Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетымрэ Урысейм ЩIэныгъэхэмкIэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр мэкъумэш институтымрэ Тэрч щIыналъэм жэрдэм гъэщIэгъуэн къыщыхалъхьауэ щрагъэкIуэкI - бжьэхуц гъэкIыным епха Iуэхугъуэхэр къэгъэщIэрэщIэжыным, зегъэужьыным икIи зегъэубгъуным иужь итщ.
КъБКъУ-м Мэкъумэш-промышленнэ IэнатIэм карбон пкъыгъуэхэр щыгъэмэщIэнымрэ органикэ химиемкIэ и центрым и IэщIагъэлIхэм зэрыжаIэмкIэ, дунейм игъуэт щытыкIэм Iэмал къет щIыналъэм бжьэхуцыр щыбгъэкIыныр, уеблэмэ ар лъэпкъыгъуэкIэ зэщхьэхауэ къэгъэхъуныр.
Бжьэхуц гъэкIыныр ди къэралым дежкIэ IэнатIэщIэкъым, атIэ ар куэд щIауэ яIэщIэхужа мэкъумэш лэжьыгъэшхуэщ. Бжьэхуцыр Кавказым хиубыдэ щIыналъэм Хэку зауэшхуэм ипэкIэ щагъэкIыу щытащ. Ауэ бжьэхуц къэгъэхъуным епха лэжьыгъэр Азие Курытым нэхъ щефIэкIуащ, абы нэхъ щыбагъуэ хъуащ. Ар и щхьэусыгъуэу щIыпIэ зыбжанэм а IэнатIэр щыужьыхыжри, Таджикистан, Узбекистан, Туркменистан хэгъэгухэм зыщиIэтащ. Совет къэралыгъуэр къутэжа нэужь, бжьэхуцым къыхащIыкI хьэпшыпхэр, щыгъыныгъуэхэр, пкъыгъуэхэр къыщIагъэкIын папщIэ, ар хамэ къэралхэм деж къыщащэху хъуащ.
Иджыпсту Кавказ Ищхъэрэм щыIэ щIэныгъэ центрхэм я фIэщу бжьэхуцыр къыщагъэхъуну, лъэпкъыгъуэ зэмылIэужьыгъуэхэр зэрыщыбагъуэм щыкIэлъыплъыну жэрдэмхэр къыщыхалъхьэ. «Дэ гу лъыдотэ ди къэралым и экономикэр импортым къытекIыну зэрыхэтыр, абы пэувын Iэмалхэр къилъыхъуэу зэрыщытыр. Дыщыпсэу хэгъэгум и экономикэ щхьэхуитыныгъэр къызэтенэн папщIэ, хэкIыпIэхэр зэгъэуIуныр Iэмалыншэу щытщ. Ар зыуэ. ЕтIуанэрауэ, щIыуэпсым и щытыкIэм зехъуэж. Абы зыдедгъэкIун, дифI зыхэлъ къыхэтхын хуейщ. Урысейм бжьэхуц щыгъэкIыным, псом хуэмыдэу а Iуэхур Къэбэрдей-Балъкъэрым щызэфIэгъэувэным гугъуехь зыбжанэ епхащ. Мы сыхьэтым дэ ди пщэрылъщ мэкъумэш лэжьыгъэкIэ абы ди экономикэм къыхуихьыну фейдэр зэхэгъэкIыныр, дыкъэзыухъуреихь дунейм и ягъэ иримыгъэкIыу зэрытхузэтеублэнур къэхутэныр. БжьэхуцгъэкIхэм ирагъэкIуэкIа гъэунэхуныгъэхэм къызэрагъэлъэгъуамкIэ, зы чыцэ гуэрэным бжьэхуц къэгъагъэ тIощIым нэблагъэ къищIынущ. Ар, зэрытлъагъукIэ, мэкъумэш-техникэ Iэмалыбэ дызэриIэм и щыхьэтщ, икIи, шэч зыхэмылъыр аращи, лъэпощхьэпо зыбжанэ къызэднэкIыфмэ, инвестицэм къилъыхъуэ хъуну мэкъумэш IэнатIэ гъэщIэгъуэнщ», - жеIэ КъБКъУ-м Мэкъумэш-промышленнэ IэнатIэм карбон пкъыгъуэхэр щыгъэмэщIэнымрэ органикэ химиемкIэ и центрым и унафэщI Занилэ Амиран.
Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетымрэ Урысейм ЩIэныгъэхэмкIэ и академием и Къэбэрдей-Балъкъэр мэкъумэш институтымрэ Тэрч щIыналъэм и губгъуэхэм бжьэхуц къыщыгъэкIынымкIэ ирагъэкIуэкI гъэунэхуныгъэхэм хэтыну кърагъэблэгъащ Будённовск къалэм дэт, Жылапхъэхэм я фIагъыр гъэунэхунымрэ егъэфIэкIуэнымкIэ станцием щылажьэ щIэныгъэлIхэр. Апхуэдэу къэунэхуа консорциумым хэтщ бжьэхуц къэгъэкIыным фейдэ хэзылъагъуэ, индустрие Iэмалхэр зиIэ дзейр.
Къэбэрдей-Балъкъэр мэкъумэш институтым мэкъумэш химиемрэ щIыгулъым и фIагъыр къэхутэнымкIэ лабораторием и унафэщI ЛэшкIэн Аслъэн зэрыжиIамкIэ, къэкIыгъэ лIэужьыгъуэщIэр зехьэгъуейуэ щыткъым. «Бжьэхуц хьэсэм гъэгъэн щIидзащ, чыцащхьэхэр фIапхыкIащ, иубыд хуабэм къыдидзыну бжьэхуцыр зэрыбагъуэм кIэлъыплъын щхьэкIэ. «Фаворит» зыфIэтща лIэужьыгъуэр псынщIэу къокI, и лъабжьэр щIым хъарзынэу еубыд, щIыгулъ щхьэфэм хозагъэ, псыIагъ куэд къилъыхъуэркъым, щIыщIагъ псым ирокъу. ЗэкIэ къэдгъэкI бжьэхуц лIэужьыгъуэм и «зыщIыкIэм» арэзы дыкъещI», - жиIащ ЛэшкIэн Аслъэн.
Занилэ Амиран зэрыжиIэмкIэ, бжьэхуцым зэрыщыгугъ псори гъэунэхуныгъэм щыщIагъэ имыIэу къигъэлъагъуэмэ, Кавказ Ищхъэрэм и мэкъумэш индустрием зиужьыным и IыхьэфI хилъхьэнущ. «Тхьэмпэхэр дыгъэм игъэгъуалэркъым, и пкъыр щIэлIэркъым, лъабжьэм псэ Iутщ. Зы мазэ е мазэрэ ныкъуэрэ дэкIа нэужь, бжыгъэхэри къэдгъэлъагъуэу дыхъуну къыщIэкIынущ. ЗэкIэ дызэрыт щытыкIэм дегъэгушхуэ. Нэхъ иужьыIуэкIэ IэщIагъэлIхэм чыцэ къэс къыпахыну бжьэхуцым и фIагъыр зыхуэдэми дыщагъэгъуэзэнщ», - къыхигъэщащ Занилэм.
Бжьэхуцым и закъуэкъым IэнатIэр фIагъкIэ зыщыгугъыр, атIэ ар къызыдидз бжьэхуцудзми мыхьэнэшхуэ ират. Абы и процент 95-р зэрыщыту целлюлозэу зэхэтщ. Абы и джуныгу налъэхэмрэ тхъахуэхэмрэ цIыхум и узыншагъэм зэран хуэхъуркъым, Iэпкълъэпкъри зэщымыщхъу ищIыркъым.
Бжьэхуудзыр зэрагъэкIуэкIа нэужь, промышленность псынщIэм и мызакъуэу, химие, ерыскъыпхъэ зыгъэхьэзыр, фармацие IэнатIэхэм къыщагъэсэбэп. Абы хьэрэкIытIэ дагъэр, гыныр, ахъшэр къызыхащIыкI тхылъымпIэр къыхах. ЗэрыжаIэмкIэ, стратегие мыхьэнэ зиIэ IэнатIэр зыхуэныкъуэ Iуэхугъуэ зыбжанэ бжьэхуцыпхъэм фIэкIа нэгъуэщIым къыхэпщIыкI хъуркъым.
