Лэжьыгъэм, щIэныгъэ зэгъэгъуэтыным, унагъуэр зыхуей хуэгъэзэным зыкъыдигъахуэу, цIыхур щIыпIэ хэха гуэрым зыщигъэпсэхун, и узыншагъэр щызэтригъэувэжын папщIэ зэрыкIуэм «рекреацэ туризм»-кIэ йоджэ.

А псалъэ зэхэтым къызэщIеубыдэ нэгузегъэужьакIуэ ежьам езым фIэфIу къыхих щIыпIэ пхыдзахэри, цIыху куэд зэкIуалIэ зытегъэупIэ «зыкъизыххэри», узыншагъэр зэрырагъэфIакIуэ спорт лIэужьыгъуэхэри, лъэсу къэкIухьынри, зи къэбзагъэмрэ дахагъэмкIэ узыIэпызышэ щIыпIэхэм зыщыплъыхьынри, хы Iуфэ-псы Iуфэхэм щитIысыкIынри, нэгъуэщIхэри.

Гу лъытапхъэщ, мы къедбжэкIахэм ящыщу лъэсырыкIуэныр нэхъ зэгъэхъулIэгъуафIэу, узыншагъэр зэрырагъэфIакIуэ Iэмал нэхъ зэгъхэм ящыщу къызэралъытэр. АбыкIэ щыхьэту къоув дохутырхэр. Лъэсу къэкIухьыным, пщIэ гуэр зэрыщIамытым имызакъуэу, цIыхум и Iэпкълъэпкъыр зэрегъэубыд, «зэрына» и пкъырыпкъынэхэр зэрегъакIуэ. 

Лъэсу зекIуэным къыхуезыджэхэм абыкIэ тегъэщIапIэ ящIыр апхуэдэ зыгъэпсэхукIэр хэт и дежкIи гъэзэщIэгъуафIэу зэрыщытырщ. Абы щхьэкIэ дэтхэнэри дызыхуеишхуэ щыIэкъым: цIыхум Iуэхуу и пщэ дэлъыр пIалъэ гуэркIэ иригъэтIылъэкIыу, лъэсу къэкIухьыным зэман мащIэ хухихынырщ.

Ди гуапэ зэрыхъущи, лъэсу зекIуэхэм хуащIа лъагъуэхэм куэду дащрохьэлIэ щIыпIэ хэхахэми иджырей къалэхэми. АрщхьэкIэ, узыншагъэр зэтегъэувэжыным хуэунэтIа лъэщIэгъэкIыкIэмкIэ псом нэхърэ нэхъ зэгъри хъуэпсэгъуэри губгъуэ-мэз лъагъуэхэрщ е цIыхухэм папщIэ къалэхэм, къуажэхэм къыщызэрагъэпэща зыгъэпсэхупIэ жыг хадэхэрщ (паркхэр).  

Дэтхэнэри «ди пIэ дизымыгъэзагъэ» къару нэхъ лъэщ дыдэхэм ящыщщ щIэ гуэр зэгъэщIэным сытым дежи дызэрыхуэпабгъэмрэ «дыздэкIуэм къыщытпэплъэр сыт?» жыхуэтIэ гупсысэу тпкъырымыкIымрэ. Апхуэдэ хьэл-щэни нэщэни зыдалъагъу цIыхухэм дэнэ щIыпIи уащрохьэлIэ.

ЩIыналъэр нэгузегъэужьыпIэщ, абы и мэзхэмрэ и псыхъуэхэмрэ зэрыщытауэ къызэтрагъанэмэ, цIыхум сэбэп хуэхъу къэкIыгъэхэм уащрихьэлIэмэ, тхыдэ-щэнхабзэ фэеплъхэр и куэдмэ. Дахагъэр зи тепщэ щIыпIэхэм дытрагъэу къудейкъым, атIэ ди зэхэщIыкIми хагъахъуэ, ди къэухьми зрагъэубгъу. Апхуэдэщ, псалъэм папщIэ, археологие щIэныгъэм пыщIа щIытI лэжьыгъэхэм кIэлъыплъыныр, къуалэбзухэм, псэущхьэхэм я псэукIэмрэ псышхуэ, хыжьей лъабжьэхэм къыщыхъу-къыщыщIэхэмрэ щыгъуазэ захуэщIыныр, нэгъуэщI абы хуэдэ нэгъуэщI Iуэхугъуэхэри.  

«Рекреацэ» псалъэм къибгъэкI хъуну иджыри къалъытэ бгы дэкIуеикIэм, къехыжыкIэм, щэкIуэкIэм, бдзэжьей ещэкIэм, шы тесыкIэм, хым и сыджу зыкъэзыIэтхэм кхъуафэ лъэрыт цIыкIухэмкIэ «тешэсэкIэм», нэгъуэщI абы хуэдэхэми зэрызыхуэдгъасэ Iэмалхэри.

Дауи, мы яужьрейуэ къедбжэкIахэм захуэгъэхьэзырынымрэ абыхэм хуэщIа Iэмэпсымэхэр зэгъэпэщынымрэ гугъуехьу пыщIари мащIэкъым. Ауэ, абы щхьэкIи къэмынэу, дызэрыщыгъуазэщи, зи гугъу тщIы спорт лIэужьыгъуэхэм дихьэххэм я бжыгъэм хэхъуэ зэпытщ. 

Ди тхыгъэм и кIэух Iыхьэм къыщыжытIэнщи, цIыхум и ешымрэ и езэшымрэ щхьэщызыгъэууэ къаруущIэхэр къыхэзылъхьэж дэтхэнэ зы Iэмалри, щIыуэпсым пыщIамэ, «рекреацэщ».

ЛУЦЭ СулътIан.