкIыр къахутэнырщ.
КъэпщытакIуэ гупым я унафэщIу щытар Урысейм шы спортымкIэ и федерацэм и къэпщытакIуэхэу Башкировэ Иринэрэ Тимченкэ Иринэрэщ. А федерацэм и лIыкIуэхэу, шыхэм я щытыкIэм кIэлъыплъу Iэщ дохутырхэу Некоз Иринэрэ Вэрокъуэ Жыраслъэнри кърагъэблэгъат.
 Шыгъажэм хэтащ ди республикэм и щIыналъэхэм къикIа шууейхэр. Махуэ бжыгъэкIэ екIуэкIыну шыгъажэр зыхуей хуэзэу, хабзэ псоми тету къызэгъэпэщат. Абы хагъэхьар илъэсибл ныбжьым ит адыгэшхэрщ. Дэтхэнэми махуэ къэс километри 100 плIэ зичыгъуэкIэ гуэшауэ (зэ зичыгъуэ къэс километр 25-рэ) къызэпачын хуейт. Абы хагъэтынутэкъым зы дакъикъэм зи гур 64-рэ нэхърэ ­нэхъыбэрэ къеуэ шыхэр. Шыхэр къэжа иужь я бэуэкIэр зэрызэтеувэжын хуей зэманри ­убзыхуат - ­дакъикъэ 20, загъэпсэхуну дакъикъэ 40. КъэпщытакIуэ гупым хэтхэмрэ Iэщ дохутырхэмрэ ягъэува жыпхъэм темыхуэ дэтхэнэри шыгъажэм къыхагъэкIыну хуитт. А жыжьагъ къагъэлъэгъуам зы сыхьэтым ику иту километри 10 нэхъ хуэму укIуэну ­ухуиттэкъым, ауэ дапхуэдизкIи зэрыпхузэ­фIэкIкIэ нэхъ хуа­бжьу ужэ хъунут. Зэпеуэм хагъэхьар адыгэ­шым и паспорт зиIэхэмрэ чип зыкIэ­рылъ шыхэмрэщ, апхуэдэу шууейми и паспорт иIэн, шым и узыншагъэр зэрытэмэмыр иту Iэщ дохутырым кърита тхылъымпIэр дащIыгъун хуейт. 
Хабзэм ипкъ иткIэ, къагъэлъэгъуа гъуэгуа­нэр нэхъ псынщIэу къызэзынэкIрат текIуэр. Япэ увыпIэр къэзыхьым сом мин 250-рэ, етIуанэм - мини 150-рэ, ещанэм - мини 100 иратыну зэгурыIуат. Иджыри сом мин 500 хуэдиз мы Iуэхур къызэгъэпэщыным трагъэкIуэдащ.
ТекIуэм деплъын мурад диIэу, къызэгъэпэщакIуэхэм захуэдгъэзэну шыгъажэм и иужьрей махуэм дыкIуащ. Ар щрагъэкIуэкIар Акъбащ Ипщэ къуажэм и губгъуэ хуитхэрщ. 
Абдеж щрагъэувэкIа пщыIэ цIыкIухэм цIыхухэр куэду щызэхэтт, кIуэ пэтми ахэр ­нэхъ Iув къэхъурт. Дэ захуэдгъэзащ шы ягъэ­хъуу щIыналъэм ис зыбжанэм. Абыхэм ящыщщ ФиIэпщэ Анзор. Абы и «Оазис» фермэм шибл тетщ, икIи зыр хэтщ мы шы­гъажэм. Езы Анзор Урысейм Шы спортымкIэ и федерацэм хэтщ. Абы и хъуэпсапIэ нэхъыщхьэр щIалэгъуалэ нэхъыбэ шы гъэ­хъуным дригъэхьэхынырщ. Къэблагъэ зэманым абы и фермэм хуей дэтхэнэри шым тесыфу, къажыхьыфу щрагъасэу ящIыну я мурадщ.
- Псори зэхэту мы шыгъажэм шы 14-щ хэтыр, - къыддогуашэ ФиIэпщэр. - Дэ ди щыуагъэр зэпеуэм теухуа хъыбарыр нэхъ пасэу цIыхухэм зэражедмыIарщ. Мазэ ипэкIэ цIыхухэм яжетIамэ, шэч хэмылъу, нэхъыбэ къыхыхьэнут. Псалъэм папщIэ, Шэ­шэ­ным куэд къикIынут. 
- Мы шыгъажэр ди къэралым гъэунэхуныгъэу къыщIыщалъытэр сыт? - доупщI ФиIэп­щэм.
- Иджы япэу км 300 жыжьагъкIэ къызэрагъэпэщауращи. Абы ипэкIэ км 160-рэ щыIащ, илъэсищ ипэкIэ Налшык къалэ километр минкIэ шыгъажэ щекIуэкIат.
- Уэ езым мы шыгъажэр дауэ къып­щыхъурэ?
- Мыпхуэдэ шыгъажэ ипэкIэ зэрыдмыщIар къэплъытэмэ, щIэдзапIэ бэлыхьщ. Мыбы щытIэщIэкIа щыуагъэхэр дяпэкIэ зэрыщыдмыгъэIэнум яужь дитынущ, дауи. Къэп­щытакIуэ гупым хэт дэтхэнэми лицензэ иIэщ. Абыхэми Iэщ дохутырхэми шыхэм лей епхыу къыпхуадэнукъым. Дэтхэнэ къэжэ­гъуэ къэси и кIэм деж шыхэм я процент 30-р зэдэжэм хагъэкI хабзэщ, ар тэмэмщ. Ауэ мы шыгъажэм апхуэдэу хагъэкIар мащIэщ. Ар гъуэгур тэмэму къызэрыхэтхам, шыхэр зэрагъэхьэзырам, езы шыгъажэр къызэрызэгъэпэщам я фIыгъэщ.
Шууейхэр хэт жыпIэмэ, ари гъэщIэ­гъуэнщ. Псалъэм папщIэ, ФиIэпщэ Анзор езыр и шым тесыжщ, языныкъуэхэм шууей пщIэкIэ къащтэ. 
Шыгъажэр зэрекIуэкIар мыращ. Япэ махуэм гъунэгъу къуажэм нэс (км 25-кIэ) жэуэ къагъэзэжын хуейт, итIанэ шы дохутырыр псоми йоплъ (ягу къызэреуэ, псы зэращIэкIа, лъакъуэхэр щIакъуэ хъуа-мыхъуа). ЕтIуанэ махуэми а гъуэгуанэ дыдэр якIу, ещанэми аращ. Ауэ етIуанэ махуэм шы­гъажэм шищ къыхагъэкIын хуей хъуат. 
Тен Анзор адыгэшу 7 иIэщ. Абы къыджи­Iащ гу зылъытапхъэу къилъытэхэр.
КъыкIэлъыкIуэу дэ депсэлъащ шы гъэ­хъуным хуэIэижь щIалэ, Хьэрып Эмират ­Зэгуэтхэм щекIуэкIа дунейпсо чемпионатым Урысейм и гуп къыхэхам яхэту щыIа Бузд Анатолэ. И къуэш Виталийрэ абырэ адыгэшу 6 Германием щахъумэ. Сыт абы и щхьэусы­гъуэр? Япэрауэ, абы шы щыпхъумэну щы­нэхъ тыншщ, ахъшэу нэхъ мащIэщ текIуа­дэр. ЕтIуанэрауэ, Европэм адыгэш лъэп­къыр фIыуэ щалъагъу, щIэупщIэ ин щиIэщ. Германием къыщызэрагъэпэщащ Адыгэ­шыр фIыуэ зылъагъухэм я зэгухьэныгъэ, илъэс къэс а къэралым адыгэшхэм я зэпеуэ ин щрагъэкIуэкI. 
- Европэм адыгэшым щиIэ пщIэр абыхэм зэпеуэ инхэм къыщагъэлъэгъуа бэшэчагъырщ зи фIыщIэр, - жеIэ Виталий. 
Шы зепхуэну тыншкъым, сомкIи къарукIи. Зы шым мазэм сом мини 10-м щIигъу то­кIуадэ. Абы емылъытауэ, иджы куэдым шы гъэхъуным зратыж хъуащи, ар узыщыгуфIыкIынщ. 
 Ещанэ махуэм шыгъэжапIэм къекIуэлIахэм яхэтащ Бахъсэн къалэ округым и администрацэм и Iэтащхьэ Мамхэгъ Хьэчим, бэнэкIэ хуитымкIэ Урысейми Европэми я чемпион, УФ-м спортымкIэ щIыхь зиIэ и мастер Урыш Анзор сымэ, нэгъуэщIхэри. 
Некоз Иринэ шым и гур къызэреуэр къипщу сыбгъэдыхьащ. «Сэ си къалэн нэхъы­щхьэр - мы зэпеуэм хэт шыхэм я узыншагъэм сыкIэлъыплъынырщ», - жеIэ абы. Иринэ и гъусэ къэпщытакIуэхэм шыхэр къызэрыс зэманымрэ я бэуэкIэр зэрызэтеувэжымрэ йоплъ, ятх.
Арати, япэ шууейр къосыж. Абрэдж шы къарэм зыри къытекIуакъым! Шууейри шыр зейри Дзэлыкъуэ щIыналъэм щыщ Байбэч МуIэедщ (километр 300-р сыхьэт 15-рэ да­къикъэ 28-кIэ къакIуащ, ику ит хуабжьагъыу км 19,39-рэ зы сыхьэтым къызэпичу). ЕтIуа­нэ хъуар Щхьэлыкъуэ къуажэм къраша Гермес шыращ. Тесар Къуныжь Робертщ, шыр зейр Шурдым Аслъэнщ (сыхьэт 16-рэ дакъикъэ 54-рэ, км 17,74-рэ зы сыхьэтым къызэпичу). Ещанэу къэсар Нартан къуажэ къраша Фараон шыращ. Шууейр Шырыт Тимурщ, шыр зейр ТIыхъужь Азнаурщ (сыхьэт 17-рэ дакъикъэ 05-рэ, км 17,55-рэ зы сыхьэтым ­къикIуу). Абыхэм кубокрэ ахъшэ саугъэтрэ иратащ. ТекIуахэм я цIэ-унэцIэр зыгъэIуар кинорежиссёр цIэрыIуэ ЕмыкIуж Анзорщ.
МахуищкIэ екIуэкIа шыгъажэр икъукIэ дахэу, екIуу къызэрагъэпэщат. Нэрылъагъут абы къекIуэлIа дэтхэнэми зимыгъэнщIу а Iуэхум зэрыхэтыр. ЩIалэгъуалэ нэхъыбэ мы спорт лIэужьыгъуэм драгъэхьэхын мурад зиIахэм къазэрехъулIам шэч хэлъкъым, сыт щхьэкIэ жыпIэмэ, щапхъэ дахэм хуэдэу Iуэ­хум утезыгъэгушхуэ зыри щыIэу къыщIэ­кIынкъым. КъызэгъэпэщакIуэхэри шы зы­гъэ­­хъу­хэри ефIэкIуэну, заужьыну ди гуапэщ. 

КIэмпIарэ  Галинэ.