США-м щыIэ Йель университетым щеджа, Кембриджым и аспирант Къумыкъу Азэмэт и жэрдэмкIэ, «Де Гройтер» герман тхылъ тедзапIэм иращIылIащ «Европэмрэ Шэрджэсымрэ: 1760 - 1870» зыфIаща, Iыхьэ 30-у зэхэт къыдэкIыгъуэр дунейм къытегъэхьэнымкIэ зэгурыIуэныгъэ.

Тхыгъэ телъыджэр дунейм къытехьэн хуейщ илъэси 10 - 12-м къриубыдэу. Абы щызэхуахьэсынущ нэхъапэIуэкIэ зыщIыпIи щытрамыдза, Инджылызым, США-м, Нидерландхэм, Украинэм, Куржым, Тыркум, Ираным, Австралием, Италием я дэфтэр хъумапIэхэм адыгэхэм ятеухуауэ къыщагъуэтыжа, тхыгъэхэр. ЗэрыжаIэмкIэ, а IуэхущIапIэхэм къыщагъуэтыжащ нидерланд лIыкIуэу хы ФIыцIэм щыIа Тэбу де Марьини, коммерсант Рафаэль де Скасси, нэгъуэщI лIы цIэрыIуэхэм я тхыгъэхэр: тIасхъэщIэх едзыгъуэхэр, дипломат зэгурыIуэныгъэхэр, адыгэ Iуэхум къепхауэ щыта лIыщхьэхэм я цIэхэр.

Мы лэжьыгъэр зытращIыхьыр - адыгэм пасэрей зэманым щиIа пщIэмрэ дунейпсо утыкум щиIыгъа увыпIэмрэ къэтIэщIыжынымрэ абы Европэр щыгъэгъуэзэнымрэщ. ИлъэсипщIым къриубыдэу хьэзыр хъун хуей къыдэкIыгъуэм елэжьынущ къэрал зыбжанэм я щIэныгъэлIхэмрэ зэдзэкIакIуэхэмрэ.

ФЫРЭ Анфисэ.