КъМР-ни Парламентини Регламентине тийишлиликде, РФ-ни Федерация Жыйылыууну Федерация Советинде республиканы законла чыгъарыучу органыны келечиси тамамлагъан иши бла Парламентни жылгъа эки кере шагъырей этерге тийишлиди. Улбашланы Мухарбий сенатда ишлеген кезиуюнде уа аллай тогъуз отчёт бергенди. Парламентни 5-чи чакъырылыууну ахыргъы жыйылыуунда уа ол беш жылны ичинде толтургъан жумушланы юслеринден айтханды.
Законла жарашдырыу полномочияланы чеклеринде Мухарбий Магомедович кеси эмда башха авторла бла бирге 12 законну проектин хазырлагъанды. Ала къабыл кёрюлгендиле эм РФ-ни Президенти къол салып, кючлерине киргендиле.
Андан сора да, 39 федерал законнга юч жюзден аслам тюзетиуле бла тюрлениуле жарашдырылгъандыла эмда кийирилгендиле. «Былайда энчи федерал бюджетни юсюнден айтыргъа сюеме. 2018 жылда анга тюзетиуле кийирилип, Къабарты-Малкъаргъа 1,6 миллиард сом бёлюннгенди. Бу ахча устазланы, медиклени, бюджет сферада ишлеген башха къауумланы айлыкъларын кёбейтиуге берилгенди. Дагъыда 20 миллион сом элледе физкультура эм спорт бла кюреширча амалла къураугъа, 170 миллион шёндюгю шахар болумну жарашдырыугъа къоратылгъанды, башха социал магъаналы жумушла да толтурулгъандыла»,-деп билдиргенди ол.
Сенатда социал магъаналы проектлеге, экономиканы бёлюмлерин айнытыугъа энчи эс бурулады. Сёз ючюн, инсанланы социал магъаналы тёлеулеринден НДФЛ жыйылмазча низам кийирилгенди. Андан сора да, врачны рецептине кёре инсан дарманны кеси сатып алгъан эсе, анга налог вычет бёлюнюрча низам тохташдырылгъанды.
Бюджет эм финанс рынокла жаны бла комитетни башчысыны орунбасарынача Улбашланы Мухарбийге Къырал Думаны жууаплы комитети бла байламлыкъла къурау ышанылгъанды. Ол комитетни жыйылыуларына къатыша, Федерация Советни эм Къабарты-Малкъарны сейирлерин сакълагъанды.
- Къырал Дума бла бирге федерал бюджетни эм андан тышында къырал фондланы юслеринден законла сюзюлгендиле, Бюджет эм Налог кодекслеге тюрлениуле кийирилгендиле,-дегенди ол.
Парламент контроль полномочияланы тамамлау да энчи жерни алгъанды. Ол санда къырал эм регион программала, инвестиция проектле жашауда къалай бардырылгъанлары, алагъа ахча бёлюуню низамы да сюзюлгенлей тургъанды. Парламентарийни айтханына кёре, бюгюнлюкде миллет проектле, магистраль инфраструктураны жангыртыуну комплекс планы къалай толтурулгъанлары энчи контрольдадыла.
Сёз бюджетле аралы халланы соруулары жаны бла юч жанлы комиссияны юсюнден да баргъанды. Ол а субъектлени, ол санда КъМР-ни да, бюджетлерини къоранчларын бла файдаларын бирге келишдириуню хайырлы амалыды. Сенатор 2014 жылдан бери аны къауумунда ишлегенди, аны 29 жыйылыууна къатышханды.
- Алада уа артыкъда магъаналы соруула сюзюлгендиле, сёз ючюн, субъектлеге дотацияла бёлюуню, регионла бюджет сферада ишлегенлени хакъларын кёбейтиуге къоратхан ахчаны бир кесегин артха къайтарыуну, банк кредитлени орунларына бюджетден ахча бериуню юслеринден эм башхала,-деп чертгенди докладчы.
Ала бла бирге сабий садланы, школланы ишлетиуге субсидияла бёлюуню низамы жангыртылгъанды. Ол а республикагъа артыкъда хайырлы болгъанды. Жорукъла тюрлендирилгенлери Нарткъалада 1-чи номерли лицейни (825 окъуу жер), Ташлы-Талада школну (96 окъуу жер) хайырланыргъа берирге, Нальчикде 6-чы микрорайонда школну (1124 окъуучу жер) къурулушун башларгъа онг бергенди. Жууукъ кезиуде Чегемде жангы школну мурдору салынырыкъды, анда уа 500 сабий окъурукъдула.
Грантла бёлюу амалны юсюнден айта, докладчы ол субъектлени экономика онгларын айнытыргъа кёлендирир ючюн кийирилгенин чертгенди эмда КъМР-ни власть органлары анга къатышыр ючюн тамамлагъан мадарланы юслеринден айтханды.
Улбашланы Мухарбий ишинде республиканы социал сферасын, экономикасын айнытыугъа баш магъана бергенин айтханды. Сёзге, Федерация Советни жыйылыуунда «правительстволу сагъатда», Кавказны ишлери жаны бла министерствону коллегиясында Къабарты-Малкъаргъа артыкъда магъаналы оноула чыгъарылгъандыла.
- Кенгешге РФ-ни Правительствосуну вице-премьери Виталий Мутко, РФ-ни Президентини Шимал-Кавказ федерал округда толу эркинликли келечиси Александр Матовников, Шимал Кавказны ишлери жаны бла министр Сергей Чеботарёв къатышхан эдиле. Бу ишге КъМР-ни Башчысыны къуллугъун болжаллы халда толтургъан Казбек Коков да себеплик этгенди. Правительствогъа федерал бюджетден республикагъа къошакъ ахча бёлюуню юсюнден эсгертиуле берилгендиле. Ахча «Кавказ» федерал трассаны, «Прохладный - Баксан – Эльбрус» жолну тапландырыугъа, Нальчикде онкологиягъа къажау диспансерни ишлетиуге, «Театрланы дворецин» битдирирге, Зольскда суу бла жалчытыу мадарла толтурургъа къоратыллыкъды,-деп билдиргенди сенатор.
Аны айтханына кёре, РФ-ни Правительствосуна Шимал-Кавказ федерал округну субъектлерини экономикаларын эм социал болумларын къыралда болгъан орталыкъ ёлчемге жетдириуню юсюнден эсгертиуле да берилгендиле. «Ала уа РФ-ни Президентини «2024 жылгъа дери РФ-ни айнытыуну миллет муратларыны эм стратегиялы борчларыны юслеринден» май указында белгиленипдиле. Алай эсе уа, битеу жумушлагъа ахча бёлюнюрге керекди. РФ-ни Президентини май указларында болгъан борчланы толтурургъа барыбыз да жууаплыбыз»,-дегенди ол.
Сёзюню ахырында Улбашланы Мухарбий депутатлагъа беш жылны ичинде артыкъда магъаналы жумушла тамамланнганлары, анга себеплик этилгени ючюн ыразылыгъын айтханды.
