Республикабызны эм ариу жерлеринден бири Черек районну теренинде, бийик тауланы арасында орналгъан эм ариу кёлледен бири – Гыйы башы кёлдю. Орус тилге ол жайпакъ ташны юсюнде кёл деп кёчюрюледи. Гыйы башы кёл ариу кёк тюрсюню бла сейирди, тёгерекди, андан бир черек да чыкъмайды. Ичинде битимле ёсмейдиле, зат жашамайды. Сууну башында жылылыкъ 5-8 градусха жетеди, къышда ол бир-бир жерлеринде тюбюне дери бузлайды.

Кёлге жол Огъары Малкъар элни, Чайнакши эм Туранакши сууланы жагъалары бла барады. Аны бир кесегин внедорожникде ётерге боллукъду, алай 2400 метр бийикликден башлап а жаяу барыргъа тюшерикди. Туранакши ауушну башында жетгенде,  3200 метр бийикликде, кёл эм тауланы ариу тизмелери кёрюнедиле. Алайдан суугъа тюшген узакъ тюйюлдю, жюз метр чакълы бирди, жолчукъ ташлыды. Кёкде къушла учадыла, жашил кырдыкда атла, якла отлайдыла. Тири солууну, ариу табийгъатны сюйгенлени эслеринде бу жер кёпге къаллыкъды.

Кульчаланы Зульфия хазырлагъанды.