ЕгъэджакIуэмрэ гъэсакIуэмрэ я илъэсым

Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым тхыдэмрэ бзэщIэныгъэхэмкIэ и факультетым сыщеджащ. Абы и фIыщIэкIэ, си пщIыхьэпIэм къыхэмыхуа цIыху цIэрыIуэ куэд сцIыхуащ.

Зи цIэ къисIуа факультетыр абы щыгъуэ, дызыхурагъаджэм теухуауэ тIууэ зэхэту щытащ. Сэ къыхэсхар тхыдэрами, бзэхэри дагъэджырти, гуапэу къысхущытащ бзэмкIэ егъэджакIуэхэу, куэдым фIы дыдэу ялъагъуу, пщIэрэ фIыщIэрэ хуащIу къекIуэкIахэр. Псоми убгъуауэ сатепсэлъыхьыфынкъым икIи ар сэ къыслъысу къыщIэкIынкъым, ауэ адыгэбзэм нэхъри сыдезыгъэхьэха цIыхум и цIэ къисIуэну сыхуейт. Ар бзэщIэныгъэхэмкIэ доктор, профессор, щIэныгъэхэмкIэ Дунейпсо Адыгэ академием хэта, Къэбэрдей-Балъкъэрым щIэныгъэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ ХьэкIуащэ Андрейщ. Ди литературэр джыным и гуащIэрэ зэман куэдрэ тригъэкIуэдащ абы. Аращ япэу адыгэ усакIуэшхуэ ЩоджэнцIыкIу Алий и творчествэр зыджар. Адыгэ узэщIакIуэхэм - тхакIуэхэм, усакIуэхэм я лэжьыгъэм теухуа тхылъ куэд абы и къалэмыпэм къыщIэкIащ.

Зауэ нэужь лъэхъэнэ хьэлъэм абы щIэныгъэ куу щызригъэгъуэтащ Ленинград и къэрал университетым. ЗригъэщIахэмкIэ ХьэкIуащэр хьэлэлу ядэгуашэрт лIэщIыгъуэ ныкъуэм щIигъукIэ щылэжьа Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым щIэс аспирантхэми студентхэми. А адыгэлI бжьыфIэм уи бзэр фIыуэ уигъэлъагъун папщIэ и зэмани зэфIэкIи щысхьынутэкъым. Студент гупым, щхьэх имыщIэу къыддэлэжьэну хьэзырт, дыщеджэ зэманыр иуха нэужь, гукъыдэж зиIэхэр дызэхуишэсырти, ди къалэмым къыщIэкIа усэхэм, рассказхэм, очеркхэм щIэдэIурт, ахэр зэпкърыдигъэхырт. ЕгъэджакIуэм псоми я Iуэху еплъыкIэр зригъащIэрти, абы теухуауэ иIэ гупсысэхэм щыгъуазэ дыхуищIырт, чэнджэщ къыдитырт, куэдым дытригъэгушхуэрт. КIэщIу жыпIэмэ, ди анэдэлъхубзэм дрилэжьэным нэхърэ нэхъыфI щымыIэу хьэкъ тщищIырт. КъыдгуригъаIуэрт уи анэдэлъхубзэр фIыуэ плъагъун, куууэ пщIэн щIыхуейм и щхьэусыгъуэр. АпхуэдизкIэ абы и дерсхэм удихьэхырти, зэманыр псынщIащэу блэкIыу къытщыхъурт.

Ар фIыуэ зыцIыхуу щытахэм зэрыжаIэжымкIэ, зэратхыжымкIэ, мащIэкъым Андрей и фIыгъэкIэ тхакIуэ, усакIуэ, щIэныгъэлI лъагъуэм теувар, бзэщIэныгъэхэмкIэ кандидат, доктор, профессор хъуахэр. Абыхэм шэч къытрахьэркъым ХьэкIуащэм къытхуигъэна лэжьыгъэхэу ЩIДАА-м и «дыщэ» хъумапIэм щIэлъхэр кIэухыншэу къызэрагъэсэбэпынум. АдыгэбзэмкIэ егъэджакIуэхэр гъэхьэзырынымкIэ лэжьыгъэшхуэ зэфIигъэкIыну хунэсащ Андрей. ЦIыхугъэм, хьэл-щэным теухуауэ щIэблэм щхьэпэ яхуэхъун щапхъэфI куэди къигъэнащ щIэныгъэлIым. Дауи, аращ ХьэкIуащэ Андрей адыгэ литературэм зи псэр хузэIуха студентхэм къыщыддэлэжьа сыхьэтхэм ящыщ зэи дэзмыгъэхуу сыщIэкIуар. Ар лъабжьэ хуэхъуауэ къыщIэкIынщ журналист IэщIагъэм сыкъыщIытеувыIам. Профессор ХьэкIуащэ Андрей сэ хуэдэ куэдым гъуазэ зэрахуэхъуам шэч къытесхьэркъым.

ХьэкIуащэ Андрей сыт хуэдэ щIэныгъэшхуэ бгъэдэлъами, пщIэ ин имыIами, цIыхухэм епэгэкIыртэкъым. ИтIанэ, къэгубжьауэ, шхыдэу, зыгуэрым фIэнауэ зэи слъэгъуакъым. Си фIэщ хъуртэкъым цIыхур сыт хуэдэ ныбжьым имытами, сыт хуэдэ дуней еплъыкIэ имыIами, бзэ къыхуимыгъуэтыфыну. ИтIанэ, егъэлеяуэ гушыIэ дахэ хэлът. Абы теухуауэ зы гукъэкIыж. Андрей литературэмкIэ иригъэкIуэкI кружокым гушыIэ цIыкIу гуэрхэр суцIырхъыурэ схьырти, студентхэм ятеухуа тхыгъэр къызэхъулIауэ жиIащ зэгуэрым. Си «щIалагъэкIэ» семыгупсысыщэу, нэхъыжьыфIым и гуапэ сщIын си гугъэу жысIащ: «Андрей Ханашхович, тхьэмахуэ къэс сэ мыпхуэдэ тхыгъэхэр къысхуэхьынущ». Профессорыр къыпыгуфIыкIри: «Уэлэхьэ а жыхуэпIэм, уэ упсэууэ, Дудар Хьэутийрэ ШэджыхьэщIэ Хьэмыщэрэ ящIэн щымыIэж», - жиIащ. Нэхъыжьым ауан сыкъызэримыщIар, дахэу къызэрыздэгушыIар сэ къызгурыIуащ икIи зэжетIар нобэми сигу къокIыжри, си дыхьэшхын къокIуэж. Мис апхуэдэу, ныбжьыщIэхэми, нэхъыжьхэми дахэу яхэтащ Джылахъстэнейр зи хэку, адыгэ лъэпкъым и къуэ пэж, зи цIэр уахътыншэу къэна ХьэкIуащэ Андрей.

Уи ахърэтыр нэху ухъу, нобэ тхуримыкъу ди ныбжьэгъу нэхъыжь Iущ.

ШАФИЙ Аслъэн.