Шабат кюн Къабарты-Малкъарны районлары бла шахарлары Абхазияны майданында кеслерини миллет энчиликлерин ачыкълагъан арбазла къурап, республиканы юбилейин белгилерге келгенлеге тюберге хазырланнгандыла. Кече бла къонакъбайла халкъгъа жарыкъ жырла бла тюбегендиле. Аладан тышында да, майданда мында жашагъан башха миллетлени маданият араларыны келечилери да къатышхандыла. Арада уа уллу сахна орнатылып эди. Анда белгили жырчыларыбыз бла тепсеу къауумларыбыз чыгъармачылыкълары бла уллуну, гитчени да къууандыргъандыла. Сабийлеге зауукълукъгъа уа уллу гинжиле болгъандыла.
Юбилей байрамгъа КъМР-ни Парламентини Председатели Татьяна Егорова, Правительствосуну Председатели Мусукланы Алий эмда КъМР-ни Башчысыны Администрациясыны таматасы Мухамед Кодзоков да къатышхандыла. Ала районланы, маданият араланы да кёрмючлери бла шагъырей болуп, аланы келечилери бла ушакъла бардыргъандыла.
Ариу сёзле
Омакъ жарашдырылгъан сахнада уа байрам районланы келечилерини бир бирлерин ана тиллеринде алгъышлаудан, «Къабарты-Малкъар» деген жырны айтыудан башланнганды. Ызы бла уа халкъны аллына «Национальная палитра «100 лет КБР» деген концерт программаны бардыргъанла Гузийланы Джэннет, Данил Рокотов эм Джамал Теунов чыгъып, ана тиллеринде жыйылгъанланы байрам бла алгъышлагъандыла. Биринчиле болуб а программаны Нальчик шахарны келечилери ачхандыла. Текуланы Амур, Светлана Тхагалегова, Дисана Шерхова, Атабийланы Абрек жыйылгъанланы кёллерин алгъандыла.
Аладан сора Зольск район артистлерини фахмулулукъларын кёргюзтгенди. Элбрус районну келечилери да жарыкъ программаларын «Асланбий» деген тепсеуден башлагъанды. Сора Жаппуланы Ахмат, Гузийланы Джэннет, Гайыланы Тахир, Ёзденланы Танзиля «Таулу таудан тоялмайды», «Балкария», «Жерими ариулугъуна», «Мой край» деген жырла бла жюрекледе ёхтемлик туудургъандыла.
Андан ары биз Элбрус, Черек, Чегем, Май, Прохладна районланы арбазларында болгъанбыз. Бу жол Бахсан ауузну келечилери кёрмючлерин туризмге бла малкъар халкъны миллет хазнасын ачыкълаугъа бёлюп, аланы кёргюзтгендиле. Бюгюнлюкде Минги тауну этегинде къонакъ алыу кенг айный баргъанын эсге ала, ала Нальчикге шёндюгюлю гитче къонакъ юйледен бирин келтирип, аны майданда ариу орнатхан эдиле. Аны арбазында уа Элбрус районну краевед музейинде болгъан миллет хазнабызны ачыкълагъан аламат затла бар эдиле. Сёз ючюн, таулу кийизлени бир ненчасы бу юбилейге аталып жарашдырылгъандыла. Алагъа сейир бек уллу эди халкъда. Эки кюнню ичинде бардырылгъан байрамда бу арбаз къонакъдан къуру болмагъанды.
Черек районну келечилери да арбазларына кирген жерни къала сурат бла жасагъанлары анга энчи къууат бергенди. Районну эллерини келечилери уа кеслерини энчи кёрмючлери бла эдиле. Сёз ючюн, бызынгылы Аттоланы Жаннет халкъыбызны тиширыулары алгъын этиучю жумушладан бири – чачакъ тюйюу къалай тамамланнганын сюйюп кёргюзте эди. Жаннет айтханнга кёре, ол бу ишге ёсюп келген тёлюню да юйретирге хазырды.
Къызчыкъланы бир ненчасы уа алгъын аммаларыбыз къол урчукъну къалай хайырланнганларын, нартюх унну не бла тартханларын кёргюзте эдиле. Жыргъа бла тепсеуге да фахмуларын ачыкълай, ала тепсеуле да къурагъандыла. Алагъа къонакъгъа уа ташлы талачы Гузийланы Тахир да келип, бир ненча жыр айтханды.
Сауут-саба кереклеге усталарыбыз Бачиланы Хамзат бла Курданланы Рашит да кеслерини къол ишлери бла жыйылгъанланы шагъырей этгендиле.
Чегем районну арбазында да абаданла, гитчеле да къонакъбайлыкъгъа тюбеген эдиле. Келгенлени жылы лёкъумла бла сыйлагъандыла, кёрмючлери бла шагъырей этгендиле. «Чегем чучхурла» деген жырчы къауум а къабарты тилде жырла айтханды.
Майданда Нальчик шахарны кесини да энчи арбазы бар эди. Анда муниципал къуралыуну жеринде орналгъан предприятияла бла организацияла кеслерини сейир продукцияларын кёргюзтгендиле. Сёз ючюн, таулу жюн базарны келечилери келтирип сатхан затлагъа, хар замандача, сурам уллу эди. Андан сора «Платформа-Нальчик» ол кюн биринчи кере кенг кёргюзтген 4D кинотеатр да кесини ишин бардыргъанды. Анда энчи кёзлюклени кийгенден сора Къабарты-Малкъарны саулай «учуп» чыгъаса. Проектни къурагъанла, республиканы битеу айбат жерлеринде съёмкала этип, аны шёндюгюлю амаллагъа келишдирип, адамла зауукълукъ табарча этгендиле. Сабийле, абаданла да анга сюйюп къарагъандыла.
Дагъыда сабийлеге билим бериу жаны бла тюрлю-тюрлю организацияла бла биригиуле да байрамгъа келгенлени кеслеринде болгъан онгла бла шагъырей этгендиле. Уллу гинжиле бла уа ууакъчыкъла сюйюп суратха тюшгендиле.
Экинчи кюн да Абхазияны майданында жамауат районланы бла шахарланы тепсеу эм жыр коллективлерини чыгъармачылыкълары бла шагъырейленнгендиле. Черек районну келечиси Къадырланы Жаннет «Мени Черек районум» деген жырын эшитдирип, халкъны кёлюн кётюргенди.
Байрам ыйых кюнню ингиринде бошалгъанды. Нальчикни кёгю уа жарыкъ салютладан толгъанды.
Арбазла
Абхазия майданда къуралгъан миллет арбазланы 13 муниципал район эмда шахар округла орнатхандыла. Шахарчылагъа, тышындан келген къонакълагъа да ала концерт программала бла тюбегендиле. Хар район да, кесини энчилигин ачыкълай, эллерини тарыхлары бла байламлы кёрмючле хазырлагъандыла.
-Быллай миллет арбазланы къураугъа биз хар жылдан да къатышыргъа сюебиз. Бу жолгъу байрамны энчилигин эсге ала, бютюнда тынгылы хазрланнганбыз. Бизни районда алтын халыла бла тигиу айныпды, аны себепли арбазыбыздагъы кёрмючде аллай амал бла тигилген затланы кёрюрге боллукъсуз. Андан башха да, агъач жонуугъа, минчакъладан тюрлю-тюрлю затла хазырлаугъа да жаш тёлю аслам эс бёледи. Хар элни кесини школунда бла маданият юйюнде сабийле быллай кружоклагъа жюрюп кюрешедиле, – дегенди Псынаба элни маданият юйюню таматасы Амина Индарукова.
Хар муниципал къуралыу да бу байрамгъа кесини энчи къууанчынача хазырланнганды. Къол устала кеслерини ишлерин кёргюзтгендиле. Миллет кийимле, харкюнлюк жашауда хайырланылгъан юй керекле, белгили жазыучуларыбызны китапларын да кёрюр онг бар эди бу эки кюнде.
- Бюгюн биз 30 адам болуп келгенбиз. Аланы ичинде администрацияны ишчилери, культура юйню ишчилери эмда элледен абаданла жыйылып келгенбиз. Черек районда къабартылыла, таулула да жашайдыла, республиканы баш байлыгъы адамладыла. Концерт программагъа бизни сабийле да къатышып, жыргъа бла тепсеуге усталыкъларын кёргюзтгендиле,- дегенди Черек районну администрациясыны башчысыны орунбасары Эфендиланы Тареза.
- Арбазыбызда Элбрус районну айныуун кёргюзтюрге эди да муратыбыз, анга жетишгенбиз дейме. Бу кюннге биз жылдан артыкъ хазырланнгабыз. Жюзден артыкъ адам болуп келгенбиз.
Жюз жыл, аллай ариу датады, бир ёмюрден ары атлагъанбыз. Жашасын, жашнасын Къабарты-Малкъар Республикабыз, -дегенди Элбрус районну администрациясыны Культура управлениясыны башчысы Толгъурланы Жаннет.
Миллет арбазладан сора да, Абхазия майданда миллет маданият араланы «Бизни барыбызны да юйюбюз – мени Республикам» деген фестивальлары да ётгенди. Аланы араларында малкъар халкъны «Алан» жамауат организациясы да болгъанды. Аны таматасыны къуллугъун толтургъан Жаболаны Жабраил белгилегеннге кёре, халкъла аралы байламлыкъланы кючлеуде быллай жумушланы магъаналары уллуду.
- Жамауат бла байламлы ишлени тамамлайбыз да, ол ызда ишибиз асламды. Бюгюн мында миллет кийимле, аш-сууну, юй кереклени кёргюзтюрге буюргъан эдиле да, бек сюйюп жарашдыргъанбыз. Сёз ючюн, ашарыкъларыбызны 30 тюрлюлерин хазырлагъанбыз. Башха миллетлени келечилери сейир этип, хар кёргюзтюлген затны энчи соргъандыла. Быллай къууанчларыбыз кёп болсунла, жашауубуз мамырлыкъда ётсюн, – дегенди ол.
Таппасханланы
Аминат,
Баллиланы Алина.
